________________
પ્રકારે થાય છે– (૧) કર્મ દ્રષ્ટિએ (ર) જ્ઞાન દ્રષ્ટિએ.
કર્મ દ્રષ્ટિએ (આશ્રવ–સંવરરૂપે) વિચારણા : અહીં હેતુ એટલે કર્મબંધના કારણો-આશ્રવ. હેતુથી એટલે આશ્રવ દ્વારા પ્રાપ્ત સંસાર પરિભ્રમણાદિ. અહેતુ એટલે સંવર અને અહેતુથી એટલે સંવર દ્વારા પ્રાપ્ત મોક્ષ.
(૧-ર) હેૐ, ફ્રેડના ન નાળÇ કેટલાક લોકોને આશ્રવ અને આશ્રવ દ્વારા પ્રાપ્ત સંસાર પરિભ્રમણનું જ્ઞાન, વિજ્ઞાન, શ્રદ્ધાન તથા તેના ત્યાગરૂપ આચરણ હોતું નથી. તેવા અજ્ઞાની જીવ અજ્ઞાન મરણે મરે છે.
=
(૩-૪) ફેકં, ફ્રેડના નાળŞ = કેટલાક લોકોને આશ્રવ અને આશ્રવ દ્વારા પ્રાપ્ત સંસાર પરિભ્રમણનું જ્ઞાન, વિજ્ઞાન, શ્રદ્ધાન હોય છે પણ ત્યાગરૂપ આચરણ હોતું નથી. તેવા જ્ઞાની જીવ (કેવળજ્ઞાન અપ્રાપ્ત જીવ) પંડિત મરણે-છદ્મસ્થ મરણે મરે છે.
(૫-૬) મહેકં, મહેડના ળ નાળફ = કેટલાક લોકોને સંવર અને સંવરથી પ્રાપ્ત થનાર મોક્ષનું જ્ઞાન, વિજ્ઞાન, શ્રદ્ધાન અને આચરણના અભાવે કેવળજ્ઞાન પ્રાપ્ત થતું નથી. તેઓ છદ્મસ્થ મરણે મરે છે.
(૭–૮) મહેકં, મહેકના નાળŞ = કેટલાક લોકો સંવર અને સંવર દ્વારા પ્રાપ્ત થનાર મોક્ષના જ્ઞાન, વિજ્ઞાન, શ્રદ્ધાન અને આચરણના કારણે કેવળજ્ઞાન પ્રાપ્ત કરે છે અને કેવળી મરણે મરે છે.
જ્ઞાન દ્રષ્ટિએ વિચારણા : અહીં હેતુ એટલે કારણ. પદાર્થોના જ્ઞાનમાં આગમ કે આપ્તપુરૂષના વચન કારણ રૂપ છે. હેતુથી એટલે આગમ દ્વારા થતું સૂક્ષ્માદિ પદાર્થનું જ્ઞાન. અહેતુ એટલે બાહ્ય નિમિત્ત વિના આત્મસમુત્પન્ન પ્રત્યક્ષ જ્ઞાન (અવધિ જ્ઞાન આદિ) અને અહેતુથી એટલે પ્રત્યક્ષ જ્ઞાન (અવધિ જ્ઞાન આદિ) દ્વારા આલોકિત પદાર્થોનું સ્પષ્ટ જ્ઞાન.
(૧-ર) ફ્રેૐ, ફ્રેઝા ન નાળŞ = કેટલાક લોકોને આગમ કે આપ્ત પુરૂષના
૧૩૯
