________________
કેઈ આદર્શવાદી શબ્દજાળો રચાઈ નહતી. રાજા મેનીસુએ જાહેર કર્યું હતું કે તે પોતે ઈલામની રૂપાની ખાણ જીતવા ચડાઈ કરે છે. એવાં બધાં રમખાણો મૂળમાં વેપારી ઉદ્દેશવાળાં હતાં. એ દરેક રમખાણમાં હજારે ગુલામે લૂંટમાં આવતાં હતાં. એ ગુલામે પાસે કરાવવાની વેઠની કે એ ગુલામેને વેચવાની અગવડ માલમ પડતાં એ સૌને કાપી નાખવામાં આવતા. કઈ કઈ વાર એવા સેંકડો ગુલામોને જકડી બાંધી તરસ્યા દેવને એમના લેહીના બલિદાન આપવામાં આવતાં. ધીમે ધીમે સામાજિક ઘટનાનું સ્વરૂપ રજવાડાશાહી બનતું જતું હતું. વિજેતા રાજા પિતાના સરદારને નાના મોટા પ્રદેશ ભેટ કરતી. એવા પ્રદેશો પર સરદારની સત્તા ચાલતી હતી. એવા સરદારે પિતાપિતાને પ્રદેશેમાંથી રાજાને જરૂર પડે ત્યારે કપાઈ જવાને તૈયાર એવા સિપાઈઓ મોકલતા.
એ રીતે મંડાયેલા શાસનને કાયદાઓ ઘડાતા હતા. એ કાયદા ઘડનારાના નામમાં રાજા હેમુરાબીનું નામ સૌથી આગળ આવે છે. એણે ઘડેલા કાયદાઓ સ્ત્રીપુરુષના જાતીય સંબંધોના, બધી વેપારી લોનના ઈજારા માટેના તથા બધી ખરીદી અને વેચાણ માટેના હતા. અદાલતે દેવળમાં બેસતી અને મેટે ભાગે બધા ન્યાયાધિશો ધર્મગુરુઓ હતા.
ધર્મનીતિ રાજા ઉરગરે પોતાના બધા કાયદાઓ મહાભગવાન શામાશાના નામના ઘડ્યા હતા. કારણકે વેપારની જેમ રાજકારણને પણ ભગવાનની જરૂર માલમ પડી. દેવદેવીની સંખ્યા દરેક શહેરમાં વધતી જતી હતી. સૂર્યપૂજા આરંભકાળથી પ્રચલિત હતી, પ્રકાશના ભગવાન એવા સૂર્યનારાયણ ઉત્તરના ઊંડાણમાં ફરતા રહે છે અને સવારમાં પોતાના દરવાજામાંથી બહાર આવે છે અને રથમાં બેસી આકાશમાં સફર કરે છે એવી માન્યતા હતી. રાજા નીપૂરે
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
