Yogdrushti Samucchaya New Edition Part 01 and 02

SR No.: 034350
Original Sutra Author: Haribhadrasuri
Author: Bhagvandas Mehta
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay
Publication Year: 2018
Total Pages: 844
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 160 MB

Page 582

(૫૦૬)
યેાગદષ્ટિસમુચ્ચય
જે આશ્રવનુ –કમ આગમનનું કારણ થાય છે, તે જ તેને પરિશ્રવનુ−કમ નિગ મનનું કારણ
થાય છે!
નિ બાલવા કે સિવા, પરસવા સે બાલવા ।।’—શ્રી આચારાંગ સૂત્ર “હેાત આસવા પિરસવા, નહિ. ઇનમેં સંદેહ;
માત્ર દૃષ્ટિ કી ભૂલ હૈ, ભૂલ ગયે ગત એહ.”—શ્રીમદ્ રાજચ`દ્રજી
આ ઉપરથી ફલિતા એ છે કે સમ્યગ્દૃષ્ટિ પુરુષને ધર્મ જનિત ભાગ પણ મનને અનિષ્ટ લાગે છે, પુણ્યાદયથી સાંપડેલ ભેગ પણ અકારે લાગે છે, કારણ કે તે સારી પેઠે સમજે છે કેઆ વિષયભોગ આત્માને પ્રમાદના-સ્વરૂપભ્રષ્ટ કરવાના ધર્મજન્ય ભાગ કારણ છે, માટે એની અડાસે પણ ઉતરવા ચાગ્ય નથી. એમ સમજી પણ અનિષ્ટ તે વિષયભોગ ઇચ્છતા જ નથી અને તેથી ભાગતા જ ફરે છે. પણ પૂ પ્રારüાદયથી કવચિત્ તેમ ન ખની શકે, તેા સતત ચેતતા રહી અનાસક્તભાવે–અનાત્મભાવે ભોગવી તે કમને ખેરવી નાંખે છે, પણુ મધાતા નથી ! તે અવિનાશી જાણે પુદ્ગલાલના તમાસા જોઈ રહ્યો હાય એમ કેવળ દૃષ્ટાભાવે– સાક્ષીભાવે વર્તે છે.
તથા—
भोगाचदिच्छा विरतिः स्कंधभारापनुत्तये । स्कंधान्तरसमारोपस्तत्संस्कारविधानतः ॥ १६१॥
વૃત્તિ:-મોત ભોગથકી, ત્િøાવિત્તિઃ—તેની—ભાગની ઇચ્છાની વિરતિ,−તાત્કાલિકી, શું? તે કે --ષમારાપનુત્તયે-કંધભાર દૂર કરવા માટે, સ્કંધાન્તલમારોઃ-સ્કધાન્તર સમારાપ વર્તે છે, ખીજી ખાંધ પર લાદવા ખરાખર છે, શા કારણથી ? તેા કે–તરણંગ વિધાનન્તઃ-તેના સંસ્કારવિધાનથી, તથાપ્રકારે કર્યું અંધથી અનિષ્ટ એવા ભાગસંસ્કારના વિધાનથકી, તત્ત્વથી તેની ઇચ્છાની અનિવૃત્તિને લીધે,
એમ પાંચમી દૃષ્ટિ કહી. આ દષ્ટિ સતે, ખીજા યેાગાચાર્યેએ પણ અલૌક્ષ્—અલાલુપતા આદિ ગુણા કલા છે. કહ્યું છે કે—
" अलौल्यमारोग्यम निष्ठुरत्वम्, गन्धः शुभो मूत्रपुरीषमल्पम् । कान्तिः प्रसादः स्वरसौम्यता च, योगप्रवृत्तेः प्रथमं हि चिह्नम् ॥ मैत्र्यादियुक्तं विषयेष्वचेतः, प्रभाववद्धैर्यसमन्वितं च । द्वन्द्वैरधृष्यत्वमभीष्टयभः, जनप्रियत्वं च तथा परं स्यात् ॥ दोषव्यपायः परमा च तृप्ति - रौचित्ययोगः समता च गुर्वी । વૈવિનાશોડથ શ્રૃતમા થી—ર્નિqયોગસ્થ તુ વિજ્ઞમતત્ ॥ ” ઇત્યાદિ.
અર્થાત્—( ૧ ) અલૌલ્ગ–અલેલુપપણુ, ( ૨ ) આરેાઞ. ( ૩ ) અનિષ્ઠુરપણું–કઠારપણું,

Translation AI Generated

(506)
Yoga-drishti-samuccaya
That which is the cause of the inflow of asrava-karma, is the same that is the cause of the outflow of parisrava-karma!
"Not by abandoning, but by abandoning, one abandons." - Shri Acharanga Sutra
"It is not by abandoning, but by abandoning, that one abandons. There is no doubt in this; it is only a mistake of the drishti, a mistake of the past." - Shrimad Rajchandraji
From the above, it follows that for a person with samyak-drishti, even the portion of dharma generated by the mind appears undesirable, and even the accumulation obtained from punya-adaya appears unreal, because he understands well that this enjoyment of objects is the cause of the dharma-generated portion that corrupts the soul in the form of delusion. Therefore, he does not desire to be attached to it. Understanding this, he does not even desire these objects of enjoyment, and therefore he runs away from them. But if, due to past karma, he cannot avoid them completely, then he remains constantly vigilant and enjoys them with detachment, without identifying with them, and thus he exhausts that karma, but does not become attached to it! He behaves as if he were merely a witness, observing the play of the pudgala-dhatu, with only drishti-bhava, as a witness.
And—
"Viraati from the desire for enjoyment, for the sake of removing the burden of the skandhas. The attachment to other skandhas is due to the conditioning of those samskaras." (161)
Explanation: - From the enjoyment of objects, viraati - its - the desire for its portion, - immediately, what? It is for the sake of skandha-bharapanutthaye - removing the burden of the skandhas, skandha-antar-samaraapa - attachment to other skandhas occurs, which is actually wrong, for what reason? Because - tat-samskara-vidhanant - due to the conditioning of those samskaras, thus, due to the conditioning of those samskaras, which are undesirable, the desire for them is not abandoned.
Thus, the fifth drishti is explained. In this drishti, other yoga-acharyas have also described the qualities of alaulya - non-greed, etc. They have said that -
"Alaulya, health, harshness, good smell, little urine and feces, radiance, grace, sweetness of voice, are the first signs of yoga-pravritti.
"Being free from attachment to objects, with friendliness, etc., being endowed with strength, patience, and courage, being unmoved by dualities, being free from desires, being beloved by people, and so on, are the highest qualities.
"The absence of faults, supreme satisfaction, the yoga of beauty, equality, and the destruction of the skandhas, are the signs of a yogi."
And so on.
Meaning: - (1) Alaulya - non-greed, (2) Arogya - health, (3) Anishthurapana - harshness,