Prachin Bharat Varsh Bhag 03

SR No.: 034579
Original Sutra Author: N/A
Author: Tribhuvandas Laherchand Shah
Publisher: Shashikant and Co
Publication Year: 1937
Total Pages: 502
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 31 MB

Page 199

પરિછેદ ]. સમજ.
૧૬૫ (૧) વેન અથવા બેકટ્રીઅન્સ મૂળે યવન દેખાતે ૬૧; પણ તેઓને પિતાપિતાના પ્રદેશમાં ઉપઅથવા ગ્રીક પ્રજામાંથી ઉતરી આવેલ હેવાથી, ભેગી થઈ શકે તેવા સિક્કા પાડવાનો અખત્યાર સુરત બેકટ્ટીઅન દેશને રાજા પોતે માત્ર fing=રાજાને કર્યો હતો એમ સિક્કા ઉપરથી સમજી શકાય છે. ઈલ્કાબ જ ધારણ કરતા હતાજ્યારે યવનપતિ આ સર્વે પરદેશી પ્રજાની એક ખાસિયત, અથવા પ્રોસ દેશને રાજા પિતાને Great king= જે આ પ્રજાથી ખાસ જુદી જ તરી આવે છે, મહારાજા તરીકે ઓળખાતો હતો. આ બે તે એ છે કે તેઓ પોતાની વ્યક્તિગત-અંગતઇકાલધારીમાંથી આપણે Great king થે૫૯ મહત્તતા વિશેપ પડતું વજન આપતી આવી બિલકુલ લેવાદેવા નથી, કેમ કે તેમનું જીવન હિંદ છે. અને તેથી તેમના સિક્કા ઉપર તે ઉત્પાદક બહારની ભૂમિ ઉપર જ વ્યતીત થતું હતું. તે છાપનારનું મારું તો અવશ્ય હોય છે જ; પ્રમાણે બેકટ્રીઅન રાજાનું પણ સમજી લેવું, જ્યારે આર્ય ભૂપાળીને તે બાબતની કાંઈ જ છતાં તે દેશના જે રાજાઓએ હિંદને માદર- પડી ન હોવાથી, તેમનાં મહોરાંના સ્થાને સિકકા વતન બનાવ્યું હતું તેમને અંગે તે આપણે ઉપર, પોતાના વંશનું, કુળનું કે ધર્મનું જે કઈ માહિતગાર રહેવું જ પડે. એટલે અહીં તેમના ચિહ્ન ઠીક લાગતું તે પડાવતા હતા. આ હોદ્દાને ઉલ્લેખ કરવો પડ્યો છે. હવે જ્યારે નપતિઓ પિતાની હુકુમતના સર્વ પ્રદેશમાં તેઓ હિંદમાં રહીને સ્વતંત્ર રાજયઅમલ ચલા- ચાલી શકે તેવા સર્વસામાન્ય સિક્કા પડાવતા વતા હતા, ત્યારે તેમને પોતાના પ્રદેશના જુદા હતા કે કેમ ? અથા તે પ્રાંતિક સબાઓ જુદા પ્રાંતે ઉપર વહીવટ ચલાવવાને સૂબાઓ પિતાના પ્રાંત માટે ખાસ જુદા જ અને સર્વ તે નીમવા જ પડતા; એટલે તે દષ્ટિએ આ સામાન્ય માટે પણ જુદા જ ચલાવતા કે કેમ ?
નપતિઓ પિતાને પણ મહારાજા જેવા ગણી અથવા તે એક બાજૂ પિતાનું અને બીજી બાજૂ પિતાના સૂબાને king તરીકે ઓળખાવી શકત: પિતાના ઉપરી રાજાનું મહોરું પડાવતા કે કેમ? પણ જોઈ શકાય છે કે, તેમણે પોતાને સાદા આવા અનેક પ્રકારમાંનું કયું ઘેરણ તેમણે અંગીરાજા •=king તરીકે જ જાહેર કરી, પોતાના કાર કર્યું હતું તે વિશે તેમના સિકકાને લગતા સૂબાને પણ સ્વતંત્રતા અર્પણ કરી દીધી છે. જે અભ્યાસમાં ઊંડે ઉતરેલ ન હોવાથી હું ચોક્કસ કે તેમણે આ સૂબાઓને કેાઈ ઈલ્કાબે અર્યો નથી પણે કહી શકતો નથી.
(૫૯) આથી અલેકઝાંડર ધી ગ્રેઈટને Great આ યોન સૂબાઓને પાછળથી ઇલ્કાબ જોડાયાનું King કહી શકાય; તેમજ કઈ રાજાને Great King જણાયું છે પણ તે માટે કદાચ નીચેનાં કારણ હોય ની ઉપાધી જોડી હેય તે તે ગ્રીસ દેશને રાજા છે (૧) સૂબાએ એ પોતે જ દેખાદેખીથી કે રાજાની ગેરએમ સમજવું.
હાજરી દર્શાવીને પોતાને જુદી રીતે ઓળખાવવા (૧૦) ડિમેટ્રીઅસ, મિનેન્ડર વિગેરે પોતાને માટે તે ઇલકાબ ધારણ કર્યો હોય (૨) અથવા રાજાએ રાજા=King તરીકે જ ઓળખાવી રહ્યા છે.
પોતે જ યેન સરદાર અને બીન ન સરહાર એમ એળ(૬૧) અન્ય પરદેશી પ્રજાના સૂબાઓને satarap= ખવા માટે ભેદ પાડ્યા હોય, ક્ષત્રપ એવો હેદો અપાયો છે. આ ઉપરથી સમજાશે
(૬૨) સરખા પુ. ૨, પૃ ૫૪ નું લખાણ કે જો કોઈ હોદો કે ઈલકાબ વિનાનું નામ આવે તે
(૬૬) જુએ પુ. ૨, પૃ. ૫૬ તથા ૬૭ અને તે યેન પ્રજાને સૂબો છે એમ સમજી લેવુ..
આગળની હકીકત,