________________
૩૪૬
હતું તથા થોડાક વાટકાઓ હતા. એવું કંગાળ જાપાનના ખેડૂતનું જીવન પણ ધરતીકંપના આંચકાથી, કુદરતી સંકટથી તથા સરકારી જુલમથી હચમચી ઉઠતું હતું તથા એનું પિતાનું શરીર સતત ચાલતા દુષ્કાળમાં ખખડી ઊડતું હતું.
ચીનમાં હતી તે બધી કળાઓ અને ઉદ્યોગે ધીમે ધીમે જાપાનમાં આવતા હતા. જેમ આજે જાપાન ઉોગવાદમાં પશ્ચિમની હરીફાઈ કરવા ઊતરી પડ્યું છે તેમ ટોફુગાવા શગુનેટના સમયમાં જાપાનના હસ્તઉદ્યોગ ચીન અને કેરિયાના હસ્તઉદ્યોગોની હરીફાઈ કરતા હતા.
કુટુંબજીવન પૂર્વના દેશોમાં વ્યક્તિ કરતાં કુટુંબની મહત્તા વધારે હતી. જાપાની સમાજ વ્યવસ્થામાં પણ કુટુંબવ્યવસ્થા સખ્ત અને શિસ્તવાળી હતી. એ વ્યવસ્થામાં સ્વાતંત્ર્યને ખ્યાલ વ્યક્તિના નામમાં નહિ પણ કુટુંબના નામમાં થતું હતું કારણકે સમાજરચનામાં વ્યક્તિ નહી પણ કુટુંબ આર્થિક કેન્દ્ર હતું. કુટુંબના માલિક બાપની સત્તા જુલમી હતી. પરંતુ એ જુલ્મી સત્તાની આસપાસ લોકરૂઢિએ સ્વાભાવિકતા, અનિવાર્યતા અને કહેવાતી ભાણસાઈને ખ્યાલે ભર્યા હતા. બાપ પોતાના જમાઈ કે દીકરાની સ્ત્રીને ઘરમાંથી કાઢી મૂકી શકતો અને પિતાના કોઈપણ બાળકમાં જાતીય અશુદ્ધિ દેખતાં મારી નાખી શકતા. કુલપતિ પિતા પાસે પોતાના બાળકને ગુલામીમાં કે વેશ્યાવાડમાં વેચવાની સત્તા હતી. આખા કુટુંબનો એ માલિક પિતાના બાળકોની માતાને એકજ શબ્દથી તલાક આપી શકતે. ગરીબ લોકો એકથી વધારે સ્ત્રીઓ રાખી શકતા નહિ પરંતુ શ્રીમતો પિતાની પરણેલી સ્ત્રી ઉપરાંત અનેક સ્ત્રીઓને રાખતા. જાપાનમાં જ્યારે ખ્રિસ્તી ધર્મની અસર આવી ત્યારે તેણે જાપાનની કુટુંબ સંસ્થામાં રખાતી રખાતો અને વેશ્યાવૃત્તિ કરવા માટે
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
