Prachin Bharat Varsh Bhag 05

SR No.: 034581
Original Sutra Author: N/A
Author: Tribhuvandas Laherchand Shah
Publisher: Jain Shwetambar Conference
Publication Year: 1941
Total Pages: 436
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 25 MB

Page 281

દશમ પરિચ્છેદ ] શીવાસ્વાતિ; તેને રાજ્યકાળ તથા આયુષ્ય [ ૨૫૭ નીરખેલી. તે પણ મને જોઈને કામ વિધુળ બની. કામથી વિહવળ બનેલા શેષ નામે એક કુંડવાસી મેં તેને ગાંધર્વ વિવાહથી મારી પત્ની બનાવી. તે નાગરાજે કુંડમાંથી બહાર નીકળીને, મનુષ્યરૂપ ધારણ પ્રસંગે તેના ભાઈઓને આ ખબર પડતાં તેમણે કરીને તેની સાથે બળાત્કારપૂર્વક રતિક્રીડા કરી. કોધિત થઈને અમને શ્રાપ આપ્યો કે, “તમે બંને નાગરાજનું શરીર ધાતુરહિત છતાં ભવિતવ્યતાના સ્વેચ્છાચારીઓ સિંહરૂપ બની જાઓ.” તે મુનિઓએ યોગે વીર્યસંચારથી તે વિધવાને ગર્ભ રહ્યો. ને પછી તે શાપની અવધી, સ્ત્રીને માટે પુત્રજન્મ પર્યત ને પિતાનું નામ દર્શાવીને “સંકટના સમયે મારું સ્મરણું મારા માટે તારા બાપુના આઘાત પર્યત કહી. તે કરજે' કહી તે નાગરાજ પાતાળલોકમાં ચાલ્યો ગયો.” પછી અમે સિંહયુગલ રૂપે રહેવા લાગ્યા. તે પછી એટલે કે પૌરાણિકમતે આ હકીકત નં. ૨૩ના જન્મને તે ગર્ભિણી બનીને પુત્રને જન્મ આપત્તાં પલટાઈ અને જૈનમતે નં. ૧૮ના જન્મને લાગુ પડે છે. બીજી ગઈ. આ પુત્ર મેં અન્ય સિંહણીઓના દૂધથી ઉછેર્યો વસ્તુસ્થિતિ એમ કહે છે કે, જે સંવત્સર શકસંવતને અને અત્યારે તારા બાણથી હણાયેલો હું પણ શાપ નામે પ્રચલિત છે અને મુખ્યપણે દક્ષિણહિંદમાં, તેમાં નિતત બન્યો છું.” આ ઉપરથી માનવું થાય છે કે ૫ણું ખાસકરીને મહારાષ્ટ્રમાં વિશેષ જાણીતું છે તેની તે શંકર ભગવાનનું કપાપાત્ર છે અને તેથી તેનું નામ ઉત્પત્તિ બ્રાહ્મણકુળમાં જન્મેલ રાજાથી થવા પામી છે; શીવસ્વાતિ બંધબેસતું પણ ગણાય. જ્યારે જૈન અને બ્રાહ્મણકુળ એટલે સામાન્યરીતે શીવભક્ત જ ગ્રંથના કથનમાંનું અવતરણ વાચકની વિચારણું તે ગણાય. જેથી શકસંવતની ઉત્પત્તિ સાથે બંધબેસતું માટે રજુ કર્યું છે તે ઉપરથી, તે રાજા હાલને અનુ. જો કેઈ નામ ગણી શકાય, તે તે રાજા હાલના લક્ષીને હાય એમ દીસે છે. જેનો અર્થ આ પ્રમાણે કરતાં રાજા શીવસ્વાતિનું વધારે શકય છે. ત્રીજી થાય છે.
સ્થિતિ એમ છે કે શકસંવતની આદિ ઈ. સ. ૭૮થી “એક વખતે બે વિદેશી બ્રાહ્મણ ત્યાં (પ્રતિષ્ઠાન- થયાનું મનાયું છે, એટલે શાલિવાહન હાલને બદલે પુરમાં) આવીને, પિતાની વિધવા બહેનની સાથે રાજા શીવાસ્વાતિનું મરણ, તે સાલમાં ઠરાવાય તે એક કુંભારની શાળામાં રહેવા લાગ્યા. તેઓ ભિક્ષા સુમેળ સધાતો જણાય છે.વળી ઈતિહાસકારોએ કીર્તિ માગીને અને તે ભિક્ષા પિતાની બહેન પાસે લાવી, ઉજવળ કર્યાને પણ ગૌતમીપુત્ર રાણી બળથી તેનું ભોજન બનાવીને પોતાના દિવસ નિર્ગમન કરવા નાસિક લેખ ને. ૭ (જુઓ પંચમ પરિચ્છેદ) આ લાગ્યા. એક દિવસે તેમની તે બહેન જળ ભરવાને
રાજાને આશ્રયી હોવાનું માની લઈ, તે જ હકીક્ત ગોદાવરીએ ગઈ. ત્યાં તેનું અપ્રતિમ સ્વરૂપ જોઈને, ધ્યાનમાં રાખીને, એમ ઠરાવ્યું છે કે, તે સમયના
૪ શીવસ્વાતિ સાથે મેઘસ્વાતિ શબ્દ સરખાવો. મેધ. કુદતા éા મળેછુ સાં તચોવિંકયો રથના ચારરાય સ્વાતિ જેમ જૈનમતાનુયાયી વિશેષ સંભવે છે તેમ શીવસ્વાતિ જોરાવર જa | તા: હવણHHપ્રતિe નિષ્ણ કન્નરભલે વૈદિક મતાનુયાયી વિચારાય, છતાં શીવકલ્યાણ, મેક્ષ પરવશોwતવારી શેષો નામ નાનાનો તેવા અર્થમાં જૈન ધર્મમાં તે વપરાયલું જોયું છે જેથી વિદિત મનુઘayતથા સહ કારરિ મોહશીવસ્વાતિ જૈનસંપ્રદાયનું નામ હોવાનું પણ કહી શકાશે.
मकलयत् । भवितव्यताबिलषितेन तस्याः सप्तधातु रहि૫. જે અસલ કથન ચતુર્વિશતિ પ્રબંધમાં આ तस्यापि तस्य दिव्यशच्या शुकपुद्गल सञ्चारद गर्भाधानमપ્રમાણે છે –
भवत् । स्वनामधेयं प्रकाश्य · व्यसनसङ्कटे मां स्मरे. तत्र चैकदा द्वौ वैदेशिक द्विजो समागत्य विधवया रित्यभिधाय च नागराजः पाताललोकगमत् ।
કા અર્થાત્ ઉન્માદારય રાણાયાં તચિવણો ! (૬) જુઓ, જ. . . ર. એ. સે. નવી આવૃત્તિ ઉં વિષાય જાનૂ apદનીય સતાયન સમથા પુ. ૩, મિ. બઑને લેખ)