Prachin Bharat Varsh Bhag 05

SR No.: 034581
Original Sutra Author: N/A
Author: Tribhuvandas Laherchand Shah
Publisher: Jain Shwetambar Conference
Publication Year: 1941
Total Pages: 436
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 25 MB

Page 43

પ્રથમ પરિચ્છેદ ].
રાતવહન વેરા
કમનશીબી વહોરવી પડે. વળી આ આંધ્રપ્રજાનો કરતા હતા અથવા તે પ્રજાની ઈચ્છાની અવગણના
ક, સાર્વભૌમ અવંતિપતિ મૌર્ય સમ્રાટના રાજ. કરતો હતો? મતલબ કહેવાની એ છે. આવો અર્થ પાટથી દૂર આવેલ હતું એટલે પ્રિયદર્શિનના મરણ બરાબર બંધબેસતો નથી. એ તે જેમ કેઈ રાજા બાદ તરત જ તેઓ સ્વાધીનતા મેળવવામાં ફતેહમંદ પિતાનું નામ “છતારિ' કહેવરાવે છતાં હેય ડરપોક નીવડયા હતા જ્યારે શંગવંશી પુષ્યમિત્ર તો પદ અને રકણ. તેની પેઠે થયું. માટે તે અર્થ અમને મૌર્યસમ્રાટની નોકરીમાં જ ગૂંથાયો હતો એટલે તેને બરાબર લાગતું નથી. સ્વતંત્ર થવાને લગભગ ત્રણ દશકા સુધી રાહ જોવી ઉપરનું સ્પષ્ટીકરણ થવાથી, શુંગભૂત્ય અને
ડી હતી. જેથી આંધ્રભૂત્ય શબ્દની લુમિ થયા બાદ આંધ્રભાત્યને ભાવાર્થ હવે બરાબર સમજી જવાયો લગભગ ૩૨ વર્ષે શુંગવંશી રાજાઓને શીરથી ભૂત્યનું હશે. છતાં એક લેખકે, પ્રભૂત્યને જે અર્થ બહુકલંક ભૂંસાવા પામ્યું હતું જેને સમય આપણે ઈ. સ. ત્રીહિ સમાસ તરીકે કરાય છે તે ગ્રહણ કર્યો છે અને પૂ. ૨૦કને ઠરાવ્યો છે. (જુઓ પૃ. ૭, પૃ. ૪૦૪) દષ્ટાંત તરીકે જણાવે છે કે “The Pallavas
અમારી સમજ પ્રમાણે આંધ્રભૃત્યને અર્થ અમે were also called Andhrabhratyas, that ઉપર પ્રમાણે સમજાવ્યો છે. પણ એક ભાઈની સાથે is the servants of the Imperial throne ચર્ચા થતાં એ ખુલાસો મળ્યો હતો કે, ભત્ય reigning in the country by name of એટલે સેવક; તેવા અર્થમાં તે શબ્દ વપરાયો છે. એટલે Andhra-પલ્લવીઝને ૫ણુ કહેવાય છે,
પ્રભુત્ય આંધ્રપ્રજાને સેવક: રાજા પોતે પ્રજાને એટલે કે પ્રદેશમાં જે શાહી સરકાર રાજ્ય સેવક ગણાતા હોવાથી પ્રજા ઉપર તેમની સંમતિ પ્રમાણે ચલાવતી હતી તેના તેઓ તાબેદાર હતા.” તેમનું રાજ ચલાવતો હતો જેથી પિતાની લધુતા, વિવેક, આ કથન વિચારવા જેવું છે. આપણે તો પલ્લવ નમ્રતા દાખવવાને જ તે શબ્દપ્રયોગ કરાય છે. પૂર્વકાળે રાજાઓના ઈતિહાસથી વાકેફગાર નથી એટલે તેની તેવી રીતે સુદાસજેવા ઘણું ભૂપતિઓએ તેવાં નામો સત્યાસત્યતા વિશે કાંઈ પણ ઉચ્ચારવાની - પિતાની સાથે જોડી બતાવ્યાં છે. આ ખુલાસો એક સ્થિતિમાં નથી જ. રીતે કાઢી નાંખવા જેવો તે નથી જ, છતાં દીર્ધ - આ “અંધભૂલ્યા” શબ્દ બાબતમાં એક નોંધવા વિચારે તે ટકી શકે તેમ પણ નથી. કેમકે, તેવી રીતે જેવી બીને એ થઈ દેખાય છે કે, જૈનસાહિત્ય ગ્રંથમાં તે સર્વ વંશના સર્વ રાજાને ભૂલ્યા કહી શકાય. આ શબ્દપ્રયોગ કયાંય વપરાયો હોય એમ જણાતું પણ એક બે વંશ (શંગ અને આંધ) સિવાય કોઇએ નથી જ્યારે પૌરાણિક ગ્રંથમાં તેવું દેખાય છે. એટલે તે પ્રયોગ કરી દેખાડયો નથી. વળી તેમણે પોતે જ વિદ્વાનોએ “Andhrabhratyas of the તેને ઉપયોગ કર્યો હતો તે તે હજુએ આપણે Puranas=પુરાણમાંના આંધ્રભૂત્યાઝ આવા શબ્દો તેમની નમ્રતાનો સ્વીકાર કરી લેત. પરંતુ આ શબ્દને જે વાપર્યા છે તે કાંઈક હેતુપૂર્વક લખ્યા હશે એમ તેમને માટે, કેટલેય કાળે થયેલ ઇતિહાસકારોએ જ શું ત્યારે સમજી લેવું? જોડી દીધો છે. વળી તે વંશના સર્વ રાજાઓને
ઉપસંહાર સદાકાળે તે વિશેષણ લગાડવામાં પણ નથી આવ્યું. જે સાત શબ્દોથી આ વંશને વિદ્વાનોએ ઓળતે શું એ ફલિતાર્થ ઉઠાવે રહે છે કે, અમુક ખાવ્યો છે, તે સર્વનું વિવેચન ઉપરમાં અપાઈ ગયું વખતે તે રાજા પ્રજાપ્રેમી હત–પ્રજાસેવક તરીકે છે તે ઉપરથી નિપજતું પરિણામ ટૂંકમાં નીચે રાજ કરતા હતા અને અમુક વખતે પ્રજાને પીડા પ્રમાણે કહી શકાશે. તેમજ વાચકવર્ગને પણ હવે
(૫૬) જુએ જ. . હિ. રી. સે. પુ. ૨, ભાગ , પ. પ.