Page Text
________________
૧૯૬
શુભસંગ્રહ-ભાગ ત્રીજો કારણ ઇસ સ્થાન કી પ્રાકૃતિક શોભા બડી ચિત્તષક હૈ.
ઈસસે પહેલે કિ નવદીપ યાત્રા કે વિષય મેં અન્ય કુછ લિખા જાય યહ બતલાના ઉચિત. પ્રતીત હતા હૈ કિ યહ સ્થાન તીર્થ કો કર ગિના જાતા હૈ?
ભાગીરથી-તટ પર આબાદ છેને કે કારણ તે યહ તીર્થ હૈ હી; પર ઈસકે અતિરિક્ત કુછ ઔર કારણે સે ભી યહ મહત્વપૂર્ણ સમઝા જાતા હૈ જે સંક્ષેપઃ યે હૈ –
૧-પ્રાચીન ઇતિહાસ દેખને સે પ્રતીત હોતા હૈ કિ નવીય સંસ્કૃતવિદ્યા કા બડા ભારી કેન્દ્ર થા. ઈસ સ્થાન કા પ્રસિદ્ધ નામ-નદિયા હૈ ઔર “નદિયા કે નૈયાયિક” “કાશી કે વૈચ્યાકરણિ” કી તરહ સદા સે વિખ્યાત રહે હૈ. અબ ભી ન્યાયશાસ્ત્ર કા મુખ્ય કેન્દ્ર નદિયા વા. નવદીપ’ હી માના જાતા હૈ. કાશી કી ટકકર કા સંસ્કૃતવિદ્યા કા અગર કોઈ અન્ય કેન્દ્ર ભારત મેં અબ ભી હૈ તો વહ નવદીપ હી હૈ. ગદાધર, રઘુનાથ જેસે પ્રસિદ્ધ નૈયાયિક યહીં હુએ થે.
ર-વૈષ્ણવ-મત કે સંસ્થાપક ગૌરાંગદેવ (નિમાઈ વ ચેતન્યદેવ) કી જન્મભૂમિ ભી ઇસી સ્થાન મેં માની જાતી હૈ. ઇસ શહર કે કિસ વિશેષ ભાગ મેં ઈસ મહાપુરુષ કા જન્મ હુઆ થા-વહ અભી તક નિશ્ચિત નહીં હો સકા હૈ, યદ્યપિ ઇસકે લિયે સરકારી ઔર ગેર-સરકારીસભી પ્રયત્ન હુએ હૈ. ઇસ વિષય મેં અભીતક વિદ્વાને કા બડા મતભેદ હૈ. કુછ ભી હે, ગૌરાંગદેવ કે જન્મસ્થાન હાને સે નવદીપ વૈણ કા એક બડો ભારી ગઢ હૈ. હરિદ્વાર-વૃન્દાવન કી તરહ યહાં પર ભી સંકડે મંદિર હૈ. પ્રતિમાસ કી પૂર્ણિમા કો મેલા હોતા હૈ, પર માધા પૂર્ણિમા કા મેલા વિશેષ પ્રસિદ્ધ હૈ. ઇન અવસર પર ભારત કે ઔર વિશેષતઃ બંગાલ, ઉડીસા ઔર આસામ કે યાત્રી દૂર દૂર સે આતે હૈ. ગત માઘ પૂર્ણિમા કે મેલે પર હમ નવદીપ મેં હી છે. ઈન મેલે કી વિશેષ ઉલ્લેખનીય બાત-જે ઉત્તરભારત કે અન્ય તીર્થો પર પ્રાયઃ નહીં પાઈ જાતી–વૈષ્ણવમતાનુયાયી પુરુષ કા ઈકટ્ટા-ઢેલ કી ઔર છનાં કી તાલ પર ઉછલ ઉછલ કર કૂદના ઔર નાચના હૈ. બહુધા, યહ ભક્તિ કે પ્રબલ વેગ મેં હી હોતા હૈ.
- કી તરહ શાકોં કા ભી યહ કેન્દ્રસ્થાન હૈ. ઉનકે માઘ-પૂર્ણિમા મેલે કી તરહ ઈનકા કાર્તિકી પૂર્ણિમા કે બડા ભારી મેલા હોતા હૈ. ઉસ અવસર પર દેવી કી ૧૮ પ્રકાર પુરાણવર્ણિત ભિન્ન ભિન્ન આકતિ કી મૂર્તિમાં ૧૫ ઔર ૨૦ ફીટ તક ઉંચી નિકાલી જાતી હૈ ઔર ગંગા મેં વિસર્જિતકી જાતી હૈ. નવદીપ કે ઠીક કેન્દ્રસ્થાન મેં શાકોં કા એક પ્રધાન મંદિર હૈ, જિસકા નામ-“પડામાતાલા” હૈ. યહ સ્થાન કે પંડિત કી અધિક સંખ્યા શાક્તમતાનુયાયી હૈ, ઈસ લિયે વે ઔર ઉનકે સબ છાત્ર ભી પ્રતિદિન પ્રાતઃ-સાયં ઈસ મંદિર મેં દેવી કી પૂજા કરતે હૈ: ઔર જબ કેાઈ છાત્ર યહાં સે વિદ્યા
યયન સમાપ્ત કર કે ઘર કે વાપસ જાતા હૈ, તબ ઉસે દેવી કે પ્રણામ કરના અનિવાર્ય હતા હૈ. - પહલે શાકતાં ઔર વૈષ્ણવે મેં પ્રાય: ઝધડે હો જાયા કરતે થે; પર આજકલ દેના મતા કે અનુયાયી શાંતિ સે અપને ઉત્સવ કર લેતે હૈ. પાઠક સ્વયં સમઝ સકતે હૈં કિ ઈન સબ કારણે સે ઇસ તીર્થસ્થાન કા મહત્વ કિતના અધિક હૈ ! ઇસી લિયે, કાશસેવન કી તરહ બંગાલી ભદ્ર પુરુષ વૃદ્ધાવસ્થા મેં નવદીપ મેં નિવાસ કરના પુણ્ય સમઝતે હૈ.
વિધવાઓ કી દુર્દશા ચૂં તો સભી તીર્થસ્થાન પર વિધવાઓ કી દુર્દશા હોતી હૈ, પર જૈસી કરણુજનક અવસ્થા યહાં દેખી ગયી હૈ ઐસી હમેં ઉત્તરભારત કે અન્ય કિસી તીર્થ પર દેખને કો નહીં મિલી. અગર આપ નવદ્વીપ કે બજાર, સડક, ચૌરસ્તે ઔર ઘાટ પર જા તબ આપકે વિધવાયે હી નજર આયેંગી, પુરુષ બહુત કમ દીખેંગે. આબાદી કી દૃષ્ટિ સે ભી યહાં પર સ્વિયે કી–ઉનમે" ભી વિધવાઓં કી સંખ્યા પુરુષો કી અપેક્ષા અધિક હૈ. ઔર ઈસ લિયે, અગર ઇસ સ્થાન કા નામ નવદીપ” કી જગહ “વિધવાદીપ' રખ દિયા જાવે તે ઉસમેં તનિક અત્યુક્તિ નહીં હૈ. ઇસ અવસ્થા મેં દુરાચાર ઔર વ્યભિચારસંબંધી જિતને પાપ કપિત કિયે જા સકતે હૈ, યહાં પર ઉન સબકા નગ્ન ચિત્ર દેખા જા સકતા હૈ. વિધવાઓ કે સુધાર કે લિયે યહાં પર નિઋલિખિત સંસ્થા ખુલી હુઈ હૈ
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
| SR No. | 034612 |
| Book Title | Shubh Sangraha Part 03 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhikshu Akhandanand |
| Publisher | Sastu Sahityavardhak Karyalay |
| Publication Year | 1928 |
| Total Pages | 432 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 25 MB |