________________
શકતું નથી અને વૈક્રિય શરીર બનાવ્યા વિના પર્વતનું ઉલ્લંઘન કે પ્રલંઘન થઈ શકતું નથી. તેથી જ બાહ્ય પુગલોનું ગ્રહણ અનિવાર્ય છે.
વિકુર્વણા કરનાર માથી કે અમાથી માથી અર્થાત્ પ્રમાદયુક્ત જીવ વિદુર્વણા કરે છે. જે અમાયી છે તેને વિક્ર્વણા કરવાની ઈચ્છા થતી નથી. વિદુર્વણા કરનાર માથી મનુષ્ય અંત સમયે આલોચનાદિ કરે તો જ તે આરાધક બને છે. અન્યથા તે વિરાધક બને છે.
ભાવિતાત્મા અણગાર વિક્ર્વણા કરે છે. ભાવિતાત્મા એટલે ઉચ્ચ સંયમ આરાધક મુનિ. તેવા મુનિને જ વૈક્રિય વગેરે લબ્ધિ પ્રાપ્ત થાય છે અને તે જ વિવિધ પ્રકારની વિદુર્વણા કરવાની શક્તિ ધરાવે છે. તે મુનિ વૈક્રિય વર્ગણાના પુગલો ગ્રહણ કરીને વૈક્રિય રૂપો બનાવી શકે છે, વૈક્રિય વર્ગણા પુદ્ગલો ગ્રહણ કર્યા વિના વિકુર્વણા કરી શકતા નથી.
અહીં અધ્યાત્મભાવોની મુખ્યતાએ ભાવિતાત્મા અણગારના પણ બે ભેદ કર્યા છે - માયી અને અમારી. તેના અર્થ ક્રમશઃ પ્રમાદી અને અપ્રમાદી થાય છે. તાત્પર્ય એ છે કે ભાવિતાત્મા લબ્ધિધારી અણગાર જ્યારે પ્રમત્ત ભાવોમાં હોય, ત્યારે જ બહિર્લક્ષી પરિણામે, કુતુહલ આદિ વૃત્તિથી વૈક્રિય લબ્ધિનો પ્રયોગ કરે
આ રીતે સ્પષ્ટ થાય છે કે માયી-પ્રમાદી વિકુર્વણા કરે છે, અમારી-અપ્રમાદી અણગારને બહિર્લક્ષી વૃત્તિ ન હોવાથી તે વિદુર્વણા કરતા નથી.
૧૧૧
