Yogdrushti Samucchaya New Edition Part 01 and 02

SR No.: 034350
Original Sutra Author: Haribhadrasuri
Author: Bhagvandas Mehta
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay
Publication Year: 2018
Total Pages: 844
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 160 MB

Page 645

પ્રભા દષ્ટિ ઈદ્રિયસુખ તે દુખ જ, વિવેકબલજન્ય ધ્યાનસુખ
(૫૯) જય હોય છે, જિતેન્દ્રિયપણારૂપ “જિનત્વ હોય છે. શબ્દાદિ વિષયે જે લેકમાં સુખસાધન મનાય છે તે તે પરમાર્થ દૃષ્ટિથી જોતાં દુઃખસાધન જ છે, અથવા કલ્પિત સુખાભાસ જ છે. કારણ કે પુણ્યપરિપાકને લીધે દેવતાઓને ઉત્કૃષ્ટ ઇંદ્રિયસુખની પ્રાપ્તિ હોય છે, “તેઓને પણ સ્વાભાવિક સુખ નથી, ઉલટું સ્વાભાવિક દુઃખ જ દેખાય છે. કારણ કે તેઓ પચેન્દ્રિયાત્મક શરીર-પિશાચની પીડાથી પરવશ થઈ ભૃગુપ્રપાત સમા મનગમતા વિષયે પ્રત્યે ઝવાં નાંખી ઝંપલાવે છે.” પુણ્ય બલથી ઈચ્છા મુજબ હાજર થતા ભેગોથી તેઓ સુખીઆ જેવા પ્રતિભાસે છે, પરંતુ “દુષ્ટ રુધિરમાં જળની પેઠે ' તેઓ વિષયોમાં અત્યંત આસક્ત હાઈ વિષયતૃષ્ણાદુઃખ અનુભવે છે. ખરાબ લેહી પીવા ઈચ્છતી હીતરસી જળ જેમ રુધિર પાન કરતાં પોતે જ પ્રલય પામી કલેશ ભોગવે છે, તેમ વિષયતૃષ્ણાવંત આ પુણ્યશાળીએ પણ વિષયોને ઇચ્છતા અને ભેગવતા રહી પ્રલય-આત્મનાશ પામી કલેશ અનુભવે છે. આમ શુભપયોગજન્ય પુણ્યો પણ સુખાભાસરૂપ દુઃખનાં જ સાધન છે. જ્યાં મહા પુણ્યશાળી દેવાદિના સુખ પણ પરમાર્થથી દુઃખરૂપ જ છે, ત્યાં બીજા સુખનું તો પૂછવું જ શું ?
વળી પુણ્યજન્ય ઇંદ્રિયસુખ સુખાભાસરૂપ છે એટલું જ નહિ, પણ બહુ પ્રકારે દુખસ્વરૂપ પણ છે. કારણ કે તે પરાધીન છે, બાધા સહિત છે, વિચ્છિન્ન-ખંડિત છે. બંધકારણ છે, વિષમ છે. એટલા માટે ઇંદ્રિયેથી જે સુખ પ્રાપ્ત થાય છે, તે દુઃખ જ છે. આત્માથી અતિરિક્ત-જૂદા એવા પર નિમિત્તથી ઉપજતું હોવાથી, તે ઇંદ્રિયસુખ પરાધીન* છે. શ્રુષા-તૃષાદિ તૃષ્ણા પ્રકારથી અત્યંત આકુલતાને લીધે તે *બાધા સહિત છે. એક સરખો અખંડ શાતાદનીયને ઉદય રહેતે ન હેઈ, શાતા-અશાતા વેદનીયના ઉદયથી તે ખંડખંડ થાય છે, એટલે તે વિચ્છિન્ન-ખંડિત છે, ઉપભેગમાર્ગમાં રાગાદિ દેશસેના તે પાછળ પાછળ લાગેલી જ છે, અને તેના અનુસારે ઘન કમરપટલ પણ સાથે સાથે હોય જ છે, તેના વડે કરીને તે બંધકારણ છે. અને સદા વૃદ્ધિ-હાનિ પામવાથી વિષમપણાએ કરીને તે વિષમ છે. આમ પુણ્ય પણ પાપની જેમ દુઃખસાધન સિદ્ધ થયું.
"सपरं बाधासहिदं विच्छिण्णं बंधकारणं विसमं । जं इंदिएहिं लद्धं तं सोखं दुःक्खमेव तधा॥"
–શ્રી કુંદકુંદાચાર્યજીકૃત શ્રી પ્રવચનસાર. અને “આમ પુણ્ય-પાપમાં તફાવત નથી એમ જે નથી માનતે તે મહાચ્છાદિત જીવ અપાર ઘર સંસારમાં ભમે છે.” * કારણ કે સેનાની બેડી હોય કે લેઢાની બેડી હોય, પણ બંને બંધનરૂપ બેડી જ છે; તેમ પુણ્યબંધ હોય કે પાપબંધ હોય, પણ બને ૪ જુઓ-શ્રી અમૃતચંદ્રાચાર્યજીકૃત પ્રવચનસાર ટીકા, ગા. ૭૬.

Translation AI Generated

The pleasure of the senses, even if it is caused by merit, is ultimately suffering. True happiness lies in the contemplation born of wisdom. (59) Victory is achieved, and the state of "Jinatva" is attained by conquering the senses. What is considered a source of happiness in the realm of words and other objects, when viewed from the perspective of ultimate truth, is actually a source of suffering, or merely an illusion of happiness. Because of the ripening of merit, deities attain exquisite sensual pleasures, but they do not experience natural happiness; instead, they experience natural suffering. This is because they are enslaved by the pain of their five-sense body, which is like a ghost, and they are drawn to and jump at objects that are pleasing to their minds, like a bird falling into a pit. They appear to be happy because of the accumulation of merit that makes them present at their will, but they are deeply attached to objects and experience the suffering of craving for them, like water in impure blood. Just as a thirsty person who desires to drink bad water suffers by consuming blood, so too do these meritorious beings, who crave and accumulate objects, suffer by experiencing destruction and the annihilation of their souls. Thus, even the merit that arises from good deeds is a source of suffering, which is merely an illusion of happiness. If the happiness of deities, who are highly meritorious, is ultimately suffering, then what can be said of other forms of happiness?

Furthermore, the sensual pleasure that arises from merit is not only an illusion of happiness but also a source of suffering in many ways. It is dependent, accompanied by bondage, fragmented, a cause of bondage, and uneven. Therefore, the pleasure that is obtained through the senses is actually suffering. Because it arises from external causes, which are separate from the soul, this sensual pleasure is dependent. It is accompanied by bondage because of the intense craving for objects, such as sounds, tastes, and so on. It is fragmented because it does not remain constant and unbroken, but is interrupted by the arising of pleasure and pain. It is a cause of bondage because the army of passions, such as attachment, follows it, and the heavy burden of karma accompanies it. It is uneven because it is constantly subject to increase and decrease. Thus, merit, like sin, is proven to be a source of suffering.

"Bound by attachment, accompanied by bondage, fragmented, a cause of bondage, and uneven. That which is obtained through the senses is indeed suffering." - Shri Kundakunda Acharya's Shri Pravachana Sara. And "Those who do not believe that there is no difference between merit and sin are like beings covered by a thick veil, wandering in the vast house of the world." - Shri Amrit Chandra Acharya's Pravachana Sara Commentary, verse 76.

For just as a chain made of iron or a chain made of leather are both chains and therefore a form of bondage, so too are the bonds of merit and the bonds of sin both bonds.