Prachin Bharat Varsh Bhag 05

SR No.: 034581
Original Sutra Author: N/A
Author: Tribhuvandas Laherchand Shah
Publisher: Jain Shwetambar Conference
Publication Year: 1941
Total Pages: 436
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 25 MB

Page 34

૧૦ ]
શતવાહન વંશ
[ અષ્ટમ ખંડ
છે, તેમાં લહિયાને અથવા લેખકને હસ્તદોષ જ સંભવે સમૃદ્ધિ કેટલાય ગુણી વિપુલપણામાં હોઈ શકે તે સહજ છે. બાકી અંગ્રેજી લખાણમાં satavahan લખ્યું કલ્પનામાં ઉતરે તેમ છે, ત્યારે તેની સરખામણીમાં એક હોય તેને ઉચ્ચાર તે શતવહન પણ કરાય છે. તેમજ મહારાજ્યના સમ્રાટની તે વાત જ શી ? આ પ્રમાણે શાતવાહન અને શતવાહન પણ કરી શકાય છે. એટલે બધી પરિસ્થિતિ નિહાળતાં “વાહનને’ બદલે “વહન’ તેમાં તો એક સરખુ જ છે. અલબત્ત એટલે દરજે શબ્દ જ સાચો હોય એમ ઠરે છે અને “સે નીલ તે અશુદ્ધ જ કહી શકાય કે, મૂળ શબ્દ ઉપર બારીક સાલમાં સ્થાપિત થયેલ” વંશ એ અર્થ સૂચવવા જ 'ધ્યાન આપ્યા સિવાય ગમે તેવી રીતે ઉચ્ચારવાના શતવહન’ શબ્દ વપરાયો છે એમ દેખાય છે. જ્યારે રૂપમાં લખે જવાયું છે. કહેવાની મતલબ એ થઈ કું. રેસન એવો મત ધરાવે છે કે, ૩૦ “Satavahan કે, જેમ “અંધ” અને “આંધ્ર' શબ્દનું અરસપરસ is the term being the name of the
સ્થાન અર્વાચીન પુસ્તકમાં દેવાઈ જાય છે તેવી જ clan to which the ruling family beરીતે આ “વહન” અને “વાહન” શબ્દનું સ્થાન ૨૭૫ણુ longed=શતવહન શબ્દ તે જાતિવાચક નામ છે. અપાઈ જાય છે.
જેમાં તે વંશના રાજકર્તાઓ થયા છે” મતલબ કે, વાહનને અર્થ તે જમીન ઉપર આવવા જવા તેમના મંતવ્ય પ્રમાણે શતવહન તે જાતિનું નામ છે. માટે વપરાતું સાધન; ગાડી, ગાડું-Vehicles, એક ઠેકાણે ૧ “શતયાન’ શબ્દ પણ વપરાય Conveyances ઈત્યાદિ રૂપે થાય છે અને તેને માલુમ પડે છે. તેમાં યાન શબ્દનો ધાતુ “મા” છે શત’ જેવાથી એવો જ ફલિતાર્થ થાશે કે, one અને તેનો અર્થ to go=જવું, એવા થાય છે. એટલે who has 100 conveyances can be યાનનો અર્થ ગતિસૂચક થયો કહેવાય. અને “વહનને styled a Satavahan=જેની પાસે સે જેટલી અર્થ પણ તેવો જ છે એટલે “શતયાન'ને અર્થ પણ સંખ્યામાં વાહન હોય તેને સાતવાહન કહેવાય. અને “શતવહન’ જે જ થયા ગણાય. આ પ્રમાણે જ અર્થ કર જોઈએ એવો આશય જે ઉપર પ્રમાણે શતવહન શબ્દનો અર્થ તેમાં લેખક ધરાવતા હોય તે કહેવું પડશે કે, તેમણે શત- આવેલા અંશની વ્યુત્પન્યાનુસાર આપણે ગાઠી વાહનવંશી રાજાઓની સામાજીક તેમજ આર્થિક કહેવાશે. પરંતુ તે વંશના રાજાઓએ પોતે જ પોતાના સ્થિતિનો બહુ જ હલકે વિચાર બાંધ્યો છે અથવા શિલાલેખોમાં કયો શબ્દ વાપર્યો છે તથા તે વિશે તે તેવી સ્થિતિની રજુઆત કરીને વાચકના મન અન્ય લેખકે શું વિચારો ધરાવે છે તે પણ આપણે " ઉપર ઉત્તમ અસરને બદલે તદ્દન ઉલટી જ અસર તપાસવું જોઈએ. નીપજાવી છેકેમ કે વર્તમાનકાળે પણ ઉચ્ચ કેટિના એક' (૧) એક લેખક જણાવે છે કે, Thus રાજવીને ત્યાં, સે વાહન જેટલી સમૃદ્ધિ સામાન્ય રીતે the first name given in the Puranas, તે હોય છે જ; જ્યારે તે વખતના મોટા મોટા viz. simuka or Sisuka is named in શાહ સોદાગરો કે જેઓ અત્યારના રાજવી કરતાં અનેક an early inscription as Simukha રીતે વિશેષ શ્રીમાન હતા. તેમને ૧૮ ત્યાં પણ તેવી Satavahano=આ પ્રમાણે પુરાણમાં જેનું પ્રથમ
•
-
(૨૭) આ વહન, અને વાહન શબ્દ ઉપર કોઈ ભાષા- શાસ્ત્રી વિશેષ પ્રકાશ પાડે એવી વિનંતિ છે.
(૨૮) પુ. ૧, ૫. ૨૪૩ ઉ૫ર ટાંકેલું ગેપાળકેબીનું કયાનક વાંચ,
(૨) “શાતકરણિ રાબ્દના અર્થમાં પણ આ પ્રમાણે ગોટાળો થયેલ છે તે આગળ ઉપર સમજાવવામાં આવશે.
(૩૦) જુએ છે. આ. રે. પ્રસ્તાવના ૫. ૧૫નું ટીપણું નં. ૧.
(૩૫) જુએ જ, છો. ઍ. જે. એ. સ. પુ. ૯, ૫. ૧૪૯ ઉપર કાલિકાચાર્યની કથા વર્ણવી છે તે પ્રસંગનું વર્ણન.
(૩૨) જ. આહિ , સે. પુ. ૨, ભાગ ૧, ૫.૬ અને આગળ.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat