________________
નવદ્વીપ—યાત્રા
૧૯૯
ભજન આશ્રમ———ભવાની કેએક મારવાડી સજ્જન ને ઈસ આશ્રમ કીસ્થાપના કી હૈ, યહાં પર પ્રતિદિન ઔસતન ૩૦૦ વિધવાયે પ્રાતઃ ૩ સે ૧૦ તક ઔર શામ કા પાંચ સે રાત કે નવ ભજેતક “હરે કૃષ્ણ હરે કૃષ્ણ, કૃષ્ણ કૃષ્ણ હરે હરે; હરે રામ હરે રામ, રામ રામ હરે હરે.” કા એક સાથ ઉચ્ચ સ્વર સે પાઠ કરતી હૈ. ઔર ઇસકે ફલસ્વરૂપ ઈન્હે દેશનાં સમય ૧ સઁવ ચાવલ, દાલ, કુછ નમક-મિ ઔર કભી કભી હરી તરકારી દી જાતી હૈ. પુરુષાં કે બેઠને કે લિયે પૃથક્ સ્થાન બના હુઆ હૈ; પર વે ઇસ કીન મેં દકરૂપ સે હી ભાગ લેતે હૈ. યદ્યપિ યહ સંસ્થા પરોપકાર ભાવ સે ખુલી ગઈ હૈ, તથાપિ ઇસસે વસ્તુતઃ વિધવા કા કુછ ભલા હૈ।તા હૈ-યહ સંદિગ્ધ હૈ. રાત । ઈન્હે પૂર્ણ સ્વતંત્રતા હૈ કિ વે જહાં ચાહે રહે.... લતઃ દુષ્ટ કે પજે મેં ફ્સને કાફિર ભી ખડા અવસર રહ જાતા હૈ. ઇસકે અતિરિક્ત યહાં પર વાસ્તવિક હરિભજન કી અપેક્ષા આડંબર જ઼ી અધિકતા પ્રતીત હાતી હૈ.
માતૃ–મંદિર—નવદ્વીપ મે` બંગાલ, ઉડીસા ઔર આસામ કે ભિન્ન ભિન્ન જીલ્લ્લાં સે એસી વિધવાયે-કભી કભી કુમારી કન્યાયે ભી-અદ્ભુત આતી હૈ જો ગર્ભવતી હેાતી હૈં. વહાં રહનેવાલી ભી કઈ ઈસ અવસ્થા કે પ્રાપ્ત હૈ। જાતી હૈં. ઐસી ઘટનાએ સે અધિક દોષ પુષમાં હી કા હાતા હૈ ઈન ગવતી વિધવાએ કી રક્ષા કે લિયે કુછ સજ્જનાં કી એર સે એક “માતૃમંદિર ’’ સ્થાપિત હૈ, જસમેં ગ-રક્ષા કી જાતી હૈ; ઔર પ્રસવકાલ કે કુછ સમય બાદ ત્તક વિધવા કા વડાં રહના પડતા હૈ. પરંતુ સિદિર” મે ૧૭ આસન હી હૈ ઔર માંગ તની હૈ કિ ઉસકે મુકાબિલે મેં ચે બહુત થાડે હૈ. કુલ યહ હૈ કિ યહ માતૃમ ંદિર તે સિર્ફ અમીરે કે લિયે રહ ગયા હૈ ઔર બહુત સે ગુપ્ત માતૃમંદિર ખુલ ગયે હૈ. અનુમાન સે ઇનકી સંખ્યા ૫૦ કે લગભગ હૈ. ગર્ભાવતી વિધવાયે ઈનમેં મુખી જાતી હૈં ઔર જબ સતાન હૈતી હૈ તખ ઉસે પ્રાયઃ મારી દિયા જાતા હૈ. ૯૦ શ્રી સદી ખર્ચે ઇસ પ્રકાર માર દિયે જાતે હૈ. અબ અચ્ચે હુએ મે' સે આધકાંશ કહાં જાતે હૈં. યહ ભી જરા હૃદયપર પથ્થર રખકર સુન લીજીયે. ગંગા કે દૂસરે તટપર કૃષ્ણનગર બસા હુઆ હૈ. નદિયા જીલે કી કચહરિયાં ઇત્યાદિ ઈસી સ્થાનપર હૈ. યહાં પર ઈસાયેાં કી એર સે એક અનાથાલય ખુલ્લા હુઆ હૈ. ઇસ અનાથાલય કે આદી નવદ્વીપ મેં ઘૂમતે રહતે હૈં. ઉન્હેં ઈન ગુપ્ત માતૃમંદિરોં કા ભી પતા હૈ. લતઃ હિંદુએ કી અખાધ ઔર નિર્દોષ સંતાને' ઉન સાયાં કે હાથ ૩) યા ૪) શ્રી સંતાન કે હિસાબ સે એચ દી જાતી હૈં. યહી બચે ખડે હેા કર ફિર ઔર હિંદુઓં કા ઈસાઈ બનાને કા કામ કરતે હૈ. નવીપ મેં હમને યહ ભી સુના થા કિ કભી કભી ઐસે બચ્ચું મુસલમાનાં કે હાથ ભી એચ ક્રિયે જાતે હૈં. હિંદુઓં કી ભય'કર પતિત અસ્વસ્થા કા યહ કુત્સિત રૂપ હૈ. ક્યા ઈસ પર ભી કુછ ટીકા-ટિપ્પણી કી આવશ્યકતા હૈ ?
વિધવા આશ્રમ-યહાં પર લાલા માધેારામ રાહતનિવાસી કી એર સે એક વિધવા આશ્રમ ભી ખુલા હુઆ હૈ. ઇસકા મુખ્ય કાર્યાલય લાહૌર મેં હૈ. ઇસ આશ્રમ કે દ્વારા વિધવાં વિવાહ ભી હૈાતે રહતે હૈ.
અન્ય સાર્વજનિક સ’સ્થાય
નવદ્વીપ મેં ઉપર્યુક્ત સંસ્થાએ કે અતિરિક્ત નિમ્નલિખિત ઉલ્લેખનીય સાજનિક સંસ્થાયે ભી ખુલી હુઈ હૈ.
૧–વેદ વિદ્યાલય-સસ્કૃત પઢનેવાલે નિધન છાત્રાં કે લિયે યહુ એક નિવાસસ્થાન હૈ, જીસમે' આજકલ ૮ કે લગભગ વિદ્યાર્થી રહતે હૈં. મારવાડી સમાજ કી ઔર સે ૩) પ્રતિષ્ઠાત્ર ઔર સરકાર કી એર સે ૪) પ્રતિષ્ઠાત્ર માસિકવૃત્તિ મિલતી હૈ. વિદ્યાર્થિયાં સે આતચીત કરને પર જ્ઞાત હુઆ કિ યહ છાત્રવૃત્તિ વર્તમાન સમય કે અનુસાર, સથા અપર્યાપ્ત હૈ. સંસ્કૃત પઢનેવાલે નિધન છાત્રાં કે લિયે ધૃસકે અતિરિક્ત યહાં અન્ય કાઇ વિશેષ પ્રબંધ નહીં હૈ.
–સેવાશ્રમ—એક કિમિટ કી એર સે સ્થાપિત હૈં જીસકે મ`ત્રી શ્રી સદાનંદ મહાચા હૈ. મેલે વા અન્ય સમયેાં પર ભી યહાં સે રાગિયોં કા મુકત દવા દી જાતી હૈ ઔર વિશેષ રેગિયોં કા ઇસ્પતાલ મે રખે જાને કા ભી પ્રધ હૈ, ઇન ગિયોં કા ભાજન ભી ક્રિયા જાતા
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com