________________
૨૩૮ 1
"him in the name of the English nation whose ancient honour he has soiled, I impeach him in the name of the people of India whose rights he has trodden under foot and whose country he has turned into a desert, lastly in the name of human nature itself, in the name of both sexes, in the name of every age, in the name of every -rank, I impeach the common enemy and oppressor of all."
એ ન્યાય નહેતો. નાટક હતું. શ્રીમંતોની સરકારને બર્કનું ભાષણ કંઈજ અસર કરી શક્યું નહિ. એ વેપારીઓની સરકારે સાત વર્ષ સુધી એનો કેસ લબાવ્યો પણ આખરે એ કેસના ચૂકાદામાં પિતાની વેપારી જાત બરાબર પરખાવી દીધી. અંગ્રેજ રાજસભાએ એ ખૂની ગવર્નર જનરલને નિર્દોષ ઠરાવી છેડી મૂક્યો અને બ્રિટનની સરકારના ગેરા પ્રધાનેએ એને ખૂણામાં બોલાવી એને બરડો થાબડ્યો. બ્રિટનના બાદશાહે એને આશીર્વાદ આપ્યા. હિન્દની લૂંટમાંથી મળેલા ભાગમાંથી એણે બ્રિટનની ભૂમિ પર એક મે મહાલય જણાવ્યો.
હિન્દી પ્રજા દુઃખની ભયાનકતાથી ઝબકીને જાગતી હતી. સીતમના શોષણથી આઘાત પામીને ઊઠતી હતી. હિન્દી જનતાના દેહનો એકેએક પરમાણું હિન્દની કેડ પર ચાલતી કરપીણ કરવતની વેદનામાં પિકારી ઉઠ્યો હતો.
એના પછી થોડા વર્ષે એક બીજો આવ્યો. એનું નામ ડેલ્હાઉસી હતું. એણે દેશી રાજાઓનો મુલ્ક પચાવી પાડવાને કાયદો ઘડી કાઢ્યો. એ કાયદાએ સતારાને સપડાવ્યું. ઝાંસીને ઝડપી લીધું. નાગપુરમાં અધિકાર બેસાડ્યો અને અયોધ્યાને ખાલસા કર્યું. એને રાજદંડ રાજસ્થાનમાં ખાલસા કરવાના દાવ ખેલી રહ્યો. એ બધાના પરિણામમાં રિબાતી હિન્દી જનતાને રાજાઓનો સાથ મળે. રાજાઓ રોષે ભરાયા હતા અને મરણીઆ
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
