Yogdrushti Samucchaya New Edition Part 01 and 02

SR No.: 034350
Original Sutra Author: Haribhadrasuri
Author: Bhagvandas Mehta
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay
Publication Year: 2018
Total Pages: 844
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 160 MB

Page 790

(૭૧૪)
યોગદષ્ટિસમુચ્ચય
ગુણપરિણતિએ પરિણમે અને આત્મ દ્રવ્ય અન્ય દ્રવ્યનું અસંગી હોય, આત્મ દ્રવ્યને પદ્રવ્યને સંગ ન હોય,–તે દ્રવ્યથી શુદ્ધ એવી પુષ્ટ અહિંસા છે. (૨) ક્ષેત્રથી સર્વ પ્રદેશમાં પરભાવનો પ્રસંગ ન હોય, અને અશરીરી અગી એવા ભાવથી આત્માની અવગાહના અભંગ હોય, તે ક્ષેત્રથી શુદ્ધ એવી અહિંસા છે. (૩) જ્યાં ઉત્પત્તિ-વ્યય ને ધ્રૌવ્યપણે સહેજે પરિણતિ થાય છે, અને જ્યાં છેદન-જનપણું નહિ હેઈ વસ્તુ સ્વભાવને વિષે સમાય છે,–તે કાળથી શુદ્ધ એવી અહિંસા છે. (૪) અનંત ગુણ પર્યાય, તેમજ કારક પરિણતિ જ્યાં નિજ નિજ પરિણતિએ પરિણમે છે, તે ભાવથી શુદ્ધ એવી અહિંસા છે. આમ દ્રવ્ય-ક્ષેત્ર-કાળ-ભાવથી શુદ્ધ એવી અહિંસાનું જે કઈ એક ધામ હોય, તે પરમ અહિંસકતામય, પરમ દયામય, પરમ કૃપાળુ શ્રી જિનરાજ છે, કારણ કે તે જ સ્વ-પર જીવન રક્ષક એવા તારણ–તરણ જહાજ છે. આમ અહિંસાને ઊંચામાં ઊંચે આદર્શ શ્રી જિન વીતરાગમાં દષ્ટ થાય છે—જેનું પરમ સુંદર હૃદયંગમ સ્વરૂપ મહાત્મા દેવચંદ્રજીએ આમ સંગીત કર્યું છે –
ગુણ ગુણ પરિણતિ પરિણમે, બાધક ભાવવિહીન...પ્રભુજી! દ્રવ્ય અસંગી અન્યને, શુદ્ધ અહિંસક પીન...બાહુ જિણુંદ દયામયી. ક્ષેત્રે સર્વ પ્રદેશમે, નહિં પરભાવ પ્રસંગ..પ્રભુજી ! અતનુ અગી ભાવથી, અવગાહના અભંગ...પ્રભુજી ! બાહ૦ ઉત્પાદ વ્યય ધ્રુવપણે, સહેજે પરિણતિ થાય. પ્રભુજી ! છેદન જનતા નહિં, વસ્તુ સ્વભાવ સમાય... પ્રભુજી ! ગુણ પર્યાય અનંતતા, કારક પરિણતિ તેમ...પ્રભુજી ! બાહુ નિજ નિજ પરિણતિ પરિણમે. ભાવ અહિંસક એમ.પ્રભુજી ! બાહ૦ એમ અહિંસકતામયી, દીઠો તું જિનરાજ..પ્રભુજી ! રક્ષક નિજ પર જીવને, તારણતરણ જિહાજ પ્રભુજી !”—–શ્રી દેવચંદ્રજી.
દ્રવ્ય અહિંસા પણ આ ભાવ અહિંસાની સાધનામાં ઉપકારી થાય છે દ્રવ્ય એ ભાવનું કારણ છે માટે તેમજ દ્રવ્ય અહિંસા એ ભાવ અહિંસાનું સ્વાભાવિક પરિણામ પણ છે. આમ બન્નેને પરસ્પર કાર્ય–કારણ સંબંધ છે.
“ દ્રવ્ય થકી છ કાયને, ન હણે જેહ લગાર...પ્રભુજી !
ભાવ દયા પરિણામને, એહી જ છે વ્યવહાર..પ્રભુજી ! બાહુ આતમ ગુણ અવિરાધના, ભાવ દયા ભંડાર....પ્રભુજી !
ક્ષાયિક ગુણ પર્યાયમે, નવિ પર ધર્મ પ્રચાર...પ્રભુજી !” –શ્રી દેવચંદ્રજી. (૨) ભાવથી સત્ય એટલે પરમાર્થથી-તત્ત્વથી સત્ય વચન વદવું તે. જે વસ્તુ તત્વથી જેમ છે તેમજ કહેવી તે સત્ય છે. સ્વને સ્વ કહેવું, પરને પર કહેવું; સ્વને પર ન કહેવું,

Translation AI Generated

(714)
Yoga-Dristi-Samuccaya
When the perfection of qualities results in the perfection of the self, and the self-substance is non-associative with other substances, and the self-substance has no association with the substance of the body, then this is pure non-violence from the perspective of substance. (2) When there is no possibility of influence from the field to all regions, and the awareness of the soul is unbroken with a feeling of being bodiless and pure, then this is pure non-violence from the perspective of the field. (3) Where the origination and destruction of things are subtly perfected, and where the cutting and birth of things are not present, and the nature of things is contained within itself, then this is pure non-violence from the perspective of time. (4) Where infinite qualities and their causes result in their own respective perfections, then this is pure non-violence from the perspective of feeling. Thus, the pure non-violence from the perspectives of substance, field, time, and feeling, is the abode of the supreme non-violent, the supreme compassionate, the supreme merciful, Shri Jinraj, because he is the ship of salvation, the protector of life, both for oneself and others. Thus, non-violence finds its highest ideal in Shri Jin Vitrag, whose beautiful and heart-touching form has been sung by the great soul Devchandraji as follows:

"When qualities result in the perfection of qualities, free from obstructive feelings...O Lord! The substance is non-associative with others, pure non-violent...O Lord! The compassionate Jin. In the field, in all regions, there is no possibility of influence...O Lord! With a feeling of being bodiless and pure, the awareness is unbroken...O Lord! Origination and destruction are subtly perfected...O Lord! Cutting and birth are not present, the nature of things is contained within itself...O Lord! Infinite qualities and their causes result in their own respective perfections...O Lord! Thus, non-violent from the perspective of feeling...O Lord! Thus, non-violent, you are seen as Jinraj...O Lord! The protector of life, both for oneself and others, the ship of salvation...O Lord!" - Shri Devchandraji.

Substance non-violence is also helpful in the practice of feeling non-violence, because substance is the cause of feeling, and substance non-violence is also the natural result of feeling non-violence. Thus, both have a cause-and-effect relationship.

"Through substance, one does not harm the six bodies...O Lord!
This is the practice of feeling compassion...O Lord!
The qualities of the self are unobstructed, the treasury of feeling compassion...O Lord!
Through the qualities of the path of liberation, there is a new propagation of dharma...O Lord!" - Shri Devchandraji. (2) Truth from the perspective of feeling means speaking truthfully from the perspective of ultimate reality, from the perspective of truth. To speak of a thing as it truly is, is truth. To call oneself oneself, and another another; not to call oneself another,