________________
૮૩
અને લૂટફાટમાં કાઈ ઝાઝા તફાવત હતા નહિ. એ વેપારના નામમાં નબળાએને નાશ કરવામાં આવતા હતા. શકય હોય ત્યાં લૂંટ ચલાવવામાં આવતી હતી અને ભલાભેાળા લેાકેાને છેતરવામાં આવતા હતા. એ વેપારના નામેજ કાઈ કાઈ વાર આજા વહાણાને પકડવામાં આવતાં હતાં તથા તેમના માલને જપ્ત કરવામાં આવતા હતા.
એમનાં નીચાં અને સાંકડાં વહાણા સીત્તેર ફૂટ જેટલાં લાંબાં હતાં. એ વહાણને એક માયુ શ હતું. એ વહાણાને હાંકનારા ગુલામ હતા. તૂતક પર એ વહાણનું રક્ષણ કરનારા ચેકી કરતા હતા. આ વહાણા કિનારે કિનારે હકારાતાં હતાં અને સાંજના સમયે ભાગ્યેજ સફર કરતાં હતાં. પણ વહાણવટાને પછી વિકાસ થતાં ફ્રીનીશિયન ખલાસીઓ ઉત્તરના તારાની મદદથી મહાસાગરામાં દૂર દૂર હંકારતા હતા. પછી એ લેાકેાએ આફ્રિકાની આસપાસ મુસાફરી કરી અને વાસ્કાડીગામાથી બે હજાર વર્ષ પહેલાં કેપ એક્ ગુડહાપની શોધ કરી. એ વેપારીએનાં વહાણે! જ્યાં ચેમાસાની શરૂઆત થતી ત્યાં અટકી જતાં. કિનારા પરની જમીનેામાં અનાજ વાવતાં થતા પાક લઈ ને પાછાં સમુદ્રોમાં હંકારતા. એ રીતે એ વેપારીએનાં વહાણુ એ વર્ષે ઇજીપ્ત પહેાંચતાં. ચાંચીઆએ ને વેપારીએ એ રીતે અજોડ સાહિસક બન્યા હતા.
એ વેપારીઓએ ભૂષ્યનાં મુખ્ય મુખ્ય મથકે પર પેાતાનાં થાણાં બાંધ્યાં હતાં. એ થાણાઓ પછી વખત જતાં સ'સ્થાને કે શહેરા થવા પામ્યાં છે. એવાં થાણાં કેડીઝમાં, કાથેજમાં, માર્સેલ્સમાં અને દૂર ઈંગ્લાંડમાં હતાં. એ વેપારીઓની જમાતાએ સિપ્રસ, મેલેઝ અને રેડસમાં પોતાનાં થાણાં નાખ્યાં હતાં. એ વેપારીઓએ વેપાર કરતાં કરતાં સમીપપૂર્વ તરફની કલાએ તે વિજ્ઞાનના અભ્યાસ કરી તેમને ગ્રીસ, આફ્રિકા, ઈટાલી અને
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
