________________
શુભસંગ્રહ-ભાગ ત્રીજો
M
કરતી હૈ. કુમારી શવરી ભી પ્રકૃતિ કી ઉસ પવિત્ર કોમલ ગોદ મેં ધીરે-ધીરે બઢને લગી. ફૂલે છે ઉોને હંસના સીખાઃ કોકિલ ને ઉન્હેં સંગીત-શિક્ષા દી: ફલ-વિનમ્ર પાદપે ને ઉન્હેં વિનય કા પાઠ પઢાયા; નિકુ કી છાયા ને ઉન્હેં શાતિ કો પરિચય કરાયા; શાત કલાલિની ને ઉë સરલ ગતિ પ્રદાન કી સુમન-સજિજતા લતાઓ ને ઉનકે ભાવાં મેં માધુર્ય કા સમાવેશ. કિયા; અનંત વિસ્તૃત ગગન-મંડલ ને ઉનકી આત્મા મેં વિશાલતા કા વિકાસ કિયા; નિત્યપ્રતિ. ઉદય હોનેવાલે સુરભિત પ્રભાત ને ઔર નિત્યપ્રતિ નિયમાનુકૂલ પશ્ચિમ-ગગન મેં લીલા કરનેવાલી સંધ્યા ને ઉહું નિયમિતતા કી મહિમા બતાઇ-દસ પ્રકાર પ્રકૃતિ કી પાઠશાલા મેં શિક્ષા પ્રાપ્ત કરતી હુઈ કિશોરી શવરી ધીરે-ધીરે અપને કૈશોર કી અંતિમ સીમા પર આ પહુંચી.
ધીરે-ધીરે ઉનકે કાન્ત-કલેવર પર યૌવન કી પ્રકાશ વિજેતૃત હાને લગા: ૫ર ઉસ યોવન કે પ્રકાશ મેં વાસના કા ચાંચય નહીં થા, પ્રવૃત્તિ કી મદમસ્ત લીલા નહીં થી, વિલાસ કી' ઉછુંખલ આકાંક્ષા નહીં થી, વહ યૌવન માનસરોવર પર ફેલે હુએ શારદીય સુરભિત પ્રભાત, કી ભાંતિ શાન્ત થા: ઇસમેં શાનિત કી સમજવલ શોભા કા લલિત વિકાસ થા. પ્રાયઃ બાલ્યકાલ હી સે કુમારી શવરી કા હદય ભગવદ્ભક્તિ કી રસ–ધારા મેં સ્નાન કરને લગા થા. શવરી. જહાં રહતી થી, વહાં પર ઇધર-ઉધર તપાધન ઋષિયો કે ભી આશ્રમ થે; ને આશ્રમ મેં સદા હી ભક્તિ ઔર જ્ઞાન કી ચર્ચા ચલા કરતી થી. શવરી ભી કભી-કભી વહાં ચલી જાતી થીં; પૂર્વ-જન્મ કા પ્રશ્ય-સંસ્કાર થા: ભગવાન કી કૃપા થી; ઋષિ કા ઉપદેશ થા; શવરી ને યૌવન કે પ્રભાત હી મેં અપને આપકે ભગવાન કે શ્રીચરણે મેં ઉત્સર્ગ કર દિયા. ઉન્હને આજન્મ બ્રહ્મચારિણું રહ કર ભગવદ્ભક્તિ મેં રત રહને કા સંકલ્પ ધારણ કિયા. શવરી કે પ્રફુલ્લ યૌવન–વન મેં વૈરાગ્ય ને અપની સાધના–કુટિ સંસ્થાપિત કી.
શવરી ને સુન રખા થા–“ગુરુ બિન હેય ન જ્ઞાન.” અતુ. વે ભી કિસી ઋષિ કે ગુરુ બનાને કી ઈરછા સે અપને ઘર કે સદા કે લિયે નમસ્કાર કરકે વૈરાગ્ય-પથ પર અર પર ઇસ પથ પર ઉન્હેં જે કટુ અનુભવ હુઆ, વહ યદિ કિસી એસે-વૈસે નિર્બલ સંકલ્પવાલે કહેતા, તો વહ અવશ્ય ભક્તિ-પથ કે સદા કે લિયે પરિત્યાગ કરકે અપને ઘર કે લૌટ જાતા; પર શવરી કચી ધાતુ કી નહીં થી, વહ ખરા સોના થીં. પરીક્ષા કી અગ્નિ મેં વહ શુદ્ધ એવં તેજોમયી પ્રમાણિત હઈ. વે જિસ ઋષિ કે પાસ જાતોં ઔર તત્કાલીન પ્રથા કે અનુસાર અપની નામધામ એવં જાતિ કહકર શિક્ષા કે લિયે અનુરોધ કરતી, વહી ઋષિ ઉન્હેં બૂરી તરહ ફટકાર કર અપને આશ્રમ સે બાહર નિકાલ દેતા. કઈ-કઈ મહાત્મા તે વ્યંગ-બાણો સે ઉનકે હૃદય કે બેધ ડાલતા–“વાહ! ત્રેતાયુગ હી મેં કલિયુગ આ ગયા ! ભીલ કી લડકી ચલી હૈ તપસ્યા કરને ! અબ ક્યા હૈ, અબ તે અંત્યજ, ચાંડાલ, શક-સભી તપસ્યા કરને લગે ! ચલ હટ, નિકલ. યહાં સે ! તેરે તે દર્શન હી સે અપશકુન હોતા હૈ, તેરે શરીર કી છુઈ હુઈ વાયુ સે હી હમ અપવિત્ર હો જાયેંગે ! જાઓ. કિસી યુવા ભીલ સે વિવાહ કર લે ઔર જંગલો મેં જ કર પશ ઔર યાત્રિ કી હત્યા કરી. તપ કા પથ તુમ્હારી જૈસી નીચ જાતિવાલે કે લિયે નહીં હૈ.. એક તો અંત્યજ, દૂસરે રમણી ! “એક તો કરેલા ઉસ પર નીમ ચઢા.” ચલે ! જલદી નિકલો ! નહીં તે શાપ દે કર ભસ્મ કર દૂગા !” ઇસી પ્રકાર જહાં બેચારી જાતી, વહીં સે ધૂતકારી જાતી; ૫ર શવરી ઈસસે નિરાશ નહીં હુઈ. ઉનકે મન મેં તે દઢ વિશ્વાસ સ્થાપન હો ગયા થા કિ ભગવાન જાતિ–પતિ કે નહીં દેખતે હૈં, વે તો પ્રેમ કે ભૂખે હૈ. ઉન્હેં પૂર્ણ ભરોસા થા કિ ઉનકી કામના સફલ હો જાયેગી, કિસી ન કિસી દિન ભગવકપા સે ઉન્હેં સદ્દગુરુ કી . પ્રાપ્તિ હેગ; ઔર વહ ભગવદ્ભકિત કે વાસ્તવિક રહસ્ય કે જાન સકૅગી.
ઇસ પ્રકાર કા પૂર્ણ વિશ્વાસ ધારણ કરકે બ્રહ્મચારિણે શવરી ને દૂસરે હી પથ કા અવલંબન. કિયા, ઉને નિસ્વાર્થ સેવા–ધર્મ કા પથ અંગીકાર કિયા.
સેવા સિદ્ધિ કા પ્રથમ પાન હૈ!
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com