________________
ચતુર્થ પરિછેદ ] વ્યાખ્યા
૩૬, (Mવતી શબ્દોને છૂટા ન પાડતાં એક જ સ્થાન જોઈએ; એવા અભિપ્રાય ધરાવનારાઓના રૂઢીથુસ્ત દર્શાવતું પૂરિદ્વારાવતી એવો સમાવાચક શબ્દ મૂકો. મનને કાંઈક લાગી આવશે જ; તે તેમને આશ્વાસન આ બીજી રીત જ સ્વીકાર્ય ગણાય તે પછી, જગન્નાથ- આપવાનું કે, પ્રથમ તે જે મત અત્યારે દીખલા પુરીનું તીર્થ વૈદિક મતવાળાનું ઉપરની કડીને લીધે જે દલીલેથી અમે પુરવાર કરી બતાવ્યું છે તે પણ સર્વથા ગણાય છે તે બંધ થઈ જશે, અને જે વસ્તુ અત્યાર કબુલ થશે કે કેમ ? અથવા તે નિરંતર ચાલુ જ રહ્યા સુધી આપણે પુરવાર કરી રહ્યા છીએ તેને ઉલટું કરશે કે કેમ? તેની ખાત્રી જ કયાં છે? છતાં ધારે વિશેષ સમર્થન રૂપ ગણાશે.
કે અમારી દલીલે અતુટ રહી અને તે મત કાયમ આ કડીમાં વૈદિક દૃષ્ટિએ શું શું ફેરફાર કરવા થશે તે પણ પેલી ઉક્તિ છે કે, જે સત્ય હોય છે તે યોગ્ય હતું તે સૂચવવાનું કાર્ય તે આપણે વૈદિક મત- ગમે તેટલે પ્રયત્ન કર્યા છતાં બહાર આવ્યા વિના રહેતું વાળા જ્ઞાતા પુરૂષો ઉપર છોડી દીધું છે. પરંતુ જૈન જ નથી. એટલે સત્યને ચાહનારને તે કઈ રીતે ખાવાનું દષ્ટિએ તે કડીનું સ્વરૂપ કેવું હોવું જોઈએ તે અત્ર હતું જ નથી. બીજી વાત, ઇ. સ. ૩૦૦ માં જ્યારે જણાવી દઈએ એટલે તે બેમાંથી જે યોગ્ય લાગે તે મૂળ મંદિર નષ્ટ કરી દેવામાં આવ્યું અને તે સ્થાને ભલે અનુસરવામાં આવે
તેની વિકૃતિ ઉભી કરવામાં આવી, ત્યારે તે ઉભી અયોધ્યા, મથુરા, વાવા, સંપ, સાંવી પ્રવૃતિ કરનારના મનમાં શું શું થઈ રહ્યું હશે, તેમજ તે પૂરી તારાવતી વૈવ, ભદ્રેતા મોલાચિ: I૧ મૂળ મંદિર ઉપર શ્રદ્ધા ધરાવનાર હશે તેની મનોદશા
આમાં ઉદેશેલી નગરીઓની ઓળખ તે સ્પષ્ટ કેવી થઈ રહી હશે? તે બન્નેની મનોદશા અરસપરસ છે જ, છતાં થોડોક ખુલાસો કરી દઈએ. પાવા ઉલટી જ દીશામાં વહી રહી હેવી જોઈએ એમ એટલે પાવાપુરી તે સ્થાને શ્રી મહાવીર નિર્વાણ કલ્પના કરી શકાય છે. વિકૃતિ કરનારે સામાન્ય પામ્યા છે. ચંપા નગરીએ જૈન સંપ્રદાયના બારમા જનતાનું ધ્યાન સત્યથી અલગ લઈ જવા કેટકેટલાયે તીર્થંકર શ્રી વાસુપૂજ્ય નિર્વાણને પામ્યા છે (જુઓ પ્રયત્ન કર્યા હશે છતાં કાળે કરીને તે પડદાઓ હવે પુ. ૧ પૃ. ૭૭. ટી. ૪). સાંચીને અત્યાર સુધી બોદ્ધ ઉચકાઈ જતા નજરે પડે છે; તેમ અત્યારે જે મત, ધર્મનું તીર્થ ધામ મનાતું આવ્યું છે પરંતુ આપણે તે જૈન અનેક દલીલ અને આધારો આપીને આપણે સ્થાપિત ધર્મને લગતું સ્થાન ગણાવ્યું છે (જુઓ પુ. ૧. પૃ. કર્યો છે, તે સર્વ મુદાઓ પણ જે માત્ર આચ્છાદના ૧૮૬ ઈ. ઈ.) પૂરી એટલે જગન્નાથપુરી તે જૈન રૂપે જ હશે તે ગમે તેટલાં તેને મજબૂત ગોઠવી તીર્થ હેવાનું આ પરિચ્છેદે અનેક પુરાવા આપી રાખીશું તે પણ, કાળદેવની એરણ ઉપર ટીપાઈ સાબિત કરી આપ્યું છે. મતલબ કે ઉપરની કડી ટીપાઇને તે સર્વ નષ્ટ થઈ જવાનાં જ છે. વસ્તુને કેવી રીતે જૈનતીર્થદર્શિકા હેઈ શકે છે તેની સમજૂતિ કાળક્રમ જ હમેશાં એ રહ્યો ગણાય છે. એમ કે આ પ્રમાણે સમજવી.
. રાજેન્દ્રલાલ મિત્રે જ્યારે વચ્ચમાં જાહેર કર્યું વિશ્વનાથ જગન્નાથની મૂર્તિ અત્યાર સુધી વૈદિક હતું કે, તે મૂર્તિઓ બ્રધર્મની હેવા સંભવે છે, ત્યારે મતની હોવાનું સર્વત્ર મનાયું છે. તે માન્યતા હવે ઉપરના બે પક્ષોની શી મનેદશા થઈ હશે તે વિચારે
જ્યારે ઉથલાઈ પડતી દેખાય જોઈએ? કહેવાની મતલબ એ છે કે, જે કાળે જે આશ્વાસન સાથે છે ત્યારે સંભવિત છે કે, ચાલી થવાનું હોય છે તે થયા જ કરે છે. માટે કોઈ એ, એક ચેતવણું આવતી માન્યતામાં કોઈ કાળે કોઈ પ્રકારે વિહવલ બનવું ન જોઈએ. પણ જે મુદાઓ
કોઈ જાતનો ફેરફાર થવે જ રજુ થાય તે ઉપર બુદ્ધિપૂર્વક વાદ કરવાનું જ
(૮૧) જેના બે ત્રણ ઉદાહરણે આપણે ઉપરમાં રજી પણ કરી બતાવ્યાં છે (જુઓ. ૦૫માં ટી. ન. ૪, ૮૧),
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com