________________
---
-
-
-
-
--
--
૧૨૦. હુણ અને કુશાન
[ નવમ ખંડ તેજ છે, એમ આપણે સાબિત કરી ગયા છીએ. એટલે લઈ હિંદમાં પ્રવેશ કરે પડ્યો હતો. એટલે કે જ્યારે તે અપેક્ષાથી તે સ્થાનને પણ A home of the પણ તેઓને હિંદમાં ઉતરવું પડયું હતું ત્યારે ઉપર Aryans કહી શકાય તેમ છેજ. આ ઉપરથી એમ સૂચવ્યા પ્રમાણેનજ રસ્તે લે પો હતે. અને પણ સાબિત થાય છે કે આર્ય પ્રજાની ઉત્પત્તિ આ પ્રદેશ પણ જંબુદ્વીપમાંજ (જુઓ પુ. ૩માં પૃ. ભલે કઈ અમુક સ્થાને જ થઈ ગણે, છતાં ત્યાંથી ૧૨૦થી આગળનું વર્ણન) આવેલ હોવાથી પ્રજાને તેનાં જુદાં જુદાં ટોળાં બંધાઈને જુદી જુદી દિશામાં પણ આર્યપ્રજાના એક અંશ તરીકે જ આપણે લેખવી વિખેરાવવા માંડેલ હોવા જોઈએ, એમ લખવું પડશે. રહે છે. તેમાંનું એક કૉકેસિસ પર્વતવાળા પ્રદેશમાં ગયું હશે. કુશાન પ્રજાનું મૂળસ્થાન ક્યાં હતું તે હજુ સુધી વળી બીજું યુક્રેટીસ નદીવાળા પ્રદેશમાં જમાવટ ચક્કસપણે જણાયું નથી પણ તેનું સરણ જે મા, કરી પડેલ હશે તેમ ત્રીજું આ શસ્થાનવાળા પ્રદેશમાં થઈને હિંદમાં થયું છે તે ઉપરથી નિશક કહી શકાય પણ ઉતરી પડેલ હશે એમ કહી શકાશે. તેમ છે કે હિંદુકુશની પેલી પાર તે સ્થળ હોવું જોઈએ.
આટલું વિવેચન આર્યપ્રજાના એક બે વિભાગનું પછી તે મધ્ય એશિયાના તુર્કસ્તાન તરફ પણ હોય જણાવી ગયા બાદ હવે આપણે કુશાન અને હૂણ કે હિમાલયની ઉત્તરે ખોટાન અને તિબેટના પ્રદેશમાં પ્રજાના જન્મસ્થાન બાબતની વિચારણા કરવા વળીએ. પણ હોય. કેટલીક હકીકતથી એમ અનુમાન ચોક્કસ
આ કુણુ પ્રજાને હિંદુકુશ પર્વત તરફની પ્રજા પણે બંધાય તેમ છે કે તે તિબેટના પ્રદેશમાં જ હેઈ તરીકે લેખવામાં આવે છે. અને ઉપર જણાવી ગયા કે જ્યારે કેટલીક હકીક્ત એમ પણ સાબિતી આપે પ્રમાણે આર્યપ્રજાનાં ત્રણ ટાળાં જુદી જુદી દિશામાં છે કે, હિમાલયની ઉત્તરને બદલે તે મધ્ય એશિયામાં જેમ પથરાઈ ગયાં હતાં તેમ આ પ્રજા પણ હિંદુકુશ વસતી પ્રજાજ હશે. વિશેષ શોધખોળથી ગમે તે પર્વતની ઉત્તર અને પૂર્વ દિશામાં વસતી હોવાથી તથા સ્થાન નિર્ણિત થાય પરંતુ એટલું તે નક્કી થાય છે જ તે પર્વતનું ભીતર ચીરીને હિંદમાં આવવાનો કોઈ માર્ગ કે કુણ પ્રજા અને કુશાન પ્રજા બન્ને જુદી જુદી જ ન હોવાથી પ્રથમ તેને પિતાના સ્થાનથી પશ્ચિમ દિશાએ છે. ( વળી આગળના પારિગ્રાફે વર્ણન વાંચો) અને વળવું પડયું હતું અને તે બાદ દક્ષિણ તરફનો માર્ગ જ્યારે જુદી જુદી જ છે ત્યારે તેમનાં વસ્તી સ્થાન
(૧૦) ઉત્પત્તિસ્થાન એટલે, ત્યાંથી તેમનો જન્મ થયે, પહેલાંનાં વૃત્તાંતે. તેમાં જણાવાયું છે કે, તેમને ચીનાઈ તે પહેલાં ત્યાં વસ્તિનો સર્વથા અભાવજ હતો એમ નહીં; શહેનશાહ સાથ હી સંબંધ બાંધવાની વૃત્તિ ઉત્પન્ન પણ ઉત્પત્તિસ્થાન એટલે હિંદુ ધર્મની માન્યતા પ્રમાણે થઈ હતી. જે પ્રલયકાળ કહ્યો છે તેવો કાળ સંપૂર્ણ થયે, ફરીને પાછી (૧૨) ચષણને લગતી કેટલીક હકીકત આગળના એક થતી શરૂઆત, તેનું નામ ઉ૫ત્તિ.
પરિચ્છેદે આપવામાં આવી છે. ત્યાં એમ સાબિત થયું છે અને જૈનધર્મ પ્રમાણે કાળચક્રનો એક ભાગ, જેને કે, ચ9ણે આ કશાનવંશી પ્રજાને ક્ષત્રપ તરીકે પિતાનું ઉત્સપિણિ અને અવસર્પિણિકાળ કહેવાય છે (જુઓ ૫. જીવન શરૂ કર્યું છે અને તે કુશાન પ્રજાના શાકને અનુસર્યો ૧ પરિછેદ પહેલામાં વર્ણન) તેવા પ્રત્યેક કાળની સમાપ્તિ છે. મતલબ કે તે પોતે કેમ જાણે કશાન પ્રજાના સભ્ય હેય. થઈને, બીજાનો પ્રારંભ થાય છે તે વચ્ચેના અંતરનો સમય પુ. ૨ પૃ. ૫૭થી ૬૩માં કયાંક કયાંક ચણુને હણ પ્રજાને તેનું નામ ઉત્પત્તિ.
હોવાનું મેં જણાવ્યું છે તેમાં હવે ફેરફાર કરવા જરૂર લાગે છે. બાકી તો દુનિયા પોતેજ અનંત ગણાય છે. એટલે કદાપી વળી ચષણના સિકાઓને આધારે તે પ્રજાનું સ્થાન મધ્ય તેને અંત આવ્યો નથી અને આવવાનો પણ નથી એમજ એશિયાના તુર્કસ્તાનવાળા ભાગમાં મેં જણાવ્યું છે. (જુઓ કહી શકાય. એટલે તેની ઉત્પત્તિનો સવાલ જ રહે તે નથી. પુ. ૨ પૃ. ૫૭ થી ૬૩ તથા ૫.૩ ૫. ૪૦૨ ઉપર આt
(1) આગળ ઉ૫ર જુઓ વીમા કડફસીઝ અને કનિક નં. ૧૦૨ ના સિકાનું વર્ણન)
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat
www.umaragyanbhandar.com