Prachin Bharat Varsh Bhag 03

SR No.: 034579
Original Sutra Author: N/A
Author: Tribhuvandas Laherchand Shah
Publisher: Shashikant and Co
Publication Year: 1937
Total Pages: 502
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 31 MB

Page 121

પરિચ્છેદ ] કોને કહે?
૮૯ ત્યાંની દેખરેખ રાખવા તેની નીમણુક મૌર્ય- જ્યારે મૌર્યસમ્રાટના લશ્કરમાં મ. સં. ૨૯૮ રાજાના વડા સેન્યાધિપતિ તરીકે કરી હતી
આશરે ઈ. સ. પૂ. રર૯ માં તે હિસાબે તે જ્યારે સૈન્યપતિ નીમા હતા ત્યારે સમ્રાટ જોડાયો હતો ત્યારે તે લગ૩૦-૬૫ (જન્મ)=૩૬ વર્ષની તેની ઉમર બન્યા ભગ ત્રીસ વર્ષને હતા; અને હતી એમ ગણવું પડે. હવે વિચારે કે જ્યારે પહેલાનું ત્યારથી જ તેનું રાજદ્વારી તે આટલી નાની ઉમરે, રાજા પદથી તુરત બીજે જીવન કવન શરૂ થયું ગણાય. કેમકે નંબર ગણાય એવા સૈન્યપતિના હોદ્દા ઉપર
ત્યારથી જ તેને પોતાના (અને તે પણ સ્વદેશમાં હજુ નિમાય તે વાત પિતાના હાથ તળે રહી તાલીમ લેવાના સંજોગો જુદી ગણાય, પણ અહીં તો પરદેશી ફોજ છે મળવા પામ્યા હતા. બાકી વાસ્તવિક રીતે જ્યારે અને તેમાં ય વળી સાધારણ સંજોગો નથી, પણ ઈ. સ. પૂ. ર૨૬ માં પુષ્યમિત્રને સન્યપતિના
જ્યાં દુશ્મનાવટ અને વેરવૃત્તિના ડુંગરે ડુંગરા પદ ઉપરથી તે વખતના વિજેતા પ્રપતિ ખડકાઈ રહ્યા છે, તેવા પ્રસંગે એક અતિ કાબેલ શાતકરણીએ મુખ્ય અમાત્યના પદ ઉપર પુરૂ' તરીકે નીમવાની વાત છે ) નિમાય ત્યારે નિર્માણ કર્યો, ત્યારે અથવા ત્યારથી જ તેણે તેને સૈન્યની નોકરીમાં જોડાયે ગણો કયારે પિતાના પિતાના પદને શોભાવવા માંડયું ગણી અને જેડાયા બાદ પણ ક્રમે ક્રમે તે વડા સૈન્યપ- શકાશે. મૂળે જ પિતાના હાથ તળે જીવનની શરૂતિના હે આવ્યો હશે ? કે ધબલઈને (જેમ આત કરી અને તેમાં વળી સેનાધિપતિને હેલ્વે રાજાને રાજ્યાભિષેક કરવામાં ઉમરનો બાદ સંભાળ પડ્યો-એટલે તેને સ્વભાવ, રહેણી, હેતો જ નથી. કેમકે રાજ્ય ચલાવવાની જવાબ- કરણી, વિચારે આદિ સર્વે સંરકૃતિના અંગો દારી તે રાજાના કરતાં તેના પ્રધાનને શીરે તે પ્રકારની ઢલણ તરફ વળવા માંડ્યા. અને તે મૂકાયેલી હોય છે, તે પદે નિયુક્ત થઈ ગયો હશે? ઘાટિમાં જ તેનું શેષ જીવન ઘડાયું તથા સંપૂર્ણ
આવા આવા અનેક અને ભિન્ન ભિન્ન થયું એમ કહીએ તે પણ ચાલે. આ પદ ઉપર મુદ્દાઓ ઉપસ્થિત કરીને, જુદી જુદી રીતે પોતે મ. સં. ૩૧૬ ઇ. સ. પૂ. ૨૧૧ સુધી, વિચારે, તે યે એક જ નિર્ણય ઉપર આવવું પડે એટલે કે ૧૫ વર્ષ સુધી ચાલુ રહ્યો; તેટલામાં છે કે પુષ્યમિત્ર અને રાજા લિક, તે બન્ને ભિન્ન મૌસમ્રાટ આ સમયે (ઘણું કરીને સતધન્યા ભિન્ન વ્યક્તિઓ જ છે; અને જ્યારે બન્ને અથવા શાતધર્મન) મરણ પામતાં તેને પુત્ર ભિન્ન જ છે, ત્યારે તે પુષ્યમિત્રને બાદ કરતાં, બૃહદ્રથ મૌર્ય સમ્રાટ બન્યો. આ સમયે પુષ્યમિત્ર અગ્નિમિત્ર તે જ રાજા કલિક એમ આપોઆપ અતિવૃદ્ધ થઈ ગયે હતા એટલે રાજકારણથી સાબિત થઈ જાય છે.
તે લગભગ નિઃસ્પૃહ થઈ ગયો હતો, જેથી તેને જન્મ . સં. ૨૬૭-ઈ. સ. પૂ. અગ્નિમિત્રે સર્વ કામ સંભાળવા માંડ્યું હતું. ૨૬૦ માં હતા; એટલે તેને પિતા પુષ્યમિત્ર બૃહદ્રથનું રાજ્યશાસન મ. સં. ૧૬ થી ૩૨૩
સરખાવો,
(૨૬) ઉપરની ટીકા નં. ૨૫ ની હકીકત સાથે ૧૨
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat