________________
૪૩૦
ભગવાન રામ ખુશી ઘર મેં આયે ઔર ઝટ-પટ કપડે બદલે. મૈને પૂછો:–“ કયા બાહર જા રહે હે ? કબ આગે ? ખાના કબ ખાઓગે ?” વહ બોલા:–અંજ મેં ઘર મેં ખાના ન ખાઉંગા. અભી સેઠ ઝીંઝકમલજી કી મેટર આનેવાલી હૈ. આજ મેં ઉન્હી કે ઘર દાવત મેં જાઉંગા. સેઠ કા નામ સુનકર મેરી આંખે કે સામને વહી આજ સે ૧૫ વર્ષ પહલે રામનૌમી કા દશ્ય બાયસ્કેપ કી ભાંતિ ધૂમને લગા, જબ કિ મેરા બચ્ચા ઈસી સેઠ કી ગાડી કે નીચે જમી હુઆ
. ને આકાશ કી ઓર દેખતે એ સર ઉઠાકર કહા:– ઈસામસીહ ! તૂ બડા હી કૌતુકી છે. જિસ ઝીંઝકમલ ને ઉસ સમય મેરે લકે કી ચીટ કી જરા ભી પરવા ન કી થી ઔર યહ ભી ન સોચા થા, કિ વહ મરતા હે યા છતા છે, આજ વહી સેઠ ઉસે અપને ઘર દાવત મેં બુલા રહા હૈ. ઔર ઉસકે લિયે અપની મેટર ભેજતા હૈ. મૈને અપને પુત્ર સે કુછ ન કહા. વહ ચલા ગયા ઔર રાત કે ૧૦ બજે વાપિસ આયા.
ઘર આ કર વહ ચુપચાપ અપને પલંગ પર લેટ ગયા, મેં ઉસકે પાસ ગયા, તે ઉસકે મુંહ સે શરાબ કી બદબૂ આ રહી થી મૈને પૂછો:-બેટા ! યહ કયા બાત હૈ ? કયા તુમને આજ શરાબ પી છે ?” વહુ કડકકર બાલા:-હાં, સેઠજી કે લડકે ને એક પેગ પિલા દિયા હૈ.' યહ સુનકર મેરે હદય કે બડા ભારી ધક્કા લગા; પરંતુ મેં ચુપ હો રહા !
રામનૌમી કા દિન થા. શામ કે પાંચ બજે ડેવિડ કે લિયે સેઠ ઝીંઝકમલજી કી મોટર આયી. વહ ઉસમેં બૈઠકર મેલા દેખને કે લિયે જાને લગા, તે અપની અમાં સે બાલા --“અમ્માં ! અગર તુમ્હ ભી આના હે, તે તાંગા કિરાયે કર કે આ જાના.’ મેં ઉસ ઘટના કે બાદ કભી મેલા દેખને ન ગયા થા; પર આજ મેરી ઘરવાલી ને બહુત કુછ કહા, તે મે ભી ચલને કે લિયે તૈયાર હો ગયા. મેરી ઘરવાલી કે વાસ્તવ મેં મેલા દેખને કો ચાહ ન થી, ઉસે તો અપને * બેટે કી શાનદાર હાલત દેખને કી સધ થી. મૈને તાગે કે લિયે બહુત કોશિશ કી; પર કોઈ તાંગા ન મિલા. મેરી ઘરવાલીને બહુત કુછ કહા, તે હમ દેને પૈદજ હી ચલને કે લિયે તૈયાર હો ગયે ઔર મેલે કી તરફ ચલ દિયે. જબ મેલે કે પાસ પહુચે તે સડક પર લોગે કી ઇતની ભીડ થી, કિ ચલને કે રાતા ભી નહીં મિલતા થા. ગાર્થેિ, મોટર ઔર તાંગોં કા બડા જોર થા. ઇતને મેં એક મોટર બડી તેજી સે હમારે પાસ સે હોકર નિકલ ગયી.
મેં તે ન દેખ સકા; પર મેરી સ્ત્રી ને કહા - દેખો, દેખો, વહી મેર બેટા જા રહા હૈ. અપને અચે કે સેઠ ઝીંઝકમલ ઔર ઉનકે સાહબ લાગે કે સાથ દેખકર મેરી ઘરવાલી કે ઈતની અહી હઇ. માનાં ઉસે સારે સંસાર કા રાય મિલ ગયા હૈ. હમારે દેખતે-દેખતે હી દર કે ફાસલેપર હી વહુ મોટર ખડી હેડ ગયી.
એક ગરીબ બ્રાહ્મણ, જિસે આંખ સે બહુત હી કમ નજર આતા થા, લકડી કે સવારે સડક કે કિનારે-કિનારે મેલા દેખને જા રહા થા. તેજી સે જાતી હુઈ મેટર ઉસકી લકી સે ટકરાયી ઔર વહ ધમ સે જમીન પર મુંહ કે બલ ગિર પડા. ઉસ કે મુંહ મેં બહુત ચાટ લગી. ખૂન બહને લગા. ડેવિડ મોટર સે નીચે ઉતરા ઔર હેટર સે ઉસ બુકે બ્રાહ્મણ કી કમર પર મારતા હુઆ બોલા:-“નાલાયક ! તુ સડક કે બીચ સે ક્યાં જા રહા થા, બુલા સિપાહી કે. અભી ઈસકા ચાલાન કરો.” મુદ્દે બ્રાહ્મણ ને કહાદ–“હુજૂર ! મેરા કુછ ભી કસૂર નહીં છે. તો એક તરફ સે જા રહા થા.” લેકિન ડેવિડ કે ક્રોધ કી કોઈ સીમા ન રહી. વહ હેટર ફટકારતા ઔર મુહ સે ગાલિયાં બકતા જાતા થા. સેઠ ઝીંઝકમલ કે બેટે મેટર મેં સવાર થે. અપને બેટે કી યહ દશા દેખકર મુઝે બહુત દુઃખ હુઆ. મૈને ઉસકે પાસ જાકર કહા–બેટા ! યહ કયા કરતે હો ? કયા ઈસ ગરીબ બુદ્દે કો માર હી ડાલોગે ?” ડેવિડ ને મેરી ઓર દેખકર હાથ નીચા કર લિયા ઔર મોટર મેં બૈઠકર વહાં સે ચલ દિયા.
| મેને ઉસ મુદ્દે બ્રાહ્મણ કા સડક કે એક તરફ બિઠાકર ઉસકા મુંહ અને રૂમાલ સે સાફ કર દિયા. ખૂન બંદ હુઆ, તો માલૂમ પડા કિ ચોટ અધિક નહીં હૈ. બ્રાહ્મણ ને કહા, “બાબા! તુમ્હારા ભલા હો, તુમ જાઓ, અબ મૈ ચલા જાઉંગા.” યહ દશ્ય દેખકર મેરા ચિત્ત બહુત દુ:ખી હુઆ. મેં અપની સ્ત્રી સે કહા કિ અબ મેં આગે નહીં જા સકતા. ઉસને જવાબ દિયા:
થોડી દૂર ઔર ચલો ફિર લૌટ આયેંગે.” મેને ઉસકી પ્રાર્થને સ્વીકાર કર લી, મેરી આખું ખૂલી હુઈ થી; મગર કુછ દિખાઈ ન પડતા થા. પાંવ ચલ રહે છે; પર દિલ બૈઠા જાતા થા.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com