________________
૩૪૫ ચારિત્ર વિકસાવવાના ઉપદેશ આપ્યા. ત્યાર પછી એક ઈન નામને ચિંતક પાક. એના જમાનાને એ સૌથી મેટો વિદ્વાન હતો. એણે સે કરતાં વધારે પુસ્તક લખ્યાં. ઇકેન નું ચિંતન ચારિત્ર્યનું હતું. એ કહેતો હતો કે મૂરખ માણસો સુખ મેળવવા ભગવાનની પ્રાર્થના કરતા હોય છે. એની દષ્ટિએ અનુભવને ડહાપણમાં સંજવું ને તેવી ઈચ્છાનું ચારિત્રમાં સંકલન કરવું તેજ ચિંતનનું ધ્યેય હોવું જોઈએ એ પછી ઈ. સ. ૧૬ ૦૭ માં નાકાઈતોજુ નામને એક આદર્શવાદી ચિંતક થયો એણે કહ્યું કે દુનિયા બે તરાનું ઐકય છે. નાકાઈ પોતે એક સાધુપુરુષ હતો પણ એને ચિંતન લેક યા સરકાર કેઈને ખુશ કર્યા નહિ. એણે શીખવ્યું હતું કે માણસ જ પિતાની જાતને ચૂકાદો આપી શકે તેમ છે તથા સારું અને હું એ મનુષ્ય પોતે નક્કી કરેલી અને બદલી શકાય તેવી ભાવના છે. એના આવા ઉપદેશથી તે સમયની લશ્કરી સરમુખત્યારી ચમકી ઊઠી. પછી એક બીજા બેઝીક નામના વીચારકે ચિંતનમાંથી રાજકારણમાં આવી સમુરાઈ લેકની ટીકા કરવા માંડી. એ ટીકાના જવાબમાં સરકારે એની ગિરફતારી કરવા માટે હુકમ કર્યો. તે બેઝન પર્વતેમાં ના તથા ઘણા વરસો સુધી ચુપ રહ્યો.
ખેડૂત પાસેથી સરકાર ઘણી જાતના કરવેરા લેતી હતી. પિતાની જાતમહેનતથી ખેડૂત જે કાંઈ ઉપજાવતા હતા તેમાંથી છ ટકા જેટલો ભાગ સાતમા સૈકાના સમયમાં સરકાર કર તરીકે લેતી હતી. પછી બારમા સૈકામાં એ કર તેર ટકા જેટલો વધી ગયે અને ઓગણીસમા સૈકામાં ચાલીસ ટકા જેટલો હતો. એવા એ ખેડૂત પાસે જમીન ખેડવાના સાધનો ખૂબ સાદાં અને પ્રાથમિક હતાં. ખેડૂતનું ઘર અરધા અઠવાડિયામાં બાંધી શકાય તેવું ઝૂંપડું હતું. ખેડૂતનાં કપડાં શિયાળાની કડકડતી ટાઢમાં પણ નહિ જેવાં હતાં. એના રાચરચીલામાં ચોખા રાંધવાનું એક વાસણ માત્ર
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
