________________
શબુકવધ
૨૧ રહા હૈ. ઇસીસે આજ મેરા પ્યારા લાલ લૂટ ગયા.
રામઃ–અચ્છા, દયા કર કે મેરા આતિથ્ય ગ્રહણ કીજિયે. મેં ઇસકા પતા લગાકર ઉચિત વિચાર કરૂંગા.
બ્રાહ્મણ --મં તુમ જેસે અનાચારી રાજા કે ઘર અતિથિ હેકર નહીં રહ સકતા.(પ્રસ્થાન)
રામ –બ્રાહ્મણ ને બિલકુલ હી સચ્ચી બાત કહી હૈ. મેં સચમુચ હી બહુત બડા પાપી દૂ. મેંને બિના અપરાધ કે હી અપની સતી-સાધી સહધમિણી સીતા કો ત્યાગ દિયા હૈ.અપને સૌભાગ્ય કે આપ હી અપને પરે સે રૌદ ડાલા હૈ. (સિકકા પ્રવેશ)
વસિષ્ટ -રામ !
રામ –ગુરુદેવ! મેં બડા પાપી દૂ. મેરે હી પાપે કે કારણ આજ મેરે રાજ્ય મેં ઘર અનર્થ હો રહે હૈ.બેચારે બ્રાહ્મણ કા જવાન બેટા મર ગયા.અબ આપ હી કહે, મેં ઇસકા કયા પ્રાયશ્ચિત્ત કરૂં ? યહિ મેરે જીતે-છ આગ મેં જલ જાને સે ભી પ્રજા કી ભલાઈ છે, તો મેં સહર્ષ સા કરને કે તૈયાર . - વસિષ --પ્યારે રામ! તુમ કાં વ્યર્થ હી મન-હી–મન પછતાતે હૈ ? ન તો તુમ પાપી છે, ન દુરાચારી. તુમ કર્તવ્યતા પાલન કરનેવાલે, સત્ય કે સેવક હેતુહે તે પાપ છૂ ભી નહીં સકતા. મેં ઇન સબ અનાર્થે કા કારણ તુમહું બતલાતા દૂમુઝસે ગોદાવરી તીરનિવાસી કુછ મહર્ષિાને કહા હૈ, કિ વહાં શંબુક નામક કિસી શુદ્ધ ને અપના કામ છોડકર બ્રાહ્મણે કા કામ અપના લિયા હૈ ઔર યાગ યજ્ઞ કર રહા હૈ. ઇસીલિયે આજ રાજ્ય મેં યે સબ ઉપદ્રવ હો રહે હૈ, વહ વર્ણાશ્રમ-ધર્મ ના વિરોધી દંડકારણ્ય મેં છિપા હુઆ યજ્ઞ કર રહા હૈ. ઉસને સમાજ કી શૃંખલા તડ દી હૈ. વહ પૂરા-પૂરા દંડ પાને એગ્ય છે. તુમ રાજા હે; જાકર ઉસે દંડ દે, બસ સારા અમંગલ દૂર હો જાયેગા.
રામ –ગુરુદેવ! શંબુક કા અપરાધ મેરી સમઝ મેં નહીં આયા ! બેચારા એક કેને મેં બેઠા હુઆ જપ-યજ્ઞ કર રહા હૈ, ઉસસે બ્રાહ્મણ કા બેટા કકર મર ગયા? મેં તે ઉસ નિર્દોષ કે કછ ભી દંડ દેના નહીં ચાહતા. ઉસ બેચારે કા કેઈ અપરાધ નહીં હૈ, વહ બ્રાહ્મણ-બાલક મેરે હી પાપ કે કારણ મા હૈ. મેં હી ઇસ પાપ કા પ્રાયશ્ચિત્ત કરૂંગા. - વસિઝ રામ! મેં તુમ કે યહ બતલા દેના ચાહતા કિ તુમ્હારા કેઈ અપરાધ નહીં હૈ. સારા અપરાધ ઇસ વર્ણશ્રમધર્મ કે વિરોધી, સમાજ કે નિયમ કો ભંગ કરનેવાલે, ધર્મદ્રોહી જંબુક કા હી છે. શાસ્ત્ર યહી બતાતે હૈ, ઋષિ-મુનિ અસા હી કહતે હૈ. શંબુક કે દંડ દેકર તુમ ધર્મ કી સ્થાપના કરે. - રામ–અચ્છા, મેં ભલીભાંતિ વિચાર કર કે યદિ ઉસે અપરાધી સમરુંગા, તો અવશ્ય હી દંડ દૂગા.
(દ્વારપાલ કા આના) દ્વારપાલ-મહારાજ ! યમુના કે તીરપર રહનેવાલે, ઋષિ-મુનિ લવણ નામક રાક્ષસ સે સતાવે જાકર આપ કે પાસ શરણ લેને આયે હૈ. રામ–જાઓ, શીધ્ર હી શત્રઘ કે રાજદરબાર મેં આને કે લિયે કહે.
(દ્વારપાલ કા જાના) જિધર દેખો ઉધર હી અત્યાચાર અનાચાર, વ્યભિચાર, અશાતિ, ઉપદ્રવ, વિઘ-બાધા, વિપત્તિ ઔર ઉછંખલતા ફૂલી હુઈ હૈ ! મૈને કયા ખાક પ્રજાપાલન કિયા ગુરુદેવ! ચલિયે, મેં શત્રુઘ કે લવણ કે સંહાર કે નિમિત્ત શીઘ હી પ્રસ્થાન કરને કે કહ દૂ.
(રામ ઔર વસિષ્ઠ કા જાને ) રા ય (રથાન–દંડકારણ્ય)
(રામ ઔર લમણકા પ્રવેશ) રામ-લક્ષ્મણ ! યહી વહ પંચવટી , જહાં પિતા કે વચન કે પૂરા કરને કે લિયે હમ લાગે ને અપને પ્રથમ યૌવન કે કિતને હી દિન જંગલ મેં મંગલ મનાતે હુએ બિતાવે છે. ઇસકે
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com