Prachin Bharat Varsh Bhag 05

SR No.: 034581
Original Sutra Author: N/A
Author: Tribhuvandas Laherchand Shah
Publisher: Jain Shwetambar Conference
Publication Year: 1941
Total Pages: 436
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 25 MB

Page 289

ત્રયોદશમ પરિચ્છેદ ]. શકસંવત હતે ખરે?
[ ૨૬૫ વામાં આવે છે. વળી ધર્મપલટ કરનાર રાજવી કાંઈ થાય છે કે (૧) શું ત્યારે શકસંવત વાસ્તવિક રીતે સામાન્ય કટિનો પુરૂષ હોતો નથી. તે તો અનેક ચાલ્યો જ નથી? (૨) કે શક શબ્દને અર્થે તે રીતે બહાર પડી આવતા તથા મહત્ત્વપૂર્ણ, પ્રભાવ અસલમાં બીજી કઈ રીતે થતા હતા, પરંતુ તેને વતી અને ઝળકતી કારકીર્દિને વરેલે રાજપુરૂષ હેય પાછળના લેખકોએ સંવત શબ્દના અર્થમાં માની લઈ છે. તેમાંય આ તે, ધર્મપલટો કરનાર હોવા ઉપરાંત મુશ્કેલી નીપજાવી દીધી છે? (૩) અને તેમ હોય તે એક શપ્રવર્તક રહ્યા. આ બંને કાર્યો તેના જીવનને તેનું નિરસન શક્ય છે કે આ ત્રણે પ્રશ્નો આપણે ધન્ય કરનાર-સાર્થક-સફળ બનાવનાર ગણાય; જેથી એક પછી એક વિચારીએ. તેની યાદગિરિ કોઈને કોઈ પ્રકારે આચરણમાં મૂકયો પહેલો પ્રશ્ન:-શકસંવત શું વાસ્તવિક રીતે ચાલ્યા વિના તેને જપ જ ન મળે. છતાં જ્યારે તેમાંનું કઈ નથી? જે જે સાહિત્યિક તેમજ ઐતિહાસિક સામગ્રી નામનિશાન નજરે પડતું નથી ત્યારે વિશેષ ને વિશેષ અમને પ્રાપ્ત થઈ શકી છે તેની ચર્ચા-વિવાદ માનવું રહે છે કે, તેણે ધર્મપલટ પણ કર્યો નહીં વાચક સમક્ષ ધરવામાં આવ્યો છે; ને તે ઉપરથી હોય; તેમ વિશેષ આગળ વધીને કહીએ કે તેણે શક અમારા પ્રમાણિક મત તે એમજ થયેલ છે કે જે સંવત પ્રવર્તાવ્યું પણ નહીં હોય. વળી આ શક સ્વરૂપમાં (જે શાલિવાહન રાજાનું નામ જોડીને) પ્રવર્તન વિશેનું વિશેષ વિવેચન આગળના પારિગ્રાફે તેને પ્રચલિત થયેલ મનાય છે તે સ્વરૂપમાં તે કરેલ છે).
બનવા પામ્યું ન જ હોય, સિવાય કે નં- ૧૭, ૧૮ના - સામાન્ય રીતે, વપરાતા અનેક સંવત્સરામાં શકનું યુમમાંથી નં. ૧૮ ને રાજા શાલિવાહન તરીકે ઓળપણ નામ છે. તે જેમ પૃ. ૨૦૭ ઉપર ટાંકેલ લેકથી ખાવીને અમે કામ લીધું છે. તેને સ્થાને . ૨૪,
સ્પષ્ટ થાય છે તેમ પૃ. ૪, ૨૫ ના યુગ્મમાંના એક તરીકે તેને લેખાવાય. આમ શકસંવત પૃ. ૧૦૧ ઉપર ઢાંકલ કથનથી કરવામાં શું શું મુશ્કેલીઓ આવે છે તે પૃ. ૨૩૭-૮ હતો
તેને સમય ઇ. સ. ૭૮ મનાયો ઉપર સમજાવ્યું છે. એટલે તે સ્થિતિ અમે અસંભવિત
છે તે પણ સ્પષ્ટ છે. છતાં આ માનતા હોવાથી ગણત્રી બહારની તેને ઠરાવી છે. જેમ પરિચ્છેદે જે કાંઇ ચર્ચા આપણે, ઉપરમાં સમયનો એક બાજુ વિવાદજન્ય બંધાયેલી દૃઢ માન્યતા ઉભી છે, હેરફેર કરીને, વિગતે ઉથલાવી ઉથલાવીને કે જે કાઈ તેમ બીજી બાજુ, રૂઢ થયેલી અને વ્યવહારમાં ઉતરેલી રીતની શકયતા અથવા સંભાવના ઉભી કરી શકાય તેવું માન્યતા ખડી છે. અને તેને હિંમતપૂર્વક અન્યથા લાગ્યું તે રીતે ઉભી કરીને, એટલે ટુંકામાં કે જે કઈ ઠરાવવા જેટલું સાધનબળ એકત્રિત થયેલ ન હોવાથી, દષ્ટિબિન્ડ ધ્યાનમાં ઉતર્યું તે ગ્રહણ કરીને, કરી જોઈ તેનો ઉકેલ લાવવાનું અન્ય ઉપર છોડીશું. છે. પરન્ત સર્વેથી એકજ વાત સિદ્ધ થતી સમજાઈ ઓધવશી રાજાએ શકસંવતના ઉત્પાદક ન છે કે જે પ્રમાણે અત્યારે માન્યતા પ્રવર્તી રહી છે હોવાનું બીજું મુખ્ય કારણ એ છે કે તે સ્થાને તે કોઈ રીતે બંધબેસતી થતી જ નથી. એટલે આપણે થયા પછી તેમાંના કેઈએ તે શકને ઉપયોગ જ કર્યો બુલંદ અવાજે જાહેર કરવું પડયું છે કે, શાલિવાહને નથી. ઉલટું વિદ્વાને° લખવાની ફરજ પડી છે કે, શક ચલાવ્યો નથી. તેમજ ઈ. સ. ૭૮ માં જે આંધ “The later inscriptions of Andhras are પતિ હતો તેણે કદાચ તે શક પ્રવર્તાવ્યો હશે પણ dated in regnal years and not in the તેમ કરવાને તેને શું પ્રયોજન મળ્યું હતું તે પ્રકાશમાં years of any era= આંધ્ર (પતિઓ) ના આવ્યું નથી. એટલે મહાન પ્રશ્ન એ આવીને ખડે પાછળ વખતના શિલાલેખેમાં, રાજ્યના (અમુક)
(૧૦) કે, આ. કે. પૃ. ૨૬, પારિ. ૨૩.