________________
શતક – ૩: ઉદ્દેશક – ૫
સ્ત્રી
અણગારની આભિયોજન શક્તિ
અભિયોગ : વિદ્યા, મંત્ર, તંત્ર આદિના બળથી અશ્વાદિમાં પ્રવેશ કરીને તેના દ્વારા ક્રિયા કરાવવી તેને અભિયોગ કહે છે.
વૈક્રિયા : વૈક્રિય લબ્ધિ અથવા વૈક્રિય સમુદઘાતથી સમવહત થઈને એક અથવા અનેક વૈક્રિય રૂપો બનાવવા તેને વિક્રિયા કહે છે. આ રીતે બંનેની પ્રક્રિયામાં તફાવત છે.
અભિયોગ-વૈક્રિયા વચ્ચે સમાનતા અને તફાવત : (૧) અભિયોગ અને વિક્રિયા બંનેમાં બહારના પુગલ ગ્રહણ કરવામાં આવે છે. (ર) બંનેમાં વિવિધ પ્રકારના અનેક રૂપો બનાવવામાં આવે છે. (૩) અભિયોગમાં હાથી, ઘોડા વગેરે જે શરીરમાં પ્રવેશ કરવો હોય તેવું રૂપ બનાવવું આવશયક છે. વૈક્રિયમાં કોઈ શરીરમાં પ્રવેશ કરવાનો નથી. હાથી વગેરે બનાવવું હોય તે તે રૂપ બનાવી ગમનાદિ કાર્ય કરે છે.તાત્પર્ય એ છે કે વૈક્રિયામાં સ્વયંના જ અશ્વાદિ રૂપ બનાવી ગમનાદિ કાર્ય કરે છે જ્યારે અભિયોગમાં અાદિ રૂપ બનાવી, અશ્વ વગેરેના શરીરમાં પ્રવેશ કરી ગમનાદિ કાર્ય કરે છે.
અણગારની અભિયોજન શક્તિ : વિદ્યા, મંત્ર, તંત્ર આદિના બળથી, બાહ્ય પુદ ગલોને ગ્રહણ કરીને, ભાવિતાત્મા અણગાર અશ્વાદિના રૂપોનું અભિયોજન કરીને, અનેક યોજન સુધી ગમન કરી શકે છે. તે આત્મદ્ધિથી, આત્મકર્મથી અને આત્મ પ્રયોગથી અભિયોગ કરે છે. તે અણગાર ગમે તે રૂપનો અભિયોગ કરે પરંતુ તે રૂપે તે પરિણમતા નથી અર્થાત્ અશ્વાદિ થતા નથી. તે અણગાર જ અશ્વાદિ રૂપોમાં પ્રવિષ્ટ છે, તેથી તે અણગાર જ છે.
૧૧૨
