Yogdrushti Samucchaya New Edition Part 01 and 02

SR No.: 034350
Original Sutra Author: Haribhadrasuri
Author: Bhagvandas Mehta
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay
Publication Year: 2018
Total Pages: 844
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 160 MB

Page 417

દીમાદષ્ટિ : દષ્ટાંતપ્રધાન કુતકના ચુંથણ :
(૩૪૧) કારણ કે તે દૂર રહ્યો રહ્યો જ લોઢાને ખેચે છે, નજીક હોય તે નહિ; સંનિકૃષ્ટ-નિકટ લેઢાને જ ખેંચે છે, તાંબા વગેરેને નહિં; લોઢાને બેચે જ છે, કાપતો નથી. કારણ કે લેહચુંબકને તે જ સ્વભાવ છે.
તેથી આમ આની પેઠે અગ્નિ વગેરેના તથા સ્વભાવનું ક૯૫ન કેનાથી બધી શકાય વારુ? કેઈથી નહિ, એમ ભાવવા ગ્ય છે. ગમે તે સ્વભાવ કુયુક્તિથી ને દષ્ટાંતબલથી સ્થાપિત કરી શકાય એમ છે, માટે એવા કુતર્કના ચુંથણું કરવામાં કાંઈ સાર નથી, કંઇ માલ નથી. તવંગવેષક મુમુક્ષુએ તે આ દુષ્ટ કુતકને નવ ગજના નમસ્કાર જ કરવા ગ્ય છે. !
ઉપસંહાર કરતાં કહે છે –
दृष्टान्तमात्रं सर्वत्र यदेवं सुलभं क्षितौ । एतत्प्रधानस्तत्केन स्वनीत्यापोद्यते ह्ययम् ॥ ९५ ।। એમ દષ્ટાંતમાત્ર અહીં, સર્વત્ર સુલભ જોય; તપ્રધાન આ કેણથી, નીતિથી બાધિત હોય? ૯૫
અર્થ –આમ પૃથ્વીમાં સર્વત્ર દષ્ટાંતમાત્ર સુલભ છે. તેટલા માટે એ દષ્ટાંતપ્રધાન એ આ કુતર્ક કેનાથી પોતાની નીતિ વડે કરીને બાધિત થઈ શકે વારુ?
વિવેચન આમ ઉપરમાં જે કહ્યું તે પ્રમાણે આ પૃથ્વીમાં સવિશેષપણે સર્વ કઈ સ્થળે સર્વત્ર દષ્ટાંતમાત્ર સુલભ છે, કઈ પણ સાધ્ય વસ્તુ વિષે, લેક-પ્રતીતિથી બાધિત એવું, દષ્ટાંત
મેળવવું સહેલું છે. પોતાના સાધ્યને અનુકૂળ-બંધબેસ્તુ એવું દૃષ્ટાંત દષ્ટાંતપ્રધાન મળી આવવું મુશ્કેલ નથી. પછી ભલેને તે લેકને પ્રતીત ન થાય એવું, કુતક માન્યામાં ન આવી શકે એવું હેય ! ગમે તેમ મારી મચડીને, તાણે
ખેંચીને, પોતાની માન્યતાની ડાબલી બંધ બેસાડવા ખાતર ઊભું કરેલું હોય ! માટે આવું દૃષ્ટાંત જ્યાં પ્રધાન છે, આવા દૃષ્ટાંત પર જ જેને બધે મદાર છે, આવા દષ્ટાંતના પોલા થાંભલા પર જ જેની હવાઈ ઇમારત અદ્ધર ઉભી છે, એવા આ કુતર્કને કે પિતાની નીતિથી વારી શકે ? કોણ બાધિત કરી શકે વારુ ? કઈ નહિં.
કૃત્તિઃ-giતમાä-દષ્ટાંતમાત્ર, સાધ્ય વસ્તુમાં, લેક-પ્રતીતિથી બાધિત એવું, સત્ર-સર્વત્ર અવિશેષથી વ૫-કારણ કે એમ, ઉક્ત નીતિથી, ગુરુમં-સુલભ, ક્ષિતૌ-પૃથ્વીમાં છે. આંતરપ્રયાનાડચ-એ દષ્ટાંતપ્રધાન આ કુત, નાતે-કોનાથી દૂર કરાય-બાધિત થાય? કેઈનાથી નીતિના વિરોધને લીધે, એમ અર્થ છે.

Translation AI Generated

## Dimādr̥ṣṭi: Daṣṭāntapradhāna Kutarka-nā Cūṇṭhaṇ:

(341) Because it remains far away, it attracts iron, not when it is near; it attracts only nearby iron, not copper, etc.; it attracts iron, it does not cut it. Because that is the nature of the magnet.

Therefore, in this way, how can the nature of fire, etc., be known? By nothing, it is thought. Any nature can be established by cleverness and the strength of examples, therefore, there is no good in criticizing such logic, there is no value. The seeker of liberation, who is seeking liberation, should only give a respectful bow to this evil logic!

Concluding, it is said –

**Daṣṭāntamātraṁ sarvatra yadevaṁ sulabhaṁ kṣitau | Etatpradhānastatkena svanyātyāpodyate hyayam || 95 ||**

Meaning – Thus, examples are easily available everywhere on earth. Therefore, how can this logic, which is based on examples, be refuted by its own principles?

**Discussion** – As stated above, examples are easily available everywhere on earth, especially for any object to be proved, it is easy to find an example that is convincing to the intellect. It is not difficult to find an example that is suitable and consistent with one's own objective. Then, even if it does not convince the intellect, even if it cannot be accepted as logic! No matter what, it is created to force, to pull, to fit the mold of one's own belief! Therefore, where such an example is the main thing, where one relies entirely on such an example, where one's airy edifice stands on such a hollow pillar, how can such logic be refuted by its own principles? Who can refute it? Nothing.

**Explanation:**

* **Daṣṭāntamātra:** Only examples, convincing to the intellect, are easily available everywhere in the world.
* **Kṣitau:** On earth.
* **Etatpradhāna:** This logic, which is based on examples.
* **Svanyātyāpodyate:** Can be refuted by its own principles.

The meaning is that this logic, which is based on examples, cannot be refuted by its own principles because examples are easily available everywhere on earth.