________________
વિસર્જન
પટ થી:–“મુઝ પર દયા કરો, મેં બહુત દુ:ખી દૂ, મેં તુમ્હારી ગઉ છું; મેરા ધર્મ મત નષ્ટ કરો!” .
ઉસકે ઈન કરુણ શબ્દ કો સુનકર એક બાર પ્રાણશુન્ય પાષાણુ ભી દ્રવીભૂત હો જાતા; પર ઉન રાક્ષસે કે કઠોર મુખ-મંડલ પર કરુણા કી એક સૂમ રેખા ભી આવિર્ભત નહીં હુઇ. મૈને શીધ્ર હી સ્થિતિ કે વાસ્તવિક રહસ્ય કે જાન લિયા; ઔર પિડ કી ઓટ સે બહાર નિકલ કર મૈને ગુગંભીર સ્વર મેં કહા -“ ઘબડાના મત ! મેં આ ગયા હૈં. યહ પાપી તુમ્હારા કુછ નહીં બિગાડ સકતે.'
યુવતી ને મેરી ઓર દેખા–ઉસી પ્રકાર દેખા જિસ પ્રકાર કસાઈ કે પાશ મેં ફસી હુઈ ગાય અને પરિત્રાણકર્તા કી ઓર દેખતી હૈ. ઉસકે વિવર્ણ મુખ-મંડલ પર એક પ્રકાર કી અભિનવ જ્યોતિ પ્રકટ છ ઔર વહ સહસા ઊઠ કર મેરે પીછે આકર ખડી હો ગઈ. ઉસને માનાં મેરે હૃદય કી બાત પહચાન લી, ઉસે માને વિશ્વાસ હો ગયા કિ રાજ-રાજેશ્વરી ભગવતી કલ્યાણ-સુંદરી ને મુઝે ઉસકે પરિત્રાણ કે લિએ હી વહાં ભેજા હૈ. ઉસકે સુંદર મુખ-મંડલ પર ઉસ સમય આનંદ, આશ્વાસન ઔર વિશ્વાસ કી જે વિમલ ત્રિવેણી પ્રકટ હુઈ, ઉસસે યહ સ્પષ્ટ વિદિત હતા થા કિ વહ મન હી મન ભગવતી કે શ્રીચરણે મેં અપની કૃતજ્ઞતા કી અંજલિ અર્પણ કર રહી થી. | મુઝે કહને મેં જિતની દેર લગી હૈ, ઉતની વહાં પહુંચને મેં ઔર ઉપરોક્ત શબ્દ કે ઉ
ચારણ કરને મેં નહીં લગી થી. મેરે ઉન ગુગંભીર શબ્દ કે સુનકર એક બાર તો તે દોને રાક્ષસ તંભિત હો ગએ; પર પાપ શીઘ હી પરાજય સ્વીકાર નહીં કરતા હૈ. ઉનમેં સે એક ને જિસકે હાથ મેં તીણું છુરી થી, કડક કર કહા – તુમ કૌન હો? ઔર કો અપની જાન દેને કે લિએ યહાં આએ હો ?'
મૈને અબ કી બાર ઉપેક્ષાકત શાંત સ્વર મેં કહા – મેં અપના નામ-ધામ બતાને કે લિએ યહાં નહીં આયા . ભલા ઈસી મેં હૈ કિ તુમ લોગ યહાં સે ચલે જાઓ.’
ઇસ પર વેદોનાં અટ્ટહાસ કર ઉઠે; ઔર ઉનકા અટ્ટહાસ-વનિ સે વહ સ્થાન ગૂંજ ઉઠા. ઉનમેં સે દૂસરે ને, જિસકે હાથ મેં લાઠી થી, કહા-ક ચલે જાયં? યહ ક્યા તુમહારી બહિન છે, જે તુમ ઉસે બચાને કે લિએ ઇતને ઉતાવલે હે રહે ? જાઓ ! અપના રાસ્તા લો, નહીં તો મિનિટભર મેં તુમ્હારી લાશ યહાં તડપતી હુઈ પડી હોગી !'
મૈને હંસ કર કહા - કુછ ભાગ્ય મેં હોગા, સો તો હોગા હી; પર યહ જાન લેના કિ તુમ ઈસ યુવતી કે શરીર પર અબ હાથ નહીં લગા સકતે.' - ઇતના સુનતે હી ઉસને મેરે ઉપર લાઠી છોડ દી. મેં પહલે હી સે ઇસકે લિએ સમુદ્યત થા. ઉસકે હાવભાવ સે, ઉસકી ચાલ-કાલ સે મેંને પહલે હી યહ નિષ્કર્ષ નિકાલ લિયા થા કિ વહ મુઝે મેં હી ન છોડ દેગા; પર મેં ભી નયા ખિલાડી નહીં થા, મેરે તાઉજી ને મુઝે લાઠી ચલાને કી કલા મેં શૈશવાવસ્થા હી સે પ્રવીણ બના દિયા થા. ઇસીલિએ મેં નિદ, નિશ્ચિત, નિર્વિકાર ભાવે સે બડે—બડે દૂસ્તર સ્થાન મેં ઘમા કરતા થા; ઔર મેરા વિશ્વાસ થા કિ એક-દો આદમી મુઝે નિહભે હાને પર ભી માર નહીં સકતે. ઉસકી લાઠી કી ઓર હી મેરી દષ્ટિ થી: જ્યાં હી ઉસને લાઠી છોડી, હી મેં થોડા સા પીછે હઠ ગયા. ઉસકી લાઠી ખાલી ગઈ; ઔર વહ ભી પૃથ્વી કી ઓર લાઠી કે ઝેક સે આ પડા. યહી મેરા અવસર થા. મૈંને શીધ્ર હી આગે બઢકર ઉસકી લાઠી છીન લી. અબ અહિંસાત્મક અસહયોગ કા સમય નહીં થા; લાઠી છિન જાને પર ભી એ દો. થે, ઔર ઉનમેં ભી દો કે પાસ તીણ છુરિયાં થીં. ઈસીલિએ મૈને અબ સંકોચ ઔર સોચ-વિચાર કે તિલાંજલિ દેકર ઉસકે ઉપર લાઠી છોડ દી. લાઠી ઠીક સિર પર બેઠી. રક્ત કી ધારે ઉબલ પડી, ઔર વે દેવતા છ પૃથ્વી પર મુંહ કે બલ ગિર પડે. ઉનકા ગિરના થા કિ કે દૂસરે કો ઘાયલ હોના થા. પાંચ મિનિટ બાતતે-બીતતે હત્યાકાંડ કા અનુષ્ઠાન ઔર સમાપ્તિ દેને હે ગઇ.
અબ મેં યુવતી કી ઓર મુડા. મૈને દેખા કિ વહ પાસ હી હાથ મેં એક પથ્થર લિએ હુએ ખડી થી. મને કહા ચલો ! યહાં સે જલદી હી ચલી ચલો. કૌન જાને પીછે ઔર કઈ વિપત્તિ કા સામના કરના પડે !'
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com