Page Text
________________
શુભસંગ્રહ-ભાગ ત્રીજો ૫૦–આંત્મશુદ્ધિ કા સરળ માર્ગ
“હે મનુષ્ય ! તુ રાત્રિ કે સમય નિદ્રાદેવી કી ગોદ મેં વિશ્રામ કરને કે તૈયાર છે. પરંતુ જબતક – દિનભર કે કિયે કાર્યો પર વિચાર ન કર લે, તબતક વિશ્રામ ન કર, તૂ અપને ચિત્ત મેં ઇસ પ્રકાર સે વિચાર કર, કિ મેરી કહાં ભૂલ હુઈ હૈ ? આજ મૈને ક્યા કયા કાર્ય કિયે છે? ઔર મેરે કરને યોગ્ય ઇસકે અતિરિક્ત કૌનસા કાર્ય થા, જિસે મૈને નહીં કિયા ? યદિ તુઝકો યહ જાન પડે કિ તૂને કેઈ કાર્ય ઉત્તમ ન કિયા, તો ઉસકે લિયે પશ્ચાત્તાપ કરે ઔર ભવિષ્ય મેં વૈસા ન કરને કી પ્રતિજ્ઞા કર.”
મ. સેક્રેટિસ) ઉપર્યુક્ત વાક્ય ઈતને ગંભીર હૈ, કિ જે મનુષ્ય ઈનપર ધ્યાનપૂર્વક મનન કરેગા, વહ ઇન વાકય કા મહત્ત્વ સમઝ, અપના આચરણ સુધાર સકતા હૈ. પહલે જબ મનુષ્ય યહ જાન લેતા હૈ, કિ મેરે કરને યોગ્ય કૌનસા કાર્ય હૈ ઔર ન કરને યોગ્ય કૌનસા ? તબ ઉસે ભલી ભાંતિ જ્ઞાત હે જાતા હૈ, કિ ઉસને કહાં ભૂલ કી હૈ, યા ઉસને અપને કરને યોગ્ય કૌનસા.
નહીં કિયા? જબ યહ જ્ઞાન હો જાતા હૈ, તભી હમ શુભ કાર્ય કા ગ્રહણ ઔર અશુભ કાર્ય કા ત્યાગ કર સકતે હૈ. ઇસીલિયે પ્રત્યેક આત્મશુદ્ધિ કરનેવાલે મનુષ્ય કે ઉચિત હૈ, કિ વહ રાત્રિ કે સમય સોને સે પૂર્વ હી ઉસ વિષય પર વિચાર કર લે. ઇસસે સ્મરણશક્તિ કી યથેષ્ઠ ઉન્નતિ હોગી ઔર સદાચારી ને કા વિશેષ અવસર પ્રાપ્ત હોગા.
જિસ પ્રકાર પ્રતિ દિન વ્યવસાયી અપના હિસાબ ઠીક કિયા કરતે હૈ, ઉસી પ્રકાર પ્રત્યેક: મનષ્ય કે અપને આચાર-વિચાર કે લેખા મિલા લેના ચાહિયે, હમેં અપને અંતઃકરણરૂપી ન્યાયાધીશ કી સેવા મેં પ્રત્યેક દિવસ કે કિયે હુએ કાર્યો કાં વિવરણ પ્રસ્તુત કરના ચાહિયે.
શુભ કાર્ય કયા હૈ ઔર . અશુભ કાર્ય કયા હૈ-ઈસકા વિશદ વિવેચન કરના ઇસ છોટે સે લેખ મેં અસંભવ છે. અતઃ સંક્ષેપ મેં હમ કેવલ કઇએક બાતે બતા દિયા ચાહતે હૈ.
૧--અખિલ વિશ્વ-બ્રહ્માંડ કે નિયંતા પરમ પિતા પરમાત્મા કે પ્રતિ ભક્તિ એવં શ્રદ્ધા. કા ભાવ રખના હમારા સર્વપ્રથમ કર્તવ્ય હૈ. - ૨––અપને માતા-પિતા આદિ ગુરુજનોં કે પ્રતિ સન્માન કા ભાવ અપને હૃદય મેં રખું ઔર ઉનકે સાથ વૈસા હી શિષ્ટ વ્યવહાર કરે.
--સંગતિ કે વિષય મેં સદા સાવધાન રહના ચાહિયે, એ છે લોગોં કી સંગતિ ભૂલ કર ભી નહીં કરની ચાહિયે.
૪––અપની ચિત્ત-વૃત્તિ કો સદા અચ્છી રાહસે પરિચાલિત કરને કી ચેષ્ટા કરતે રહના ચાહિયે. શુભ ઔર સાધુ વિચારે કે અંતઃકરણમેં સ્થાન દેના ઔર સંસાર કી નવરતા કી ઓર દષ્ટિ રખ, સદા પરમાર્થ કી ચિંતા કરતે રહના સ્વભાવતઃ ઉછંખલ ઈદ્રિય કે વશ મેં લાને ક સર્વોત્તમ માર્ગ છે.
--દ્ધિ કે અપને વશ મેં રખને કા પ્રયાસ સદા કરતે રહના ચાહિયે.
–વાણી કા પરિમાર્જન ભી પરમ આવશ્યક છે. જે કુછ શબ્દ કિસીસે કહા જાયે, મુંહ સે નિકાલને કે પહલે ઉપર ભલી ભાંતિ વિચાર કર લિયા જાયે.
સારાંશ યહ, કિ હમેં વહી કાર્ય કરના ચાહિયે, જિનસે હમારે અંદર સે દુર્ગુણ દૂર છે ઔર ઉસમેં સગુણો કા સમાવેશ હો.
યહ વિશ્વાસ આ જાને પર કિ મનુષ્યોચિત કર્તવ્ય-કર્મ કયા છે, એક ઉત્તમ માર્ગ સ્વભાવતઃ પ્રાપ્ત હો જાતા હૈ. ઉપર્યુક્ત કર્તવ્ય કા વિચાર સતે સમય કર કે અપને આપ યહ પ્રશ્ન કરે, કિ મેં કહાં કર્તવ્ય સે પતિત હુઆ ઔર મૈને કૌન કૌનસે ઉચિત કર્તવ્યોં કા પાલન શ્ચિા? ઇસકે ઉત્તર મેં યદિ તુમહારી અંતરાત્મા કહે, કિ આજ તુમને કિસી કર્તવ્ય કા ઉલ્લંધન નહીં કિયા, તે તુમ આનંદિત હેગે, ઔર યદિ કહે કિ તુમને અમુક કર્તવ્ય છે પાલન નહીં
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
| SR No. | 034612 |
| Book Title | Shubh Sangraha Part 03 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhikshu Akhandanand |
| Publisher | Sastu Sahityavardhak Karyalay |
| Publication Year | 1928 |
| Total Pages | 432 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 25 MB |