________________
[ ૧૬૭
અષ્ટમ પરિચછેદ ].
આંધ્રપતિનું સૈન્યબળ સમયે સમૂળગો કાઢી નંખા હતું. પરંતુ જ્યારે મૈર્ય સમ્રાટ હતું અને બીજો નંબર આંધ્રપતિને તેમના સરદાર સેલ્યુકસ નકેટરને ઈ. સ. પૂ. ૩૪માં હતા. આ એલચીના નેંધાયેલા શબ્દો ઉપર આપણે અશોકવર્ધન સાથે સુલેહ કરી સમાધાન કરવું પડયું ત્યારે જે અન્ય ઉપયોગી ટીકા કરવાની છે તે સ્વતંત્ર રીતે અને તેની રૂઈએ, તે સરદારની પુત્રી અશોકવર્ધન તેરે નીચેના પારિગ્રાફે આપીશું. અત્યારે તે રાજ્યવિસ્તારને પરણાવી પડી હતી. વળી આ યવન રાણીને પાટલિ- અંગે સન્યબળની પરિસ્થિતિ તપાસતા હોવાથી, તે પુત્રમાં અધામું ન લાગે તે સારૂ પિતૃપક્ષ તરફથી એક પ્રશ્નને વળગી રહીને જ આપણા વિચાર દર્શાવીશું. ગ્રીક એલચીની નિમણૂક પણ કરવામાં આવી હતી પુ. ૨ માં સાબિત કરવામાં આવ્યું છે કે, અશેક (પુ. ૨, અશોકનું વૃત્તાંત જુઓ). આ એલચીનું નામ અને પ્રિયદર્શિન અને ભિન્ન ભિન્ન વ્યક્તિઓ છે. મેગેસ્થિનીઝ હતું. આ ગોઠવણને પરિણામે હિંદી એટલું જ નહીં પણ અશોકની પછી તરત જ પ્રિયદર્શિન લશ્કરમાં તેમજ વસુલાતી ખાતામાં કાંઈક પશ્ચિમની- મગધની ગાદીએ બેઠે છે તથા અશોક દાદો થાય છે ગ્રીકની પદ્ધતિનું મિશ્રણ થવા માંડયું હતું. અને અને પ્રિયદર્શિન તેને પાત્ર થાય છે. સમ્રાટ અશેકને સમજાય છે કે, લશ્કરી વિભાગે ચતુષ્ઠવ જનામાંથી સમય ઇ. સ. પૂ. ૩૩૦-૨૮૯=૪૧ વર્ષને છે અને રથવાળો અંતિમ વિભાગ કદાચ બંધ કરવામાં આવ્યો પ્રિયદર્શિનને સમય ઈ. સ. પૂ. ૨૮૯ થી ૨૩૫=૫૪ હતો. નિશ્ચિતપણે જે કે ઉચ્ચારી શકીએ તેમ તે વર્ષનો છે. આ પ્રિયદશિને કલિંગ દેશમાં આવેલા નથી, પરંતુ આ મિ. મેગેસ્થિનીઝે પિતાની ડાયરીમાં ધૌલી-જાગૌડાના ખડકલેખમાં કોતરાવ્યું છે કે, પિતાના હિંદીસૈન્ય વિશે ટીકા કરી જે શબ્દો લખી કાઢયા રાયે નવમા વર્ષે (ઈ. સ. પૂ. ૨૮૦)માં તેણે આ છે તેમાં રથ વિશે કાંઈ ઈશારો કરેલ ન હોવાથી આ પ્રદેશ કલિંગપતિ શાતકરણિ પાસેથી જીતી લીધો હતો પ્રમાણેનું અનુમાન કરી જવાય છે. તેમના શબ્દો અને તેને બે વાર લડાઈમાં હરાવ્યા હતા. પરંતુ તે આ પ્રમાણે છે:–“The Andhra territory બજ અરસ્પરસ નિકટનાં સગાં થતાં હોવાથી તે સ્થાન included 30 walled towns, besides ઉપર તેમને પુનઃસ્થાપિત કર્યા હતા. શતવહનવંશી–હવે numerous villages and the army con- ૫છીના એટલે-છઠ્ઠાના વૃત્તાંતે આપણે જોઈ શકીશું કે. sisted of 100,000 infantry, 2000 બે વારેની લડાઈમાં પ્રથમ વખતે તેને છઠ્ઠા શાતકરણિ cavalry and 1000 elephants.........and સાથે અને બીજી વખતે સાતમાં શાતકરણિ સાથે was reputed to possess a military force, લડવું પડયું હતું. વળી પ્રિયદર્શિને દક્ષિણ હિંદમાં હાલના second only to that at the command
સ્વૈસુર રાજ્ય આવેલ હસન જીલ્લામાં ચિત્તલદુર્ગ of the king of the Prasii Chandragupta તાલુકે ત્રણ લેખો-(બ્રહ્મગિરિ, સિદ્ધાગિરિ ઈ.) ઉભા Maurya=આંધ્રની સત્તા પ્રદેશમાં અસંખ્ય ગામો કર્યા છે. તેમાં પોતાના રાજ્યકાળના તેત્રીસમા વર્ષને ઉપરાંત, ગઢાંકિત ૩૦ નગરો પણ હતાં. તેના (૩૨ ને અડધો=8૨૫ એટલે ઇ. સ. પૂ. ૨૫૦નો) લશ્કરમાં ૧૦૦,૦૦૦ પદાતિઓ, ૨૦૦૦ ઘોડેસ્વારો ઉલ્લેખ કર્યો છે. આ ઉપરથી સિદ્ધ થાય છે કે અને ૧૦૦૦ હસ્તિઓ જોડાયેલા હતા.....અને ઈ. સ. પૂ. ૨૮૦ થી ર૫૬ સુધી તે દક્ષિણ હિંદમાં એમ કહેવાતું હતું કે, પૂર્વ પ્રદેશના રાજા ચંદ્રગુપ્ત પ્રિયદર્શિનની આણ વર્તી રહી હતી. પરંતુ તે સમયે મૌની આજ્ઞામાં જે સૈન્ય હતું તેનાથી બીજે નંબરે અકેન્દ્રિત ભાવના પ્રમાણે રાજ્યવ્યવસ્થા થઈ રહી આ (આંધ્રપતિનું) ગણતું હતું.” મતલબ કહેવાની હતી તેથી, તે તે પ્રદેશના રાજવીને પિતાના ખડિયા એ છે કે, તે વખતે લશ્કરી બળમાં પ્રથમ નંબર (ભૂત્ય) તરીકે પુનઃસ્થાપિત કરી, ચાલ્યું જતી રાજ્ય
(૭) અ. હિં. ઈ. ત્રીજી આવૃત્તિ. ૫. ૨૦૬;
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat
www.umaragyanbhandar.com