Prachin Bharat Varsh Bhag 03

SR No.: 034579
Original Sutra Author: N/A
Author: Tribhuvandas Laherchand Shah
Publisher: Shashikant and Co
Publication Year: 1937
Total Pages: 502
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 31 MB

Page 213

પરિષછેદ ] વૃત્તાંત
૧૭૯ હકુમત ચલાવવા મૂક્યા હતા તે જ પ્રાંત ઉપર બે વ્યક્તિઓ વિશે હજુ સુધી જોઈએ તેટલો-બલ્ક તેઓ સ્વતંત્ર રાજકર્તા તરીકે બિરાજીને ઝળકી કહે કે બિકુલ-પ્રકાશ પડાયો નથી. અરે! એટલું જ ઉઠવ્યા હતા,
નહીં પણ તેમના સમય કે સત્તા વિશે પણ ઇતિહાસ આવા ક્ષત્ર ત્રણ પ્રાંતો ઉપર નીમાયા તદ્દન અંધારામય જ છે. તેમ બીજા કોઈ સ્થાન હતાઃ એક મથુરા (સુરસેન ) અને પાંચાલવાળા ઉપર તેઓની હકીકત જડવી અસ્થાને ગણાઈ પ્રદેશ ઉપર; બીજે જેને તે સમયે મધ્યદેશ જાય તેવી ભીતિ રહે છે. આટલે ખુલાસે કહેવાતો હતો અને જેમાં વર્તમાનકાળને રાજ કરી તેમને લગતું વર્ણન પ્રથમ જણાવી દઉં છું. પુતાનાને મોટો ભાગ આવી જાય છે તે પ્રદેશ આ બન્ને જણા માત્ર ક્ષત્રપેજ હતા; ઉપર : અને ત્રીજો પંજાબ અથવા તશિલાનગરી- મહાલ ૫ નહતા. એમ તેમના જે સિક્કા મથુવાળા પ્રદેશ ઉપર. આ ત્રણે ક્ષત્રપ મૂળ ક્ષહ- રાવાળા પ્રદેશમાંથી મળી આવ્યા છે તે ઉપ રાટ જાતિના જ હતા. અને ધીમે ધીમે ક્ષત્રપમાંથી રથી ચોક્કસ થાય છે. આમાં વળી કોણ પહેલું મહાક્ષત્રપ બન્યા હતા. ઉપરના ત્રણ પ્રદેશની અને કણ પાછળ તે પણ નક્કી કરવાનું રાજકીય અગત્યતા પ્રમાણે ગોઠવણ કરીએ તે સાધન આપણને હજુ સુધી પ્રાપ્ત થયું નથીઃ પ્રથમ મધ્યદેશ, પછી મથરાવાળા પ્રાંત અને છતાં આ પ્રદેશમાં બીજા કેટલાક ક્ષત્રપ જે થઈ સૌથી છેવટ પંજાબવાળો ભાગ ગણવો પડશે; ગયા છે તે સર્વેમાં તેઓ સૌથી પહેલા થયા અને તે અનુક્રમમાં આપણે પણ તેમનાં વૃત્તાંત હેય એમ જાણી શકાય છે. પેલા પ્રખ્યાત લખવાનું યોગ્ય ધાર્યું છે.
ઇતિહાસકાર મિ. વિન્સેટ સ્મિથ લખે છે માત્ર ક્ષત્રપ પદવી જ ભોગવેલ હોય તેવાનું કે Rajuvala succeeded the Satarવૃત્તાંત ન લખવું તે નિયમ કર્યો છે; વળી aps Hasama and Hegamasha
રાજકીય અગત્યતા ધરાવતા (two brothers)=હગામ અને હગામાશ નિયમને અપવાદ- પ્રથમ પ્રદેશ-મધ્યદેશ-નું જે બે ભાઈઓ હતા તેમની પછી રાજુપુલ સત્તા રૂ૫ વ્યક્તિઓ વર્ણન સૌથી પહેલું કરવાનું ઉપર આવ્યો છે, એટલે કે પ્રથમ હગામ અને
ગ્ય ઠરાવ્યું છે; છતાં હગામાશ થયા છે અને તે પછી રાજુલુલ આ બન્ને મુદા અલગ રાખીને એક તૃત્યાંગ જ મથુરા પતિ થય છે. પણ રાજુલુલ લાગલો જ હકીકત અત્રે પ્રથમ કહી દેવી પડે છે. અને તે આવ્યું છે કે બેની વચ્ચે કાંઈ અંતર પડયું હગામ તથા હવામાશ નામે વ્યક્તિઓને લગતી છે તે આમાં સ્પષ્ટ કરાયું નથી. વળી આપણે છે. આ બન્ને જણે માત્ર ક્ષત્રપ જ હોવાનું રાજીવુલ તેમ તેની પછીના બીજા બધા ક્ષત્રપ જણાયું છે. તેમ તેમનો અધિકાર કાં તો મથુરા નામધારી સૂબાઓનાં વર્ણન ઉપરથી જોઈ ઉપર કે બહુ બહુ તો તક્ષિલાના પ્રાંત સુધી લંબાયે શકીશું, કે તે સર્વેમાં રાજુપુલ સૌથી પહેલાં હેય એમ તારવી શકાય છે. છતાં અત્ર તેમને થઈ ગયો છે. એટલે આ બે ભાઈઓ રાજુપ્રાધાન્ય આપવાનું કારણ એમ થયું છે કે, આ વુલથી પણ પૂર્વેના હેઈ જૂનામાં જૂના ગણાય.
(૧૫) અ. હિં, . ત્રીજી આવૃત્તિ પૃ. રર૭. (૧૬) આગળ આપણે જોઈશું કે રાવલ અને શ્રી. ૧, કે. હિ, ઈ. પૃ. ૫૨૬-૭,
નહપાણ સમકાલીન હતા; તેમાંના નહપાણ વિશે મિ.