Prachin Bharat Varsh Bhag 03

SR No.: 034579
Original Sutra Author: N/A
Author: Tribhuvandas Laherchand Shah
Publisher: Shashikant and Co
Publication Year: 1937
Total Pages: 502
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 31 MB

Page 101

===
=
=
પરિચ્છેદ ]
વ્યક્તિઓ બ ગણાય. અને પછી શું થડાંક વર્ષે, ખારવેલ અને પુષ્યમિત્રને સમકાલીનપણે હેવાનું અવંતિપતિ પુષ્યમિત્ર, મગધપતિ ખારવેલના માની લેવાને આપણને અચૂકપણે ના પાડે છે. રાજપાટ પાટલિપુત્ર નગર ઉપર હલે ન લઈ પૃ, ૬૬ ઉપર ગણાવેલ સમકાલીન જઈ શકે? અને જો લઈ શકે તે શું પુષ્ય- ચાર વ્યક્તિઓમાંના, પહેલા નંબરના ખારવેલ મિત્ર અને ખારવેલ બને સમકાલીન ન થઈ અને ચોથા નંબરના બૃહસ્પતિને સમય વિચારી શકે?— દલીલ તે ઠીક છે. પણ જે ઇતિહાસને ગયા. હવે આપણે બીજા નંબરના શ્રીમુખ સંબંધી કઈ અભ્યાસી જરા પણ ખ્યાલ કરશે, તે આ વિચાર કરીએ. હાથીગુંજાના લેખથી આપણને દલીલ કેવી પિકળ છે તે તુરત સમજી શકાય જ્ઞાન થાય છે કે, શ્રીમુખ અને ખારવેલ બને તેમ છે. ક્યાં પુષ્યમિત્રની શક્તિ અને તેને રાજ્ય સમસમયે વિદ્યમાન હતા; તેમ વળી ઉપરમાં વિરતાર? અને ક્યાં ચક્રવર્તી ખારવેલની શક્તિ આપણે જોઈ ગયા છીએ કે તે ખારવેલ અને અને રાજ્ય વિસ્તાર ? પ્રથમ તે ખારવેલ પતે બહસ્પમિત્ર એમ બને, રાજા પુષ્યમિત્ર કરતાં ઘણાં જે સમયે મગધપતિ ઉપર ચડાઈ લઈ ગયો વર્ષો પૂર્વે વિદ્યમાન હતા; એટલે ભૂમિતિના નિયમ હત, તે પહેલા તેના રાજ્યને વિસ્તાર એટલે પ્રમાણે રાજા શ્રીમુખ પણ રાજા પુષ્યમિત્રની મેટ હતું કે તેને ચક્રવર્તી લેખવામાં આવતા પહેલાં ઘણાં વર્ષો ઉપર થઇ ગયાનું આપોઆપ હતા; અને મગધપતિને પરાસ્ત કર્યા બાદ સિદ્ધ થઈ જાય છે; છતાં એક અતિ હસવા તે તેની શક્તિમાં તેમજ વિસ્તારમાં ઓર જેવી હકીકત તે વિદ્વાન તરફથી એ મનાતી વધારે જ થઈ ગયો કહેવાય. ત્યારે શું આવે છે, કે રાજા શ્રીમુખને એક વેળા પુષ્યમિત્રનો આવા મહાન, પરાક્રમી અને શક્તિમાન ખારવેલ સમકાલીન ગણે છે અને બીજી જ વેળા પાછું ચક્રવર્તીની સામે, પુષ્યમિત્ર જેવો નાનો અવં. એમ મનાવે છે કે, આ પુષ્યમિત્રના છેલ્લા વંશજ તિપતિ ચડાઈ લઈ જાય ખરો? વળી બીજું, દેવભૂતિને મારી, તેના પ્રધાને કન્યવંશ સ્થા ચક્રવર્તીના મુલકના કોઈ દૂર પડેલ ભાગ ઉપર હતે; અને તે જ કન્યવંશના છેલ્લા પુરુષ સુશર્મનને ચડી જઈ તેને ખેદાનમેદાન કરવાનું પણ બની આ જ શ્રીમુખે મારીને, આંદ્રવંશ સ્થાપ્યો હતો, શકવું જ્યાં અસંભવિત લેખાય, ત્યાં તેની અને જ્યારે શ્રીમુખ તે અવંતિપતિ બન્યો હતો ૧૦ રાજધાની જેવું નગર-પાટલિપુત્ર, તેને પુષ્ય- ત્યારે તે ફલિતાર્થ એ થયો કે શ્રીમુખ તે રાજા મિત્ર ખેદાનમેદાન કરી નાંખે તે હકીકત જરા પુષ્યમિત્રને પણ સમકાલીન થયે, તેમજ કન્વપણ માની શકાય તેવી છે? આ હકીકત જ વંશી છેલ્લી પુરુષ સુશર્માનનો પણ સમકાલીન થયો
(૧૭) જુએ ખારવેલના વૃત્તાંત, તેના રાજ્યને વિસ્તાર બતાવના નકશે અને તેને પુષ્યમિત્રના રાજ્યવિસ્તારના નકશા સાથે સરખા : તથા બીજી પણ અનેક દલીલો (પુષ્યમિત્ર તથા ખારવેલ સમકાલીન હોઈ ન શકે તે મુદ્દો સ્પષ્ટ કરનારા) ખારવેલના જીવનચરિત્રે લખી છે તે વાંચી જુઓ.
(૧૮) C, A.R. Pre, Jiv 58;-The four
Purauas, which have been thus iudependently examined for the purpose of this introduction (એટલે કે આંબવંશ શી રીતે શરૂ થયે ari 2144 H12) agree in stating that first of the Andhra kings rose to power by slaying Susharman, the last of the Kanvas.