________________
દુનિયાના એકેએક ધર્મોએ કર્મના આવા કાયદાને અપનાવી લીધા છે. મનુષ્યોને સાચાં સુખ કલ્યાણ આપવાને બદલે ધાર્મિક માન્યતાઓની કેફી અસર ઊભી કરી પીડિત સમાજને તરંગમાં જીવતે બનાવ્યો છે. મનુષ્યને જ્યારે દુખ પડે છે ત્યારે તે દુ:ખને જવાબ માગે છે. અથવા કારણ શોધે છે. પિતા પર આવી પડેલા દુઃખના કારણમાં કે જવાબમાં જ્યારે એ પિતાને જવાબદાર નથી જોતો પણ બીજી કોઈ વ્યક્તિ વર્ગ કે સત્તાને જુએ છે ત્યારે એનો પૂણ્યપ્રકોપ સળગી ઊઠે છે અને એને બળવો કરવાનું મન થાય છે. પણ કર્મના કાયદાની હિંદી વિચારસરણીએ ધર્મના આશરા હેઠળ પીડિત જનતાના બધા બળવા તથા પૂણ્યપ્રકેપને શમાવી દે તથા તેમની ગુલામી અગર દુઃખે પર ઠંડુ પાણી છાંટતો છેટે ઉકેલ બતાવ્યો છે. એ ઊંધે માથે ઊભેલી વિચારસરણીએ કર્મના કાયદાના નામમાં જણાવ્યું છે કે મનુષ્યને ભેગવવાં પડતાં દુ:ખો અને અન્યાયે માટે બીજી કોઈ વ્યક્તિ, સત્તા કે વર્ગ કારણભૂત નથી પણ મનુષ્ય વ્યક્તિ તરીકે પોતે જ જવાબદાર છે. તેથી તેણે પોતાના પર આવી પડેલાં દુઃખ અને અન્યાય શાંતિથી અને મૂંગે મોઢે સહન કરવાં જોઈએ. પિતાને ભેગવવાં પડતાં અનિષ્ટોને પોતાનાં જ કરેલાં પાપોના બદલા રૂપ માની લેવાં જોઈએ.
આવી વિપરીત વિચારસરણીના પરિણામ રૂ૫ દુઃખ અને અજ્ઞાનમાં સડતો લોકસમાજ એક નવી જ જાતને નિરાશાવાદ ગ્રહણ કરી લે છે. એ નિરાશાવાદ કહે છે કે મનુષ્ય સ્વભાવથી જ પાપી છે અને જીવન અનેક જાતનાં દુઃખો અને વિટંબણથી ભરેલું છે. બુદ્ધિ મર્યાદિત તથા નકામી છે. ઈચ્છા માત્ર ખરાબ તથા પાપી છે. શોષક સંજોગોમાં સપડાયેલે એ મનુષ્ય દુઃખને માર્યો આ નિરાશાવાદ સ્વીકારી લે છે. પિતાને ચૂસી લેતા અન્યાયી અને અસમાન સંજોગોને નમી પડે છે. આર્થિક શોષણને કુદરતી બનાવ તરીકે લેખે છે અને આખા જીવનને પોતે પાછલા જન્મમાં
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
