________________
૧૯૦
૧૬૬૧ થી ૧૭૨૨ સુધી રાજ કર્યું" તથા ચીનના ઇતિહાસમાં ચીનના રાષ્ટ્રને અજોડ એવી આબાદી આપી. આખી ચીની પ્રજાને ચેતવણીરૂપ એણે મરતાં મરતાં છેલ્લા શબ્દો કહ્યા કે “ આપણે ખીવા જેવું અને ચિંતા કરવા જેવું છે. થેડાક સૈકાઓ પછી ચીન પર લુંટફાટ કરવા સમુદ્રો એળંગીને પશ્ચિમની પ્રજાએ આવી લાગશે એમ મને લાગે છે. ’’
66
ત્યારપછી ચી`ગલુંગ નામના એક શહેનશાહ ગાદીએ આવ્યા. એણે ચીન પર લાંખે! સમય રાજ્ય કર્યું તથા પંચાી વર્ષની ઉમ્મરે સ્વેચ્છાએ રાજગાદી છેાડી. એના જીવનના છેલ્લા વર્ષમાં એક બનાવ બન્યા જેણે શહેનશાહ કાંગ-શીએ ભાખેલુ ભવિષ્ય સાચું પડશે એવી આગાહી આપી. અગ્રેજોએ ચીનમાં અણુ ઉતારવા માંડયું. તથા ૧૭૯૬ માં એક કમિશન શહેનશ! શીંગ લુંગ પાસે વેપારી કરારા કરવા મેકલ્યું. તથા શહેનશાહ પાસે અગ્રેજ વેપારીઓને ચીન સાથે વેપાર કરવા દેવાની છૂટ માંગી. તે વખતે ઈગ્લાંડની ગાદી પર રાજા જ્યેાજ ત્રીજો હતેા. શીંગલુંગે જ્યેાજ ત્રીજાને નીચે પ્રમાણે પત્ર લખ્યા. બીજા દેશેામાંથી ઉત્પન્ન થતી વસ્તુઓની અમારે કિ ંમત નથી. તથા તમારા દેશમાં બનતી વસ્તુઓની અમને જરૂર પણ નથી. તેથી આપ નામદારની વિનતિને મારા એ જવાથ્ય છે કે આપના પ્રતિનિધિની અમારા દરમાં નીમણુંક કરવી તે અમારા રાજકીય રિવાજથી વિરૂદ્ધ વસ્તુ છે. મેં આપ પાસે મારા દૃષ્ટિબિંદુએ વિગતવાર મૂકળ્યાં છે. તથા આપ નામદારે મેકલેલા પ્રતિનિધિને શાંતિથી ઘેર પહોંચી જવા રવાના કર્યાં છે. મારી લાગણીને માન આપવું તથા આપણા અંદરના તથા આપણા સ્વદેશના જ રાજ્યવહીવટને સભાળવે. એજ આપણા માટે ચેાગ્ય છે, ’
આવા મગરૂર શબ્દોમાં ચીને યુરાપથી આવતી ઔદ્યોગિક ક્રાન્તિના આક્રમણને પાટ્ટુ વાળવાના પ્રયત્ન કર્યાં.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
