Prachin Bharat Varsh Bhag 05

SR No.: 034581
Original Sutra Author: N/A
Author: Tribhuvandas Laherchand Shah
Publisher: Jain Shwetambar Conference
Publication Year: 1941
Total Pages: 436
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 25 MB

Page 102

-
-
---
-
-
--
-
-
૭૮ ] ધાર્મિક કાંતિ
[ અષ્ટમ ખંડ. થઈ રહ્યા હતા, એક જૈન અને બીજો વૈદિક. ત્રીજે ન થાય ત્યાં સુધી વિચારી રાખેલા અનેક પ્રયત્ન વિશે બૌદ્ધધર્મ હતો ખરો, પરન્તુ તેના અનુયાયી બહુ નિષ્ફળતાનાં વાદળો પણ ચડી આવે. આ અરસામાં જુજ હતા, કેમકે સમ્રાટ બિંદુસારના સમય સુધી મહારાજ પ્રિયદર્શિનનું મરણ નીપજયું (ઈ. સ. પૂ. રાજધર્મ જૈન હતા. પણ તેની પાછળ અશોકવર્ધન ૨૩૬) અને આંધ્રપતિ શાતકરણીને સર્વ દરવાજા મોકળા ગાદીએ આવતાં, તેણે બાપીકે ધર્મ બદલીને બૌદ્ધ થયો. તેણે પતંજલી મહાશયને રાજપુરોહિતપદે સ્થાપી ધર્મ અંગીકાર કર્યો હતો, એટલે તેના રાજ અમલ દીધા અને તેમની સહાયથી વૈદિકમતને પ્રચાર દરમ્યાન જ માત્ર બૌદ્ધધર્મનો પ્રચાર ઠીકઠીક થવા પામ્ય દક્ષિણ હિંદમા–પિતાની રમતમાં એકદમ કરવા માંડશે. હતા. પરંતુ તેના મરણ બાદ પ્રિયદર્શિને ગાદીએ સાથે સાથે તે ધર્મનાં અનુષ્ઠાનને પણ રાજદરબારમાં બેસીને પાછા પોતાના વંશપરંપરાના જૈનધર્મની બડી ધામધૂમથી કરાવવા લાગ્યો. તેમનું પ્રથમ કાર્ય એટલી તો મોટા પ્રમાણમાં ઉદ્ઘોષણા ગજાવી મુકી અશ્વમેઘયજ્ઞ કરવાનું હતું કે જેથી દેશપરદેશમાં હતી કે, બાહમત તે શું, પણ પ્રાચીન સમયથી ચાલ્યો. પોતાની કીર્તિ પ્રસરે તેમજ પોતે ચક્રવર્તી જે પ્રબળ આવતે વૈદિકમત ૫ણુ એકવાર તે શૂન્યવત૧૭ પ્રતાપી છે તેની ઉદ્દઘોષણું પણ થઈ જાય. આથી બની ગયો હતો. તેમાં પણ બૌદ્ધમતને, રાણી કરીને અશ્વમેધયા કે જેમાં અનેક પશુઓનાં જીવનનાં તિષ્યરક્ષિતાના લુષિત અને કલંકિત જીવનથી જે બલિદાન દેવાય છે તેવી પ્રાણીહિંસા, જે ઈ. સ. પૂ. ફટકો પડયો હતો તે પ્રજાના મનમાં તાજે રમી ૬૦૦ના સિકામાં બ્રાહ્મણપડિતા સકળી હદમાં સર્વે રહ્યા હતા એટલે તેના ધર્માચાર્યોએ મોટાભાગે પ્રદેશના ક્ષત્રિય રાજાઓ પાસે વિજયપ્રાપ્તિના પ્રસંગોએ ' ભાસ્તદેશને થોડા સમય માટે તે રામરામ જ કરવા મુખ્યપણે કરાવતા હતા અને જેની કમકમાટી વર્ણવી પડયા હતા. જેથી રાજા શાતકરણીને પિતાની ધર્મા- જાય તેવી ન હોવાથી, શ્રી મહાવીર અને શ્રી બુદ્ધદેવ કાંક્ષાને સતેજ કરી પિષવી રહેતી જ હોય તે નામે બે ધર્મપ્રવર્તકાએ તે યજ્ઞો બંધ કરાવવા માટે કેવળ વૈદિક મત તરફ જ નજર દોડાવવાનું રહેતું પિતાનું આખું જીવન તનતોડ મહેનત કરી કમરકસી હતું. આ ધર્મપ્રચારના પ્રયોગ આદરવામાં અને તેને સુયશ મેળવ્યો હતો, તે બંધ પડેલ યજ્ઞો પાછી રહી સાંગોપાંગ ઉતરવામાં જે કોઈ ધર્મોપદેશકની સહાય લેવી રહીને સાડાત્રણ વર્ષે સજીવન થવા પામ્યા હતા. પડે તે તે પોતે પણ કઈ રીતે ગાંજ્યો ન જાય તે, આ પ્રમાણે તે પોતાની હકુમતમાં-દક્ષિણ હિંદમાં તેમજ પડખે ઉભા રહેનારનું વહાણું ભરદરિયે ઝૂકાવી છૂટે હાથે અને બેધડકપણે વૈદિકમતને પ્રચાર કર્યો મૂકી દઈ રખડાવી મૂકે તે, પણ ન જ હોવો જોઈએ. જતા હતા તેટલામાં ઉત્તર હિંદમાં પણ તેને ? આવા પ્રકારની એક વ્યક્તિ તેના રાજ્યમાંથી તેને અનુકુળ ક્ષેત્ર ઉઘડી પડયું. સાંપડી ગઈ. આ વ્યક્તિનું નામ ઈતિહાસમાં મહા- મહારાજા પ્રિયદર્શિનની પાછળ તેને જ્યg પુત્ર ભાષ્યકાર ભગવાન પતંજલી તરીકે જ અમરપણે નેંધાઈ વૃષભસેન અવંતિપતિ થયો હતો. તેણે પોતાના ગયું છે. આ પ્રમાણે સોનું અને સુગંધ મળ્યાં તે પિતાના રાજઅમલ દરમિયાન, હિંદની પશ્ચિમે આવેલ ખરાં, પણ જ્યાં સુધી પ્રયોગ કરવાને યોગ પ્રાપ્ત અફગાનિસ્તાન અને બલુચિસ્તાનવાળા પ્રાંતો ઉપર
(૬) અર્વાચીન ઇતિહાસકારોની જે એમ માન્યતા સાબિત થઈ રહે છે, ત્યારે તે સર્વ માન્યતાને પલટે જ બધાઈ છે કે બૌદ્ધધર્મ જ પ્રચલિતપણે વિસ્તર્યો હતો તે કરે પડશે. આથી કરીને બૌદ્ધધર્મના જુજ અનુયાયી ભૂલ છે, કેમકે તેમનું જે મંતવ્ય બંધાયું છે તે સમ્રાટ અશો- હતા તેવા શબ્દો અત્યારે લખવા પડયા છે. વળી નીચેની કના શિલાલેખે અને તેમાંથી નિષ્કર્ષને આલેખેલ તેના ટીકા નં. ૧૭નું લખાણ તથા પુ. ૪, પૃ. ૧૫૭માં હિં. હિ, જીવનવૃત્તાંત ઉપરથી; પણ જયારે તે શિલાલેખ સમ્રાટ ૭૦૨-૩ વાળું આપેલું અવતરણ સરખાવે. પ્રિયદરિન જ સજા સંપ્રતિના અને જૈન ધર્મના હેવાનું (૧) ઉ૫સ્ની ટીકા ન. ૧૬ વાંચે.