Prachin Bharat Varsh Bhag 05

SR No.: 034581
Original Sutra Author: N/A
Author: Tribhuvandas Laherchand Shah
Publisher: Jain Shwetambar Conference
Publication Year: 1941
Total Pages: 436
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 25 MB

Page 87

વતીય પરિચ્છેદ ] આંધ્રભુને ઇતિહાસ
[ ૬૩ તરફથી મળ્યો હતો, પરંતુ પોતે વૈભવવિલાસી તથા લઈ, તેના કાકાજી (ગૌતમીપુત્ર યજ્ઞશ્રીના કાકા અને ૌદર્યને જ સોદાગર હોવાથી રાજકાજમાં ઝળકી ઉઠે રાજાશ્રીમુખના નાના ભાઈ)કૃષ્ણ પિતાની આણ ફેરવી તે પરાક્રમી નહે તે એટલે તેના રાજ્યને દક્ષિણને વાળી હતી. આ વંશના જે સિક્કા મળી આવ્યા છે ભાગ ધીમે ધીમે સ્વતંત્ર થઈ ગયો હતો. પરિણામે તેનું (જુઓ પુ. ૨ આકૃતિ નં. ૭૦ તથા ટીક નં. ૧૪૬) રાજ્ય નાનું થવા લાગ્યું હતું. જેથી મહાદ મગધપતિને તે ઉપરથી, તેમજ રાણીનાગનિકાવાળા નાનાવાટના કલિંગપતિને જે ડર રાખવો પડતો હતો તેનું એક શિલાલેખથી આ સ્થિતિ કલ્પી શકાય છે. જો કે તેણે કારણું ઓછું થઈ ગયું હતું. તે દુર થતાં જ, મહાનંદે ખરા હકદારને હક્ક ડૂબાવી દીધો હતો છતાં બીજી ગૌતમીપુત્ર આંધ્રપતિ ઉપર ચઢાઈ કરી હોય એમ કઈ જાતને, ઉપરી રાજ્ય કે પ્રજા તરફનો ખળસમજાય છે. આ લડાઈને સમય આપણે ચોક્કસ કરી ભળાટ થવા પામ્યો નથી, એટલે સમજવું રહે છે કે નથી શકતા, પરંતુ ઈ. સ. પૂ. ૩૯૦ થી ૩૮૪ તેણે મગધપતિના–મહાનંદનું તથા ચંદ્રગુપ્તમૈર્યનું પ૩ સુધીના છ વર્ષના ગાળામાં તે હેવાનું સંભવે છે. જે તેમના સમયપરત્વેનું–ખંડિયાપણાને સ્વીકાર કરી ૩૮૪માં જ કરે છે તે યુદ્ધમાં ગૌતમીપુત્રનું મરણ લીધો હશે. એટલે સાર એ થયો કે, ગૌતમીપુત્ર યજ્ઞશ્રી થયું હતું એમ માની લેવું રહેશે. પરંતુ તે પૂર્વે અમુક સમય સુધી સ્વતંત્ર હતા, પરંતુ ઉત્તરાવસ્થામાં લડાઈ થઈ હોય તો તેમાં ચૈતમીપુત્ર પરાજય પામે થોડાંક વર્ષો સુધી તે માંડળિક હત; તેમજ રાજા કૃષ્ણ છે અને મહાનંદનું માંડલિકપણું કબૂલી લીધું છે એમ પિતાના આખાયે સમય પર્યત માંડળિકપણે જ હતો અને સ્વીકારવું પડશે. જે સિક્કાઓ આપણને ઉપલબ્ધ થયા રાણી ના નિકા કહે કે તેને સગીર પુત્ર કહા, તે પણ છે તે અને તેને ઉકેલ, જે સાચાં હોય તે બીજી માત્ર દસેક મહિનાની અવધિસુધી માંડલિકપણે રહ્યો હતો. સ્થિતિમાં તે મૂકાયો હતો એમ કહેવું પડશે. તેના ઉપર દર્શાવેલ રાજા કૃષ્ણનું રાજ્ય દસેક વર્ષ મરણ સમયે તેના બે પુત્રો હયાત હતા.૫૨ મોટાની ચાહ્યું છે. ઈ. સ. પૂ. ૩૮૩ થી ૩૭૩ સુધી. તેની ઉમર આઠ વર્ષની અને નાનાની છ વર્ષની હતી. આ પછી પેલી વિધવા રાણીનાગનિકાના જયેષ્ઠ પુત્રનેપ્રમાણે તે બને પુત્રો સગીર હોવાથી, તેમની વતી વસત શ્રી મત્વિક શ્રી શાતકરણીન–અમલ પાછો તેમની વિધવા માતા, રાણીનાગનિકાએ રાજ્યની ચૂંસરી શરૂ થયો છે. તેનું ગાદીએ આવવું બે ત્રણ કારણથી માથે ઉપાડી લીધી હતી. આ બોજ તેણીને અસહ્ય થયું સંભવે છે (૧) રાજા કૃષ્ણ પિતે અતિ વૃદ્ધ થઈ થઈ પાયો હોય કે દુઃખની મારી પ્રજાનું હિત ગયો હતો એટલે કુદરતી મેતે તે મરણું પામ્યો હોય સંભાળી શકી ન હોય–પણ તેણી પાસેથી રાજ્ય ખૂંચવી કેમકે લગભગ ૬૫૬૮ની ઉમરે૫૪ તે પહોંચ્યો હતો
(૫૦) જુઓ પુ. ૨ સિક્કા આકૃતિ નં. ૬૯. શ્રીકૃષ્ણના રાજ્યને અંત ૩૭૩માં આવી ગયા હોય એમ ગણત્રી
૫૧) જીઓ સિક્કા ચિત્ર ને. ૭૦ (ઉકેલ સાથે હોય પરથી નીકળે છે. છતાં ગણત્રી હમેશાં કાંઈ સાચી પડતી નથી જ તે . છાના સિક્કાનું વાંચન ખાટું કરે છે અને એટલે અહીં સંભવિતપણું મનાવ્યું છે. કેઇ સિક્કો જે પ્રવચન સાચું હોય તે, સર્વ ચિન્હ અને ઘોડાનાં ચિન્હને મળી આવે તે નક્કી કરી શકાય કે કઈ સ્થિતિ હતી. ઉકેલ જે પ્રમાણે કરાતો આવ્યો છે તે ખોટા છે. બેમાંથી એક બીજી સ્થિતિ એ પણ છે કે, ચંદ્રગુપ્ત સમ્રાટ બન્ય વસ્ત-માં ઉકેલ અને કાંતે વાંચન-સાયી છે અને બીજી તે પહેલાં, તે જ્યારે નાના પ્રદેશના રાજા હતા ત્યાર, મુલક વસ્તુ ખેટી છે.
મેળવવાની તેને તમન્ના હતી; તે સમયે આ કૃષ્ણ આંધ્રપતિ (૫૨) જુએ રાણી ના નિકાએ કેતરાવેલ નાનાઘાટને સાથે યુદ્ધ કરીને તેને મારી નાંખ્યો પણ હોય (જુઓ શિલાલેખ (પાંચમા પરિચછેદે લેખ નં. ૧)
પુ. ૨ માં ૩૭૩ની સમયાવળી) (૫૩) ચંદ્રગુપ્તનું ખંડિયાપણું સ્વીકાર્યાને સંભવ નથી (૫૪) મીમુખ કરતાં તેને બે વર્ષે નાનો ગણીએ, તે જ, કેમકે તે ઈ. સ. પૂ. ૩૭૨માં સમ્રાટ બન્યો છે જ્યારે હિસાબે ૧૪ વર્ષને કહ્યો છે. શ્રીમુખને જન્મ ઇ. સ. પૂ.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat