Yogdrushti Samucchaya New Edition Part 01 and 02

SR No.: 034350
Original Sutra Author: Haribhadrasuri
Author: Bhagvandas Mehta
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay
Publication Year: 2018
Total Pages: 844
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 160 MB

Page 46

૪૫
આત્મામાં ભાવથતપણું પ્રગટે-આત્મજ્ઞાન ઉપજે, તે જ વારતવિક જ્ઞાન થયું કહેવાય છે; નહિ તે શ્રી હરિભદ્રસૂરિજીએ કહ્યું છે તેમ સ્ત્રી-પુત્રાદિ જેમ મોહમૂદ્ધ જનોને સંસાર છે, તેમ શાસ્ત્ર એ વિદ્વાનોને સંસાર છેવળી એ પણ ખાસ યાદ રાખવા જેવું છે કે અધ્યાત્મરસ પરિણતિ વિનાનું જે શાસ્ત્રજ્ઞાન તે ભારરૂપ જ છે. ગધેડો ચંદનને ભાર ઉપાડે છે, પણ તેનો ભંગ તે કઈ ભાગ્યશાળી જ પામે છે; તેમ શાસ્ત્રને ભાર તે અનેક વહે છે, પણ તેને અધ્યાત્મરસ તો કઈ વિરલા જ ચાખે છે. ફરક માત્ર એટલે જ છે કે–ગધેડે પિતાના શરીર પર બે ઊઠાવે છે, અને આ શાસ્ત્ર-ગર્દભ પોતાના મન પર બેજો ઊઠાવે છે! પણ બન્નેનું ભારવાહકપણું સરખું છે !
“વેરાન્યાહ્નવિ, દમણમાકવિતા માથમૃદ્ધોનાનાતિ, વસ્તિ નં : ”–શ્રી યશોવિજયજી.
“તિમ થતપાઠી પંડિતકુ પણ, પ્રવચન કહત અજ્ઞાન રે;
સાર લહ્યા વિના ભાર કહ્યો શ્રત, ખર દૃષ્ટાંત પ્રમાણ”–શ્રી ચિદાનંદજી
પુસ્તકપંડિતરૂપ વિદ્વાનમાં અને આત્માનુભવી જ્ઞાનીમાં આકાશ-પાતાલનું અંતર છે. બાકી બધુંય જાણતા હોય, પણ એક આત્માને ન જાણતું હોય, તે તે શાસ્ત્રવેત્તા વિદ્વાન પણ અજ્ઞાની છે. અને એક આત્માને જાણતા હોય ને બીજું કાંઈ ન પણ જાણતો હોય તે તે અવિદ્વાન પણ જ્ઞાની છે. આમ વિદ્વાન્ ને જ્ઞાનીમાં પ્રગટ ભેદ છે. અથવા પરમાર્થથી આત્મજ્ઞાની એ જ સાચો વિદ્વાન અથવા પંડિતજન છે, બાકી બીજા કહેવાતા વિદ્વાનોની ગણના પણ અજ્ઞાની અથવા બાલ માં જ છે. નિરક્ષર પણ જ્ઞાની હોઈ શકે ને સાક્ષર પણ અજ્ઞાની હોઈ શકે એવી આ વિલક્ષણ વાત વિવેકી જનો જ સમજી શકે છે. આ ગ્રંથમાં પણ ઈચ્છાગના લક્ષણમાં શ્રુતજ્ઞાની શબ્દ મૂક્યા છતાં “જ્ઞાની” એવું ખાસ વિશેષણ ક્યું, તે પણ એમ સૂચવે છે કે શ્રુતજ્ઞાની-આગમધર” હોય છતાં કદાચ અજ્ઞાની પણ હોય. એટલા માટે જ શાસ્ત્રમાં પણ કહ્યું છે કે-જો દ્રવ્યથી નવ પૂર્વ પણ ભણેલ હોય, પણ જે આત્માને ન જાર્યો હોય, તે તે અજ્ઞાની છે. આમ જ્યાં નવ પૂર્વ જેટલું કૃત ભણેલો એવો અધ્યાત્મરસ પરિણતિ વિનાને શુષ્કજ્ઞાની બહુશ્રત પણ અજ્ઞાની કહ્યો છે, તે પછી અન્ય અપકૃત વાચાજ્ઞાનીઓની તે શી વાત કરવી ? સર્વ શાસ્ત્રનું જ્ઞાન પણ જે એક આત્મવસ્તુ હાથ ન આવી તે શૂન્યરૂપ જ છે, મોટા મીંડારૂપ જ છે. “ઘો –આત્મા હાથમાં ન આવ્યા તે તે બધા એકડા વિનાના મીંડા છે! “ને પf કાળરૂ છે સર્વ જ્ઞાળરૂ ”
આમ ઉક્ત સ્વરૂપવાળા જ્ઞાન-ક્રિયાના સમન્વયથી જ મોક્ષ છે, એમ જ્ઞાનીઓએ કહ્યું છે. છતાં કોઈ જ પ્રાયઃ કેવળ બાહ્ય ક્રિયાના આગ્રહી “ક્રિયાજડ' થઈ રહ્યા

Translation AI Generated

The translation preserving the Jain terms is as follows:

The Atma (soul) manifests Bhavtapasya (introspective spiritual practice), and Atmajnana (self-knowledge) arises. This is called Vastavika Jnana (true knowledge); as Sri Haribhadrasuri has said, just as Samsara (worldly existence) is for the deluded people like women and children, similarly, Shastras (scriptures) are Samsara for the learned. It is also important to remember that the Shastragnana (scriptural knowledge) without Adhyatmarasa Parinati (spiritual maturity) is just a burden. Just as a donkey carries the burden of sandalwood, but it is the fortunate one who experiences its fragrance; similarly, many carry the burden of Shastras, but only a few rare ones taste the Adhyatmarasa (spiritual essence). The only difference is that the donkey carries the burden on its body, while this Shastra-Gardabha (donkey of scriptures) carries the burden on its mind! But the burden-bearing capacity of both is the same!

"Veranyadhavi, Damanamakavidata Mathamrddhonaati, Vasti Nam:" - Sri Yashovijayaji.

"Tima Thatapathi Panditaku Pani, Pravachana Kahata Ajnana Re;
Saar Lahya Vina Bhaar Kahyo Shrata, Khar Drishyanta Pramana" - Sri Chidanandaji

There is a vast difference between the Pustakpandita (scholar of books) and the Atmanubbavi Jnani (experiential knower of the self). Even if one knows everything, but does not know the Atma, that Shastravetya Vidvan (scholar of scriptures) is still an Ajnani (ignorant). And one who knows only the Atma and may not know anything else, that Avidvan (unlearned) is a Jnani (knower). Thus, the distinction between Vidvan and Jnani is evident. Or, from the ultimate perspective, only the Atmajnani is the true Vidvan or Panditajan, while the rest of the so-called learned are to be counted as Ajnanis or children. Even an illiterate can be a Jnani, and a literate can be an Ajnani - this extraordinary fact can only be understood by the discerning individuals. Even in this text, while using the term Shrutajnani (knower of scriptures), the specific term "Jnani" is used, which suggests that even the Shrutajnani-Agamadhari (bearer of scriptural knowledge) may be Ajnani at times. Therefore, the scriptures have also said that one who has studied even nine Purvas (ancient Jain texts) but has not realized the Atma, is an Ajnani. Thus, if such a Shukhajnani (dry knower) with vast scriptural knowledge is called Ajnani due to the lack of Adhyatmarasa Parinati, then what to say of other verbally knowledgeable ones? The knowledge of all scriptures is worthless if the essential Atmatattva (nature of the self) is not grasped - it is like empty husks without the grain. "The Atma has not come into one's hand, all those are just empty husks without the grain!" And "All knowledge is just a blazing fire."

Thus, it is the integration of such Jnana (knowledge) and Kriya (spiritual practice) that leads to Moksha (liberation), as the Jnanis have said. Yet, some remain stubbornly attached to mere external activities, becoming "Kriyajada" (inert in their practices).