Prachin Bharat Varsh Bhag 05

SR No.: 034581
Original Sutra Author: N/A
Author: Tribhuvandas Laherchand Shah
Publisher: Jain Shwetambar Conference
Publication Year: 1941
Total Pages: 436
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 25 MB

Page 251

*
--
--
--
--
-
--
-
----
--
--
એકાદશમ પરિચ્છેદ ] કામ કરવાનાં કેટલાંક તેનાં સૂત્રો
[ રર૭ પકડીશું. ત્યારથી માંડીને આ નં. ૧૮ના સમય સુધી પરંતુ ન હેવા કોઈ કારણ નથી. છતાં પોતે જ્યારે તે પૂર્ણ ભપકામાં હતું એટલું ચોક્કસ થઈ ગયું. તે રાજપદે પચીસ વર્ષ જેટલી મુદત સુધી રહ્યો છે ત્યારે સમય બાદ યારે તેનો વિનાશ થયો અથવા તો પડતી પણ પોતાની પાછળ પિતાના પુત્રોને હક્ક જ જોઇએ, શરૂ થઈ તે આપણા ક્ષેત્રબહારનો વિષય થઈ જાય છે. તેવો કઈ જાતનો કદાગ્રહન સેવતાં, ખરા હકદાર મેટાએટલે અન્ય શોધકોના હાથમાં તે પ્રશ્ન મૂકી અંતમાં ભાઈના પુત્રને જ ગાદી સુપ્રત કરવા દીધી છે. આવું કાર્ય જણાવીશું કે, જેમ પાટલિપુત્રે ત્રણેક સદી જેટલું તથા હૃદયની વિશાળભાવના સિવાય શી રીતે બની શકે? મથુરા અને તક્ષિલાએ અગણિત વર્ષોનું આયુષ્ય ભોગવ્યું રાજ્યભ કાંઈ નાનીસૂની બાબત નથી ગણાતી. છે, તેમ અમરાવતીએ પણ હજારો વર્ષનું ભેગવ્યું છે. જ્યારે ઈ. સ. પૂ. ૭૨માં તે આંધ્રપતિ બન્યો પરન્ત આંધ્રપતિના રાજનગર તરીકે તેણે જે સમય માટે ત્યારે અવંતિની ગાદીએ તાજેતરમાં જ ગર્દભીલ માન ભોગવ્યું છે, તે તે તેમના સાત વર્ષ જેટલા રાજા આવ્યો હતો. તે વખતે સંજોગ એવા હતા કે લાંબા રાજ્યકાળમાંથી માત્ર ચાર સદી જેટલાજ છે ક્ષહરાટ નહપાણ અપુત્ર મરણ પામવાથી તેની ગાદિએ અને તે વિષય અષ્ટમ પરિચ્છેદે ચર્ચાઈ ગયો છે. ચડી બેસવાની ઘણાની ઝંખના હતી. તેમાંયે અવંતિ
તેના માટેના જે શિલાલેખો મળી આવ્યા છે તે દેશ જેવું સમગ્ર ભારતનું નાક એટલે સહેજે બધાના ઉપરથી તે મહાપરાક્રમી, ગીરવાન્વીત અને દરેક રીતે મનમાં ગલગલિયાં થાય જ. આ સ્થાન રાજા ગર્દભીલે
પહોંચતો હોવાનો તરત ખ્યાલ તે તરત માટે તો હાથ કરી લીધું હતું અને પ્રજાને કામ કરવાના કેટ- આવે છે. પરંતુ તેના હૃદયના ઉમેદ હતી કે પરદેશી રાજા કરતાં સ્વદેશી રાજાના લાંક તેનાં સૂત્રો કેટલાક ગુણ તેના જીવનના બના શાસનમાં વિશેષ સુખ ભોગવાશે. પરંતુ પુત્રનાં લક્ષણ
માંથી જે તરી આવે છે તેનું પારણામાંથી જણાય તે કહેવત પ્રમાણે, ગર્દભીલ રાજા વર્ણન તો તેમાં અપાયું ન જ હોય. અમને જે બેચાર જ્યારે અહંકારી, વિષયલંપટ, જીદ્દી અને કેાઈનું પણ ગુણો તેનામાં દેખાય છે તેનું વર્ણન અત્ર કરીશું. ન માનનારો લાગ્યો, તથા જુલમ ગુજારવામાં પાછું
પ્રથમ તો ગાદી ઉપર તેને હક જ નહોતો વાળી જોયા વિના તેમજ ન્યાય અને અન્યાય જેવું કેમકે તેનાથી મેટોભાઈ હતો તે તે વખતે હૈયાત હતા. કાંઈપણ વિચાર્યા વિના એક જ લાકડીયે સર્વ હાંકતો છતાં ત્યારે તે મોટાભાઈએ ગાદીનો ત્યાગ કર્યો ત્યારે લાગ્યો. ત્યારે અવંતિની પ્રજા હીજરત કરી દક્ષિણ પણ, તે ભાઇના પુત્રને જ ગાદી મળવી જોઇએ, તરફ ઉતરવા લાગી હતી. તે વખતે જે અરિષ્ટકર્ણ તેવી ઈચ્છા અને ભાવના તેણે પિષેલી. પરન્તુ તે આંધ્રપતિએ–આ નં. ૧૭ વાળા ગૈાતમીપુત્ર–ધાર્યું વખતે પુત્રજન્મ નહી થયેલ હોવાથી ગાદીની હેત, તે ભારતના મુકુટ સમાન લેખાતી અવંતિની ગાદી સહીસલામતી સાચવવા તેમજ પિતાની જનેતા- સહજવારમાં તેણે બચાવી પાડી હોત. વળી તેમ કરતો માતા-રાણી બળશ્રીની સલાહ અને આગ્રહથી જ તેણે અટકાવવામાં ઉત્તરહિંદનો ઇન્ડોપાર્થિઅને શહેનશાહ રાજપદ ધારણ કરી લીધું હતું એમ દેખાય છે. આ અઝીઝ પણ તેને આડો આવે તેમ નહોતું. એટલે સ્થિતિ માનવાને કારણે એ મળે છે કે, જ્યારે ને ચારે તરફ તેને મનધાર્યું કરી લેવામાં ફાવટ આવે ત્યારે કાંઈ રાજકાજમાં જરૂર ઉભી થતી કે રાણું તેવું જ હતું. છતાં તેણે જે નિસ્પૃહતા બતાવી છે તે બળશ્રીની સલાહ પ્રમાણે તે વર્તતા માલમ પડે છે. વળી નિલેભવૃત્તિ વિના કદાપી બની શકે તેવું નથી જ. પિતાને પુત્ર હતો કે નહીં તે જે કે જણાયું નથી, તેમ કાઈના ઘરમાં વિના કારણે-કે બોલાવ્યા વિના
(૧૧) પોતાના પૂર્વજોને લગાડેલું કલંક ધોઈ નાખવાને બળછીએ જે આ કલંકની વાતને શિલાલેખમાં આગળ કરી પ્રસંગ હતો છતાંયે તેનું મન બહુ તલસી નહોતું રહ્યું. બતાવી છે તે તેણીના ઉદ્ગાર છે, નહીં કે રાજા અષિકર્ણના, તેને મન તે તે કારણ પણ સ્વાર્થમય લાગતું હતું. રાણી
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat