Yogdrushti Samucchaya New Edition Part 01 and 02

SR No.: 034350
Original Sutra Author: Haribhadrasuri
Author: Bhagvandas Mehta
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay
Publication Year: 2018
Total Pages: 844
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 160 MB

Page 581

સ્થિરાદષ્ટિ : ધર્મજન્ય ભાગ પણ અનિષ્ટ,-ચંદનઅગ્નિવત
(૫૦૫) અત્યંત ખેદ વત્તો હતો, અને મહામુનિવરોને પણ દુર્લભ એવી પરમ ઉદાસીન અદ્ભુત વૈરાગ્યમય ભાવનિગ્રંથદશા ને ઉત્કટ આત્મસ્થિતિ તેમને વર્તતી હતી, અખંડ આત્મસમાધિ અનુભવાતી હતી,-એ એમના આત્માનુભવમય વચનામૃત પરથી નિષ્પક્ષપાત અવલકનારને પદે પદે સુપ્રતીત થાય છે. પણ આવા અપવાદરૂપ (Exceptional -Extraordinary) જલકમલવત્ નિલેપ મહાનુભાવ સમ્યગદષ્ટિ મહાત્માઓ વિરલ જ હોય છે, અતિ અતિ અલ્પ હોય છે. ત્રિકાળ વૈરાગ્યવંત તેમના ચિત્તસમુદ્રનો તાગ લેવાનું કે અનુકરણ કરવાનું બીજાનું ગજું નથી; તેમ કરવા જતાં બીજા પ્રાકૃત અને તે ખરા જ ખાય! આ અંગે શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજીનું જ મનનીય વચનામૃત છે કે –
“વિષયાદિ ઇચ્છિત પદાર્થ ભેળવી તેથી નિવૃત્ત થવાની ઈચ્છા રાખવી અને તે કમે પ્રવર્તાવાથી આગળ પર તે વિષયમૂર્છા ઉત્પન્ન થવી ન સંભવે એમ થવું કઠણ છે, કેમકે જ્ઞાનદશા વિના વિષયનું નિમૂળપણું થવું સંભવતું નથી. માત્ર ઉદય વિષય ભોગવ્યાથી નાશ થાય; પણ જે જ્ઞાનદશા ન હોય તે વિષય આરાધતાં ઉત્સુક પરિણામ થયા વિના ન રહે અને તેથી પરાજિત થવાને બદલે વિષય વર્ધમાન થાય. જેને જ્ઞાનદશા છે તેવા પુરુષ વિષયાકાંક્ષાથી અથવા વિષયનો અનુભવ કરી તેથી વિરક્ત થવાની ઈચ્છાથી તેમાં પ્રવર્તતા નથી, અને એમ જે પ્રવર્તાવા જાય તો જ્ઞાનને પણ આવરણ આવવા યોગ્ય છે. માત્ર પ્રારબ્ધ સંબંધી ઉદય હોય એટલે છૂટી ન શકાય તેથી જ જ્ઞાની પુરુષની ભોગપ્રવૃત્તિ છે. તે પણ પૂર્વપશ્ચાત્ પશ્ચાત્તાપવાળી અને મંદમાં મંદ પરિણામ સંયુક્ત હોય છે. સામાન્ય મુમુક્ષુ જીવ વૈરાગ્યના ઉદ્ભવને અથેજ વિષય આરાધવા જતાં તે ઘણું કરી બંધાવા સંભવ છે, કેમકે જ્ઞાની પુરુષ તે પ્રસંગને માંડ માંડ જીતી શક્યા છે, તે જેની માત્ર વિચારદશા છે એવા પુરુષને ભાર નથી કે તે વિષયને એવા પ્રકારે જીતી શકે.”–શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર, પત્રાંક ૪૯૯ (૫૯૧).
આમ સામાન્યપણે ધર્મજનિત ભોગ પણ અનર્થરૂપ થઈ પડે છે એ નિયમ છે, છતાં સમ્યગદષ્ટિ જ્ઞાની પુરુષવિશેષને તેમ નથી પણ થતો એ અપવાદ છે. અત્રે ચંદનનું
દૃષ્ટાંત ઘટે છે. ચંદન જે કે સ્વભાવથી શીતલ જ છે. છતાં ચંદનને ચંદનનો અગ્નિ અગ્નિ વનને બાળે જ છે, કારણ કે તે તેને સ્વભાવ છે. તેમ ધર્મ પણ બાળે પણ સ્વભાવે શીતલ-શાંતિપ્રદ છતાં, ધર્મજનિત ભેગ પણ અતદાહ
| ઉપજાવે જ છે. કવચિત્ અપવાદે ચંદનને અગ્નિ મંત્રથી સંસ્કારવામાં આવતાં મંત્રસિદ્ધ વિદ્યાધર પુરુષને નથી પણ દઝાડે. તેમ કેઈ અપવાદરૂપ તીર્થંકરાદિ સમ્યગદષ્ટિ જેવા ઉત્તમ પુરુષવિશેષને ધર્માનિત ભોગ અનર્થ હેતુ નથી પણ થતો. કારણ કે તેવા ભાવિતાત્મા તે આત્મ-વિધાધર પુરુષોએ અનાસક્ત ભાવથી વાસનાનું વિષ કાઢી નાંખ્યું હોય છે. એટલે તેમને ભોગનું ઝેર ચડતું નથી ! બીજા અજ્ઞાની જનોને

Translation AI Generated

**Steadfast Vision:** Even the portion arising from Dharma is harmful, like sandalwood in fire.
(505) There was immense regret, and even the great sages were experiencing a rare state of supreme indifference, an extraordinary state of detachment, and intense self-awareness. They were experiencing unbroken self-absorption - this is clearly evident to an impartial observer from their soul-filled words. But such exceptional (Exceptional -Extraordinary) great souls with a pure vision like a lotus in mud are rare, extremely rare. It is not possible for others to fathom or imitate the ocean of their minds, which are free from attachment to the three periods of time. If they try to do so, they will only be consumed by their own nature. In this regard, the words of Shrimad Rajchandraji are very meaningful:
“It is difficult to desire to be free from the objects of desire like sense objects, and even if one tries to do so, it is difficult to prevent the emergence of attachment to those objects. This is because without knowledge, it is not possible to completely eliminate the objects of desire. Simply experiencing the arising of the object of desire leads to its destruction; but if there is no knowledge, then the desire for the object will not cease without producing a strong result, and instead of being defeated, the object of desire will increase. A man who has knowledge does not engage in the objects of desire, nor does he desire to be free from them by experiencing them. And if he does engage in them, it is appropriate for knowledge to be covered. It is only because of the arising of karma that he cannot escape, and therefore the knowledgeable man engages in enjoyment. Even then, it is accompanied by regret before and after, and the weakest of results. An ordinary seeker of liberation, when he engages in the objects of desire, is likely to be bound by them, because the knowledgeable man has barely won over that situation. A man who only has the state of thought does not have the strength to overcome the object of desire in that way.” – Shrimad Rajchandra, Letter No. 499 (591).
Thus, in general, it is a rule that even enjoyment arising from Dharma becomes harmful, but it is an exception that it does not happen to the special knowledgeable men with right vision. Here, the example of sandalwood is appropriate. Sandalwood is naturally cool. Yet, sandalwood fire burns the forest, because it is its nature. Similarly, Dharma also burns, but even though it is naturally cool and peaceful, enjoyment arising from Dharma also produces burning. In rare exceptions, sandalwood is not burned by the fire of a mantra-enchanted man, because he has been purified by the mantra. Similarly, some exceptional great men like Tirthankaras and others with right vision are not harmed by enjoyment arising from Dharma. Because such souls, who are masters of their own selves, have eliminated the poison of desire with a detached attitude. Therefore, the poison of enjoyment does not affect them! Other ignorant people...