Yogdrushti Samucchaya New Edition Part 01 and 02

SR No.: 034350
Original Sutra Author: Haribhadrasuri
Author: Bhagvandas Mehta
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay
Publication Year: 2018
Total Pages: 844
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 160 MB

Page 789

ઉપસંહાર: હિંસા-અહિંસા, સત્ય-અસ્તેય આદિ
(૭૧૩) આ હિસાથી જે વિપરીત તે અહિંસા છે, એટલે મન-વચન-કાયાને અપ્રમાદ રાખી, યતના કરવી, જાણ કરવી, સાચા ભાવથી જેમ બને તેમ જીવરક્ષા કરવાની જાળવણીરૂપ યત્ન કર, ઉપયોગ-જાગૃતિ રાખવી તે અહિંસા છે. આમ દ્રવ્યથી હિંસા-અહિંસાને મુખ્ય આધાર પણ ભાવથી હિંસા-અહિંસા ઉપર છે–(૧) દ્રવ્યથી હિંસા ન હોય, અને ભાવથી પણ ન હોય, તે તે ઉત્કૃષ્ટ અહિંસા છે. (૨) દ્રવ્યથી હિંસા હોય, પણ ભાવથી ન હોય, તે તે તેથી કંઈક ઉતરતી ઉચ્ચ અહિંસા છે. (૩) દ્રવ્યથી હિંસા ન હોય પણ ભાવથી હિંસા હોય, તે તે અહિંસા નથી, પણ હિંસા જ છે. (૪) દ્રવ્યથી હિંસા હોય અને ભાવથી પણ હિંસા હોય, તે તે અહિંસા નથી, પણ નિકૃષ્ટ હિંસા જ છે. આમ હિંસા-અહિંસાને મુખ્ય આધાર આત્મપરિણામની ઘાત-અઘાત પર છે. રાગદ્વેષાદિ પરિણામથી જ્યાં આત્માના સ્વભાવભૂત જ્ઞાન-દર્શનરૂપ ભાવ-પ્રાણની હિંસા થતી હોય ત્યાં અવશ્ય હિંસા છે; અને તેવા રાગદ્વેષાદિ પરિણામના અભાવે જ્યાં આત્માના જ્ઞાન-દર્શન ભાવ પ્રાણની હિંસા ન થતી હોય, ત્યાં હિંસા નથી. આ નિયમ સર્વત્ર લાગુ પડે છે. (જુઓ પૃ. ૧૦૫ થી ૧૦૭)
જે જેમ છે તેમ બોલવું, સાચું બોલવું તે સત્ય છે; અથવા જેમ છે તેમ વસ્તુસ્વરૂપ કહેવું તે સત્ય છે. સને સત્ કહેવું, અને અસત્ કહેવું તે સત્ય છે, અને
અસતને સત્ કહેવું, સતને અસત્ કહેવું તે અસત્ય છે. અથવા જેવું સત્ય-અસ્તેય મનમાં હોય, જેવું આચરણમાં હોય, તેવું નિદંભ નિષ્કપટ વચન
ઉચ્ચારવું, મન-વચન-કાયાની એક્તા દાખવવી તે સત્ય છે. પારકી
વસ્તુ અણુદીધી–તેની રજા વગર ન લેવી તે અસ્તેય-અચૌર્ય છે. અર્થાત પરધનહરણ ન કરવું–શેરી ન કરવી તે અસ્તેય છે. મન-વચન-કાયાથી બ્રહ્મચર્યનું પાલન તે બ્રહ્મચર્ય છે. મનુષ્યણી, તિર્યચિણી કે દેવાંગના સાથે મન-વચન-કાયાથી મિથુનનુંઅબ્રહ્મચર્યનું વજન તે બ્રહ્મચર્ય છે. ધન-ધાન્ય-ગૃહ-પુત્ર આદિ કઈ પણ પરિગ્રહ ન ગ્રહ તે અપરિગ્રહ છે; કોઈ પણ પિતાની માલીકીની વસ્તુ ન હોવી તે, પિતાનું કંઈ પણ નથી એવું અકિંચનપણું તે અપરિગ્રહ છે. આમ સામાન્યપણે દ્રવ્યથી અહિંસા આદિનું સ્વરૂપ છે.
અને ભાવથી તે (૧) અહિંસા એટલે આત્માના શુદ્ધ સ્વરૂપની હિંસા ન થવી તે. રાગ-દ્વેષ–મહ વિભાવથી આત્માના સ્વભાવભૂત જ્ઞાન-દર્શનરૂપ ભાવ પ્રાણુની હિંસા થાય
છે; આ રાગાદિ વિભાગ પરિણામે કરીને શુદ્ધ આત્મપરિણામની ઘાત ભાવ અહિંસા ન થવા દેવી તે અહિંસા છે. તાત્પર્ય કે-શુદ્ધ આત્મસ્વરૂપે સ્થિતિ
એ જ પારમાર્થિક-તાવિક પરમ અહિંસા છે, અને તે દ્રવ્ય-ક્ષેત્રકાળ-ભાવથી આ પ્રકારે ઘટાવી શકાય છે :-(૧) આત્માના ગુણ બાધકભાવથી રહિતપણે
આદિ

Translation AI Generated

## Conclusion: Non-violence, Truth, etc.

(713) The opposite of violence is non-violence. It means to protect all living beings with utmost care, by keeping the mind, speech, and body free from harm, and by being vigilant and aware. This is non-violence. Thus, non-violence is primarily based on action, but also on intention. (1) When there is no violence in action and no violence in intention, it is the highest form of non-violence. (2) When there is violence in action but no violence in intention, it is a slightly lower form of non-violence. (3) When there is no violence in action but violence in intention, it is not non-violence, but violence itself. (4) When there is violence in action and violence in intention, it is not non-violence, but the worst form of violence. Thus, the foundation of violence and non-violence lies in the impact on the soul. When the soul's inherent knowledge and perception, which are the essence of its being, are harmed by emotions like attachment and aversion, there is violence. When there is no such harm to the soul's knowledge and perception due to the absence of attachment and aversion, there is no violence. This rule applies universally. (See pages 105 to 107)

To speak as things are, to speak the truth, is truth. Or, to speak the truth of things as they are, is truth. To speak truth as truth, and falsehood as falsehood, is truth. And to speak falsehood as truth, and truth as falsehood, is falsehood. Or, to speak without hypocrisy, with sincerity, according to the truth and falsehood in the mind, and according to the actions, to show unity of mind, speech, and body, is truth. Not taking anything belonging to others without their permission is non-stealing. Not stealing the wealth of others, not being a thief, is non-stealing. To practice celibacy with mind, speech, and body is celibacy. To engage in sexual intercourse with a human woman, an animal woman, or a celestial woman, with mind, speech, and body, is non-celibacy. Not accepting any possessions, such as wealth, grain, house, children, etc., is non-possession. Not owning anything belonging to anyone, being completely without possessions, is non-possession. Thus, this is the general form of non-violence, etc., in action.

And in intention, (1) non-violence means not harming the pure nature of the soul. Attachment and aversion, through their destructive power, harm the soul's inherent knowledge and perception, which are the essence of its being. To prevent this harm to the pure nature of the soul, due to the destructive power of attachment and aversion, is non-violence. The essence is that the state of being the pure soul itself is the ultimate, transcendental, and supreme non-violence. And it can be achieved in this way through action, space, time, and intention: (1) To be free from the emotions that hinder the qualities of the soul, etc.