Prachin Bharat Varsh Bhag 05

SR No.: 034581
Original Sutra Author: N/A
Author: Tribhuvandas Laherchand Shah
Publisher: Jain Shwetambar Conference
Publication Year: 1941
Total Pages: 436
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 25 MB

Page 284

૨૬૦ ]
શક»વર્તન વિશે ત્યારે શું ?
[ એકાદશમ ખંડ
પુરાવાઓથી આ હકીકતોને મળતા આવવું પડ્યું તે ન જ બની શકયું હોય કે, ભવિષ્યમાં અમુક પ્રસંગ પુરવાર થાય છે. તેમ નં. ૧૭ અને ૧૦ના સિક્કાઓ બની આવશે ત્યારે આ પ્રકારે આમ કરવું છે માટે ઉપરથી પણ તેમને શકારિ વિક્રમાદિત્યના ધમબંધુ- અત્યારથી જ રાજા નહપાના સિક્કા એકઠા કરીને એક જ ધર્મના–સહધમ તરીકે તેમજ અવંતિપતિઓ સંગ્રહી રાખી મુકે ? એટલે કે સિક્કાના સમય સાથે સંબંધમાં આવ્યા હોવાનું સાબિત થઈ શકે છે. પરત્વેને વિચાર કરતાં પણ આપણે આળેખેલહકીકતને આ પ્રમાણે એક તરેહના નહીં પણ અનેક પ્રકારના ફેરવવાનું અશકય છે. પ્રસંગોથી-જે કાઈ ઇતિહાસમાં જણાય છે તે લઈને એવી રીત-જેમ સિક્કાના સમયની ગણત્રી તપાસી જુઓ તે પણ તેને તે જ પરિણામ આવી તપાસી જોઈ, તેમ સિક્કાચિત્ર તપાસતાં પણ તેને રહે છે.
તે જ પરિણામ આવે છે. નં. ૧૭ વાળા ગૌતમીપુત્ર - ત્રીજી રીતે તપાસીએ-નહપાના સિક્કા ઉપર શાતકરણના તેમજ નં. ૧૮વાળા વાસિષ્ઠીપુત્ર શાતગૌતમીપુત્રનું મહોરું પાડવામાં આવ્યું છે. નહપાણનું કરણિના સિક્કાઓમાં જે ચિહ્નો કેતરાયાં છે તે મરણ ઈ. સ. પૂ. ૭૪માં સિદ્ધ થયું છે. જ્યારે સ્પષ્ટ રીતે જૈનમતનાં ચિહ્નો છે. અને રાણી બળશ્રીના ૌતમીપુત્ર શાતકરણિ રાણબળથીના પુત્રને અથવા આ પુત્ર તથા પૌત્રના શિલાલેખમાં જે દાન વગેરે શકને, ક્ષહરાટ પ્રજાનો(કે જે પ્રજામાં નહપાણની ગણના અપાયાં છે તે પણ તે જ ધર્મને પ્રભાવ સૂચવતી થઈ છે) સત્યાનાશવાળી પિતાને સાતવાહન વંશની વસ્તુઓ છે. તેમ નહપાણુ ક્ષહરાટ અને રૂષભદત્ત કીતિને નિષ્કલંકી બનાવનારને, સમય ઈ. સ. પૂ. શકે જે યુદ્ધો નાસિક પ્રાંતમાં આ શાતવાહના ૦૨થી ૪૭ (જાઓ ૧૧મું ૫રિચ્છેદ) ઠરાવ્યો છે. વંશીઓ સાથે ખેલ્યાં છે, તેમના ધર્મ, અને શિલાલેખમાં એટલે કે આ બે બનાવ વચ્ચે બહમાં બહ આલેખાયેલી હકીકતથી સ્પષ્ટ થઈ જાય છે કે તેઓ ૨૭ વર્ષનું અને ઓછામાં ઓછું બે વર્ષનું અંતર ૫ણું તે જ ધર્મના અનુયાયીઓ હતા. શાતકરણિના છે. એક રાજાના સિક્કા ચલણમાંથી હજી અદશ્ય જીવન પ્રસંગની વાસ્તવિકતા પણ સિકકાઓ, શિલાલેખ થયા ન હોય ત્યાં જ તે સવને એકત્રિત કરી તથા ગ્રંથસાહિત્યના પુરાવાઓથી તે જ ધર્મના હોવાની ટંકશાળમાં તેના ઉપર બીજી છાપ પાડી લીધી સમજી સાબિત થઈ જાય છે. આ પ્રમાણે ચારે બાજુએથી, શકાય છે. કહેવાની મતલબ એ છે કે, એક પ્રકારના ગમે તે પ્રકારના પુરાવા લઈને, કાટીએ ચડાવી સિક્કા ઉપર જ બીજા પ્રકારની છાપ પાડવી હોય તે, જુઓ પરંતુ એકને એક જ છેવટ આવીને ઉભું રહે છે. તે જેટલામાં પ્રચલિત હોય તેટલામાં જ કરી લેવું એટલે નિશ્ચયપૂર્વક–જરાપણ શંકારહિત-માનવું પડે છે સતર છે. પરંતુ જે ઈ. સ. ૭૮માં શકપ્રવર્તક કે જે નિર્ણયે ઉપર આપણે આવ્યા છીએ તે શાલિવાહનને મરણ પામેલો ગણાય, તે તેને રાજ્યા. સત્ય જ છે. ભિષેક ઈ. સ. ૧૩માં અને તેના પુરોગામીને ઇ. સ. આ પ્રમાણે સમયની ગણત્રીઓને, અનુક્રમની પૂ. ૧૨માં થયું હોવાનું ગણુ રહેશે. અને તે સમયે ગણત્રીઓને, કે અતિહાસિક પ્રસંગો જે બન્યાનું નકળી નહપાણને તો મરી ગયા પણ લગભગ ૬૦ થી ૬૫ આવે છે તે સર્વની ગણત્રીઓને, જન તથા વૈદિક વર્ષ થયાં કહેવાય. તે તેટલા સમયના અંતરે તેના સાહિત્યગ્રંથોમાં વર્ણવાયેલી હકીકત સાથે બંધ સિક્કાઓ ને વીણીવીણીને એકત્રિત કરવા ને પછી બેસતો મેળ સધાઈ જાય છે. છતાં વાદ કરવાની તેના ઉપર છાપ પાડવી શકય છે ખરી? વળી એવું ખાતર એક બે મદા જે તદને અશક્ય છે તેની
(૯) વર્તમાનકાળે આપણે અનુભવ એ થાય છે કે, એક અંત સુધી બહુમાં બહુ તે ચાલે છે. તે બાદ તેને સમયના સિક્કા તેની પછી ગાદીએ આવનારના રાજ્યના રાજહુકમથી જ પાછા ખેંચી લેવામાં આવે છે.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat