________________
૨૮૯ યુઆન વંશનું પતન શરૂ થયું. મેંગેલ કે યોધ્ધાઓ હતા પણ રાજનીતિજ્ઞ ન હતા. એટલે ચીના લેકેએ એ વિજેતા ઉપર પિતાની સત્તા જમાવવા માંડી. ધીમે ધીમે ચીની પ્રજાએ મેંગેલ સાથે લગ્નવ્યવહાર કરવા માંડ્યા, તેમને સુધારવા માંડ્યા અને તેમની પાસેથી રાજસત્તા પડાવી લેવા માંડી. ઈ. સ. ૧૩૬૮ માં બળ થયો અને એ બળવાના નાયક એક બૌદ્ધ ભિક્ષુએ પોતાની જાતને શહેનશાહ તરીકે જાહેર કરી અને પિતાને વંશને મગ વંશ કહ્યો. એના પછીના યુગમાં નામના શહેનશાહની હકુમત નીચે ચીન ફરીથી આબાદ થવા લાગ્યું. પણ બહુ થોડા સમયમાં એક નવા લકને ધસારે ચીનની દિવાલમાં પેઠો અને પેકીંગને ઘેરે ઘાલવામાં આવ્યો. એ લેકે મંચુ હતા તથા મંચુકે નામના પ્રદેશમાંથી આવતા હતા. એ લેકેએ પિતાની સત્તા ઉત્તરમાં આમુર નદી સુધી સ્થાપીને દક્ષિણના ચીનાઈ પાટનગર સુધી કુચ કરી. છેલ્લા મીંગશહેનશાહે પિતાના કુટુંબને ભેગું કર્યું અને પોતાની મહારાણીને આપઘાત કરવાની આજ્ઞા કરી. અંતપુરની સ્ત્રીઓએ પણ પિતાની જાતને મારી નાંખી. પછી શહેનશાહે પિતાની જાતને સ્વેચ્છાએ ફાંસીના માંચડે લટકાવી દીધી. મંચુ લોકોએ એ શહેનશાહના શબને દફનાવ્યું અને શીંગ વંશની સ્થાપના કરી.
મંચુઓ પણ બહુ જ થોડા સમયમાં ચીના બની ગયા અને એ વંશના બીજા શહેનશાહ કાંગ-શીએ ચીનને ચીની ઈતિહાસમાં સૌથી ચઢિયાતી એવી રાજવ્યવસ્થા આપી. એ શહેનશાહ સાત વર્ષની ઉમ્મરે ગાદીએ આવ્યા હતા તથા તેર વર્ષની ઉમ્મરે તેણે પિતાની હકુમતની શરૂઆત કરી હતી. એને કાબુ નીચે ચીન ઉપરાંત મેગેલિયા, મંચુરિયા, કરિયા, ઈન્ડોચાયના, ઈનામ, તિબેટ અને તુર્કસ્તાન હતા. તે સમયનું તે સહુથી મહાન સામ્રાજ્ય હતું અને વસતીમાં ખૂબ વિશાળ હતું. તે સમયની દુનિયામાં એ શહેનશાહના સમકાલીને ઔરંગઝેબ અને લુઈ ચૌદમો હતા. એણે
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
