Page Text
________________
૨૮ ] કામ કરવાનાં કેટલાંક તેનાં સૂત્ર
[ એકાદશમ ખંડ માથું ન મારવાના સિદ્ધાંતને અપનાવ્યા વિના તે આખા ભારતના નકશાએ જુદું જ સ્વરૂપ ધારણ સ્થિતિ નિભાવી શકાતી નથી. કદાચ એમ કહેવાય કે કર્યું હેત ! પરંતુ આવી કટોકટીભર્યા સમયે પણ ગર્દલીલ કરતાં પોતે બે વર્ષ મોડ ગાદીએ આવ્યોતેણે પોતે ઘડેલા અમુક નિયમ પ્રમાણે જ કામ લીધે છે, એટલે જેમ ગર્દભીલને રાજકરતાં થોડાં જ વર્ષે રાખ્યું હતું. આ સિદ્ધાંતને મૂર્ખાઇભરેલે કહેવો કે થયાં હતાં, ને પ્રજા તેના જુલમથી ત્રાસી ઊઠી હતી, શાણપણયુક્ત કહે, તે તે કેવળ ભવિષ્ય જ કહી તેમ અરિજકર્ણને પણ ડાંજ વર્ષ થયાં હતાં એટલે શકે. છતાં કહેવું પડશે કે, જ્યારે ગર્દભીલ રાજા ત્રાસ વેઠતી પ્રજાને હાથ ઝાલવાને તે શક્તિમાન કરાજાને હાથે માર ખાઇને અવંતિની ગાદી ખાલી ન ગણાય. આ નિયમ પ્રજાનું દિલ જ્યારે સાથ કરી નાસી ગયા ત્યારે તેના પુત્રને વિચાર થયેલ કે આપવાનું ન હોય ત્યારે લાગુ પડે ખરો. પણ અત્ર આવા કપરા કાળે ક્યાં જઈને આશ્રય મેળવવો? કેમકે તો પ્રજા ઉઠીને જ્યાં સામી ચાયે આવતી હોય ઉત્તર હિંદમાં તે પરદેશી રાજ્ય ચાલતું હતું ત્યાં બીજું જોવાનું જ શું હોય? છતાં ચર્ચા ખાતર અને દક્ષિણમાં આ બેમતલબી અને બેપરવાઇકબુલ રાખો કે તેને હિમત નહીં હેય માટે અવંતિ ભરેલ રાજા હતો. પરંતુ દેશી અને હિંદી એવા રાજાના ઉપર ચડી જવાને હિલચાલ કરી નહોતી. જો કે મનને પલટો કેઈ પણ રીતે કરી શકાશે જ. એવી આ કારણ સત્ય નથી કેમકે અવંતિ સામ્રાજય કરતાં ધારણાથી તેઓ દક્ષિણ તરફ વળી નીકળ્યા હતા. આ સમયે આંધ સામ્રાજ્ય મોટું હતું; એટલે તાકાત આ બાજુ અવતમાં સાત વર્ષ શક રાજાએ જુલમ કે હિમતનો સવાલ જ નહોતું. પરંતુ જ્યારે આ કરવામાં ગુજાર્યા ત્યારે બીજી બાજુ દક્ષિણમાં આવી ગભીલને જ સજા કરવા, જૈનાચાર્ય કાલિકસૂરિએ રહેલા ગર્દભીલકુમારોએ આ સ્વદેશાભિમાની કહે ઉઠીને મદદ લેવા માટે બહાર નજર દેડાવી, ત્યારે કે સ્વધર્માભિમાની કહે અથવા પ્રજાનાં સુખદુખને સ્વધર્મી અને બધી વાતે પહોંચતા એવા આ પિતાનાં માની લેનાર કહેએવા રાજાને ખરી સ્થિનજીકના જ આંધ્રપતિ પાસે કાં તેમણે તેલ ન નાંખી? તિથી વાકેફગાર કરી. રાજ્યભને ખાતર નહીં વળી ગઈ ભીલને ઉઠાડીને શકરાજાઓ અવંતિપતિ બન્યા પણુ શરણે આવેલ પ્રજાનો ઉદ્ધાર કરવામાં જ રાજવી છે. તેમણે એકંદરે સાત વર્ષ રાજય જોગવ્યું છે. તે સાત ધર્મનાં ગૌરવ અને પ્રભુત્વ સમાયેલાં છે એમ સમસાત વર્ષના વહાણા વહી ગયા બાદ જ્યારે પાછી તે જાવી તૈયાર કરવામાં ગાળ્યાં હતાં. કહેવત છે કે, જે જ પ્રજા પોતાના રાજાના જુલમથી જાન પરેશાન બની થાય તે સારાને માટે, પાપ પીપળે ચડીને પોકારે છે, સ્વતંત્રતા મેળવાને તૈયાર બની બેઠી હતી એટલું જ તે પ્રમાણે અંતે રાજા અરિષ્ટકર્ણનું કાળજું પીગળ્યું અને નહીં, પણ અવતિના સારા સારા શેઠ શાહુકાર પ્રજાને ત્રાહી ત્રાહી થતી તથા સર્વ વાત હદ ઓળંમાતૃભૂમિનો ત્યાગ કરી પ્રરાજ્યની હદમાં આવી ગાતી જોઈ, ત્યારે તેણે શસ્ત્ર સજ્યાં અને યુદ્ધ વસ્યા હતા અને તેના રાજ્યને આબાદ તથા વૈભવ- વગડાવી રણક્ષેત્રે કુદી પડશે. દક્ષિણમાંથી ઉત્તર હિંદ વંતુ બનાવી મૂકયું હતું, ત્યારે પણ શું તે પિતાની તરફ ચાલી નીકળ્યા. અવંતિપતિ શકરાજાને સમાન પ્રજાની મદદે ચડવાનું ડહાપણુયુક્ત ધાર નહીં હોય? ચાર પહોંચાડયા એટલે તે રાજા પણ સામને ઝીલવાને આ સર્વ સંયોગે એવા હતા કે, તેણે નિસ્પૃહીપણાને બહાર પડ્યો. સામસામી દીશાએ પ્રયાણ કરતાં, નર્મદા અથવા કેઈ બીજાના ઘરમાં આપણે શા માટે માથું અને તાપી નદી વચ્ચેના લાટપ્રદેશની ભૂમિ ઉપર, કારૂર મારવું-જે પ્રમાણે વર્તમાનકાળે અમેરિકા તટસ્થ મુકામે તુમુલયુદ્ધ મંડાયું. બંને પક્ષે અનેક મનુષ્યને સહાર વૃત્તિ દાખવે જાય છે તેમ (અલબત્ત તટસ્થપણાની વળી ગયા. પરંતુ ‘સત્યને જય અને પાપો ક્ષય” વ્યાખ્યામાં તે સમયને આજની વચ્ચે ફેર છે ખરે) તે ન્યાયે ગર્દભીલકુમાર વિક્રમાદિત્ય અને આંધ્રપતિ તે નિયમને ચૂસ્તપણે વળગી રહ્યો ન હેત તે અરિષ્ટકર્ણના પક્ષને વિજય થશે. જ્યારે સામા પક્ષે શક
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
| SR No. | 034581 |
| Book Title | Prachin Bharat Varsh Bhag 05 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Tribhuvandas Laherchand Shah |
| Publisher | Jain Shwetambar Conference |
| Publication Year | 1941 |
| Total Pages | 436 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 25 MB |