________________
૧૯૧
ખેલતા એ ક્રૂષ્ણુ સંકટ સામે હાથ ઊંચકયો. એણે એ પરદેશી વિજેતાઓ પાસેથી ઉત્તર હિન્દના મુલક જીતી લીધે! તથા કનેાજમાં રાજધાની સ્થાપી અને ખેતાલીશ વર્ષ સુધી કાયદો અને વ્યવસ્થા સ્થાપ્યાં. જ્યારે મુસલમાનેએ ઇ. સ. ૧૦૧૮માં કનેાજ તારાજ કર્યું ત્યારે તેમને દસહજાર દેવળાને નાશ કરવા પડયો હતો. તે સમયે તેમણે મેટામેટા આરામગાહે અને ઉદ્યાને નેજમાં જોયાં હતાં. તે સમયના મુસ્લીમ આગમન સમયે કનેાજ ખૂબ આબાદ હતું અને તેનું કારણ હિન્દના મશહૂર રાજાએમાં છેલ્લા ટગમગતા તારા જેવા હર્ષવર્ધન હતેા. એ રાજા એક મેટા સાહિત્યકાર પણ હતા. એણે કવિતા અને નાકા પણ લખ્યાં છે જે આજ સુધી વંચાય છે. રાજા તરીકે પણ એ ખૂબ કુશળ અને શક્તિમાન હતા. એના જીવનના છેલ્લા કાળમાં એણે બુદ્ધ ધ સ્વીકાર્યાં હતા. એના સમય વિશે યુવાનઆંગ નામને! ચીની મુસાફર લખે છે કે દરેક પાંચ વર્ષે હવનના રાજ્યમાં સત્યાગને એક મેટા ઉત્સવ ઉજવવામાં આવતા હતા જેમાં દરેક ધર્મના સાધુ સંતા તથા આખા રાજમાંના ગરીબ લેકા એકઠાં થતાં હતાં. આ સ ંમેલનમાં એ રાજા પાંચ વર્ષમાં એકઠા થયેલા રાજના બધા ભંડારા તથા ધનદાલત વહેચી દેતા હતા. દર પાંચ વર્ષે રાજાના ભંડારમાંથી છેલ્લી પાઈ ને! પણ ત્યાગ કરી દેતા આ રાજાને જોઈ યુવાનમાંગના આશ્રયને પાર રહ્યો નહતા. એ સમેલનમાં સેાનારૂપાના ઢગલા, ચલણી સિક્કાઓના ખજાના, હીરા અને સુંદરમાં સુંદર વસ્ત્રો એક મેટા મેદાનમાં ખડકાવવામાં આવતાં હતાં. એ મેદાનમાં મેટા મેટા મચે! અને મડપે! ઊભા કરવામાં આવતા હતા. ત્રણ દિવસ સુધી ધાર્મિક પ્રવચના થતાં અને ઉપદેશ દેવામાં આવતા હતા. ચેાથે દિવસે પ્રા પાસેના કરમાંથી એકઠી થયેલી એ દાલત પ્રજાહિત માટે વહેંચી આપવામાં આવતી હતી. એકેએક ખુદ્દ સાધુને અને
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
