Page Text
________________
શમ પરિચ્છેદ ] રાણુ બળથી તથા તેના પુત્ર-પત્રને પરિચય [ ૨૦૯ જ્યો ગણાશે. વળી ઉપરમાં કહી ગયા છીએ કે, તેણે અરિષ્ટક નં. ૧૭ આંધ્રપતિ તરીકે આણ ફેરવી હતી. ગાદીત્યાગ જે કર્યો છે તે રાજકીય ગેરલાયકાતના તે ગાદીએ બેઠા પછી (આઠ નવ મહિના બાદ કે પરિણામરૂપે નહોતું જ; એટલે સમજવું રહે છે કે, જરા લાંબા કાળે, તે નક્કી થયું નથી) મોટાભાઈને સામાજીક કે સંસારિક સ્થિતિનું તે પરિણામ હોવું ત્યાં પુત્રજન્મ થયો હતો. (૪) પરતુ તે માટે જોઈએ. બીજી બાજુ એમ પૂરવાર થયું છે કે આ થઈને રાજલગામ હાથ ધરવા જેવો થાય, ત્યાં સુધી રાજાઓ તે સમયે જૈન ધર્માનયાયી હતા. જે તેમજ અને પછી તે પિતે મરણ પામ્યો ત્યાંસુધી, ને. ૧૭ હોય તો એવી સ્થિતિ મુકવી પડે છે કે, કાં તેણે વાળાએ રાજ્ય ચલાવ્યા કર્યું હતું. (૫) તે બાદ દીક્ષા લીધી હતી અને જેમ સમ્રાટ ચંદ્રગુપ્ત મૌર્ય મેકભાઈને પુત્ર નં. ૧૮ આંધ્રપતિ તરીકે ગાદીપતિ રાજપાટને ત્યાગ કરી, દીક્ષા લઈ દક્ષિણહિંદમાં થયો હતો. (૬) નં. ૧૭ વાળાનું શિલાલેખમાં સૂચવેલું પિતાના ગુરૂ સાથે ચાલી નીકળ્યો હતો છતાં તેને બીજું નામ ગૌતમીપુત્ર શાતકરણ, અને નં. ૧૮ નું પુત્ર બિસારે પિતાના નામે એક રીતે કહીએ તે બીજું નામ વાસિષ્ઠપુત્ર શાતકરણિ હતું. (૭) વળી આ રાજકારભાર ચલાવ્યે રાખ્યો હતો, (પુ. ૨, પૃ. ૨૦૪) નં. ૧૮ વાળો રાજા અતિ નાની ઉંમરે ગાદીપતિ તેમ અહીં પણ મોટાભાઈએ દીક્ષા લીધા બાદ અને બન્યો હોવાથી તેમજ દૈવી સંગમાં તેનો જન્મ થયે તેના પુત્રનો પ્રસવ થયો ન હોવાથી રાજલગામ નાના હોવાથી, તે અતિ શુરવીર નીવડયો છે તથા સામાન્ય ભાઈએ હાથમાં લીધી હતી અને તે બાદ પુત્રજન્મ રીતે ઘણા લાંબો કાળ રાજ્ય ભોગવી શકો છે. થયો હતો. એટલે તરતમાં નાનાભાઈએ ગાદી ખાલી ન ઉપરના સતિ અનુમાન સાથે પૃ. ૨૦૭માં નિર્ણત કરતાં જ્યારે તે મરણ પામ્યા ત્યારે પેલા મોટા- કરેલા ૧૨ અનુમાનને એકત્રિત કરવાથી, નં. ૧૫, ભાઈના પુત્રને ગાદીએ બેસારવામાં આવ્યો હતો; ૧૬, ૧૭ અને ૧૮ વાળા રાજવીઓનાં જીવનચરિ અથવા બીજી રીતે એમ પણ બન્યું હોય કે તરતમાં વિશે અનેક માહિતી આપણને મળી જતી કહેવાશે. તે દીક્ષા ન લેતાં સંસારની ઉવિમતાથી કંટાળી કેવળ સિવાય અન્ય કોઈ હકીકત નં. ૧૫ વિશે મળી આવતી રાજકાજમાંથી જ મોટાભાઈએ નિવૃત્તિ લીધી હોય અને નથી. એટલે તેનું વર્ણન ખતમ કરી હવે નં. ૧૬ નું વાનપ્રસ્થ દશામાં રહ્યા હોય. આવી સ્થિતિમાં રાજા જીવનવૃતાંત આલેખવાનું કામ હાથ ધરીશું. હાલનો જન્મ, મોટાભાઈના ગાદીત્યાગ પછી કેટલેક (૧૬) મહેન્દ્ર; દીપકણિ; તમીપુત્ર કાળે થયો ગણો રહેશે. તેના ગાદીત્યાગ કરવામાં સ્વાતિકર્ણ અને રાણી બળશ્રીના બે પુત્રોમાંથી ગમે તે સંગ તરતમાં ઉભા થયા હોય, અને તે ભલે આ નં. ૧૬ વાળે મેટા હતા. જેમાં રાણી બળીને શોધખોળને અંગે હવે પછી જાણવામાં આવે, પરંતુ નાના પુત્ર નં ૧૭ વાળો ગાતમિપુત્ર શાતકરણિ એટલું તે વધારે સંભવિત દેખાય છે કે મોટાભાઈએ કહેવાય છે, તેમ આ નં. ૧૬ વાળાને પણ ગૌતમીપુત્ર ગાદીત્યાગ કર્યો હતો અને રાજા હાલને જન્મ તે શાતકરણિ કહી શકાય. ફેર એટલો જ છે કે નં. ૧૭ બાદ થયો હતો, જેથી નાનાભાઈ-ગૌતમીપુત્રને વાળાનું ખરું નામ અરિજીકર્ણ હતું જ્યારે નં. ૧૬ રાજલગામ હાથ ધરવી પડી હતી.
વાળાનું નામ દીપકર્ણિ હતું. ઉપરાંત પુરાણ ગ્રન્થના એટલે આખીએ ચર્ચાનો સાર એ આવ્યો જણાવ્યા પ્રમાણે તેનું નામ મહેન્દ્ર તથા તેની રાણીનું કહેવાશે કે (૧). ૧૫ વાળા સ્વાતિકર્ણ તે પિતા નામ સુભદ્રા હેવાનું સમજી શકાય છે અને તેમના થાય તેની રાણી બળથી પેટે બે પુત્ર જ જનમ્યા પેટે રાજા હાલ શાલિવાહનને જન્મ થયો છે. આ હતા. (૨) ટોપુત્ર દીપકણિ. પોતાના પિતાની સઘળે વૃત્તાંત નં. ૧૫ ના વૃત્તાંતે જણાવી ગયાં છીએ ગાદીએ નં. ૧૬ તરીકે આંધ્રપતિ બન્યો હતો. પણ- એટલે અત્ર ઉતારવા જરૂર રહેતી નથી. તેણે ગાડીત્યાગ કરવાથી અને તે સમયે તેને કોઈ પુત્ર તેને રાજ્યકાળ નામાવલીમાં આપણે ૩ વર્ષને ન હેવાથી (૩) તેની જગ્યાએ, તેના નાનાભાઈ અને નં. ૧૭ ને ૨૫ વર્ષને ઠરાવ્યો છે, ત્યારે
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
| SR No. | 034581 |
| Book Title | Prachin Bharat Varsh Bhag 05 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Tribhuvandas Laherchand Shah |
| Publisher | Jain Shwetambar Conference |
| Publication Year | 1941 |
| Total Pages | 436 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 25 MB |