________________
મધ ભેદ. હજારો યત્ન કર્યા છતાં નહી બચી શકાય ઈત્યાદિ વસ્તુ વ્યંગ્ય પ્રકટ થાય છે માટે વિપૌરિણિતાથી વહુનિ कविप्रौढोक्तिसिद्ध अलंकारथी अलंकारध्वनि.
યથા. પ્રબળ હદય મુજ પત્થર, નારીનાં દ્રગ છે તીક્ષણ બાણ, ફરિ ફરિ એ લાગે છે, પ્રકટે તેથી વિયેગાગ્નિ જાણુ.
આમાં હૃદય પત્થર, ઢગબાણ ઈત્યાદિ કવિ પ્રેક્તિસિદ્ધ રૂપ કાલંકારથી સમાલંકાર વ્યંગ્યોઈ વિગૌરિસિદ્ધ ગઇથી अलंकारध्वनि.
कविनिबद्धौढोक्तिं. જ્યાં શ્રોતા, વક્તા, કવિકલ્પિત બનાવવામાં આવે એ कविनिबदमौढोक्ति. कविनिबद्ध वक्तानी प्रौढोक्ति वस्तुथी वस्तुध्वनि,
યથા. મનગમતો મળવાની, કહી મેકલી વાત સખી સંગ; ફૂલી ફરે આંગણમાં, નહી સમાયે અગમાં અંગ.
આમાં કવિ-નિબદ્ધ વક્તા સખીની ઑઢાતિ, અંગમાં અંગ નથી સમાતાં એ વસ્તુથી અતિ આનંદ અને મળવાના મનોરથ વસ્તુ વ્યંગ્ય હોઈ વિનિવવાની કોજિ વસ્તુથી વસ્તુ છે. कविनिबद्धवक्तानी प्रौढोक्तिवस्तुथी अलंकारध्वनि,
યથા. મુજથી ચાતુરી ચલવે, તું નહીં ખુલ્લે કરે જરી ભેદ, પ્રકટ કરી દે છે આ, પોષ માસમાં વળેલ પ્રસ્વેદ,
આમાં કવિનિબદ્ધવક્તાની પ્રેક્તિ પ્રસ્વેદના કહી દેવા રૂપ વસ્તુથી પ્રસ્વેદવિષે ચુગલને આરેપ રૂપકતિશયોકિત અલંકાર હોઈ कविनिबद्धवक्तानी प्रौढोक्तिवस्तुथी अलंकारध्वनि,
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
