________________
શબુકવધ
શબુકવધ
(એકાંકી નાટક લેઃ-૫′૦ રાધામાહન કાવ્યતી” “હિંદુંચ” તા. ૭-૪-૧૯૨૭ના અંકમાંથી) પહેલા દૃશ્ય ( સ્થાન-સરયૂ કે કિનારે રાજોધાન) ( શ્રીરામચંદ્ર કા પ્રવેશ
રામઃ—જીવન
ભાર હા ગયા. રાજપુરી રાક્ષસી કી તરહ મુંઢુ ફાડે મુઝે ખાનેકા દૌડતી હૈ. અહેારાત્ર હૃદય મેં હાહાકાર મચા રહતા હૈ. જાનકી કે સાથ હી માનાં મેરે જીવન કે સભી સુખાં તે મુઝસે સદા કે લિયે ખિદાઇ લે લી.
४२०
(મંત્રી કા પ્રવેશ )
કયાં મંત્રી ! કયા સમાચાર હૈ
?
મંત્રીઃ—મહારાજા ! કયા ખતા ? ચારેાં એર અનાવૃષ્ટિઅે મારે પ્રજા ત્રાહિત્રાહિ પુકાર રહી હૈ. લાગ અન્ન બિના મર રહે હૈ..
રામઃ—મંત્રી ! ન માલૂમ મૈને કૌન અંસા અધ` કિયા હૈ, જિસસે મેરી પ્યારી પ્રજા કે ઈન દિનાં અસે-અસેકષ્ટ ભાગને પડ રહે હૈં. અચ્છા, તુમ સર્વાંત્ર ચતુર મનુષ્યાં કા ભેજકર અકાલ-પીડતાં કે। સહાયતા પહુઉંચાને કા કામ જારી કર દો. જિતના ભીખ હા સકે, દિલ ખેાલકર કર–પ્રજા કા કષ્ટ મત પાને દો.
મોંત્રી:-જસી આજ્ઞા મહારાજ કી. મૈં અબી ઈસકા પ્રબંધ કરતા હું. ( પ્રસ્થાન )
રામઃ—રાજ્ય ! પ્રશ્નપાલન ! કુછ હીંસી-ખેલ નહી હૈ. ન માલૂમ કર્યાં, લેગ લાલચ-ભરે લાચનાં સે સિંહાસન કી એર દેખા કરતે હૈ. યહ નહીં સોચતે,કિ યહ ફૂલેાં સે નહી,કાંટાં સે ભરા હૈ. ઇસ રાજ્ય ઔર શાસન !! લેકર મેને તેા અપના સર્વસ્વ હી નષ્ટ કર ડાલા,પ્રજા કે પ્રસન્ન રખને કે હી લિયે મૈંને અપની દેવી સી જાનકી કા જગલ મે' ભેજ દિયા-અપને પ્રાણેણંપર આપ હી વજ્ર-પ્રહાર -કર લિયા; પરંતુ હાય ! ઇતનેપુર ભી નિષ્ઠુર વિધાતા કૈા દયા નહીં આતી. વહુ મેરી સહસ્ત્ર-સહસ્ર પ્રજા કે નાશપર તુલા હુઆ હૈ. રાજ્ય મે ચારે! એર અનાવૃષ્ટિ કે ભારે ભીષણ હાહાકાર મચા હુઆ હૈ. અબ મૈં કયા કરૂ? મેરે પાસ ઔર કૌન સી અતુલનીય નિધિ રખા હૈ, જિસે દેકર મે` પ્રજા કૈા દસ કષ્ટ સે બચા ?
( દ્વારપાલ કા પ્રવેશ )
દ્વારપાલઃ—મહારાજ ! એક બ્રાહ્મણુ આપ સે મિલને આયે હૈં. પૂરે પાગલ માલૂમ હોતે હૈં આજ્ઞા હૈ। તે। ઉન્હે લિવા લા, નહી તે વે ધક્કામુક્કી કરને કા તૈયાર હૈ—કિસીકે રાકે રૂકનેવાલે નહીં માલૂમ પડતું.
રામ: —ાએ, ઉન્હેં બર્ડ આદર સે તુરત લે આઓ.
( દ્વારપાલ કા જાના )
ન માલૂમ યે બ્રાહ્મણ કૌન હૈ. ઇસ સમય ન જાને કયા સદૈસા લે આયે હૈ!
(બ્રાહ્મણ કા પ્રવેશ )
બ્રાહ્મણુ:–મહારાજ ! મેરા જવાન બેટા મર ગયા ! મુઝ બૂઢે કી જિંદગી કા સહારા નિ ગયા. મહારાજ ! અસા કયાં હુઆ ? આપ કે રાજ્ય મેં અકાલ મૃત્યુ કયેાંકર હુઇ? વંશીય કિસી રાજા કે રાજ્ય મેં અસા નહીં હુઆ. આપકે હી શાસન મેં અસા અનથ કાંકર હુઆ ? મેરે પુત્ર કી અકાલ મૃત્યુ કે લિયે આપ હી.ઉત્તરદાયી હૈ..
રામઃ—બ્રાહ્મણ-દેવતા ! આપકે। નહીં માલૂમ, મૈને પ્રજા કે લિયે અપને હાથેાં અપના કલેજા કાટકર ફેક ક્રિયા હૈ. કયા ઉસકી યહી ઇનામ હૈ?
બ્રાહ્મણઃ—મહારાજ ! યદિ આપ અકાલ-મૃત્યુ કે નહીં. રાક સકતે, તા ફિર કયાં સિંહાસનપર ખડે ? કેવલ અપની સ્ત્રી કૈા નિકાલકર જગલ મેં ભેજ દિયા,ખસ યહી બહુત બડા પ્રજા–ર્જન હા ગયા ? આપ નહીં જાનતે, પ્રજાનુરજન અડી ભારી સાધના હૈ. મહારાજ ! પતા લગાયે, યા તે આપને હી કા બહુત બડા પાપ કિયા હૈ યા આપકે રાજ્ય મે' હી કહી ધાર પાપાચાર હૈ।
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com