Yogdrushti Samucchaya New Edition Part 01 and 02

SR No.: 034350
Original Sutra Author: Haribhadrasuri
Author: Bhagvandas Mehta
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay
Publication Year: 2018
Total Pages: 844
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 160 MB

Page 365

દોટાદઃ અસત પરિણામયુક્ત બેધ અસત
(૨૯૯) વાયેલા વિષમિશ્રિત અન્નનું દષ્ટાંત ઘટે છે. સુંદર પકવાન્ન હોય, પણ તે જે વિષથી દૂષિત હોય, તેને વિષને સંગ લાગ્યો હોય, તે તે આખું ભેજન વિષરૂપ થવાથી અસુંદર થઈ પડે છે, ભક્ષણ કરવા ગ્ય રહેતું નથી. તેમ ભવાભિનંદી જીવને પણ સ્વભાવથી સુંદર એવા શાસ્ત્ર આદિને જે કંઈ બોધ હોય છે, તે પણ તેના અસત્-મિથ્યા આત્મપરિણામથી દૂષિત હોવાથી, વાસિત હોવાથી, અપ્રશસ્ત થઈ જાય છે, અસુંદર થઈ જાય છે; અસત્ પરિણામરૂપ વિષથી બધી બાજી બગડી જાય છે. તે પરમ અમૃતરૂપ આગમબેધ પણ તે અસત્ પરિણામવંત અધિકારી જીવને અભિમાનાદિ વિકાર ઉપજાવી વિષરૂપ પરિણમે છે.
એટલે આ ઉપરથી એ સ્પષ્ટ ફલિત થાય છે કે-ભવાભિનંદી જીવ ભલે ગમે તેટલે પંડિત હોય, ગમે તેટલે દ્રવ્ય કૃતજ્ઞાની હોય, ગમે તે આગમવેત્તા-આગમધર
શાસ્ત્રવિશારદ કહેવાતું હોય, ગમે તે વાકપટુ હોઈ વાચસ્પતિ બધ પણ કહેવાતું હોય, ગમે તેવો શાસ્ત્ર ધરાવતો હોય, તો પણ તેના અબોધ પરિણામ અસત્ હોવાથી, મિથ્યા વાસનાથી વાસિત હોવાથી, તે
અજ્ઞાની જ છે, તેને તે સવ બોધ અબોધરૂપ જ છે. ક્ષયોપશમની તરતમતા પ્રમાણે ભલે તેનામાં તરતમ ક્ષયોપશમ હોય, તે પણ તેને આધાર વાસનામય બંધ હોવાથી, “વાસિત બોધ આધાર હોવાથી, તેને તે બેધ વાસ્તવિક રીતે અબોધ જ છે. કારણ કે– વસ્તુ વિચારે રે! દિવ્ય નયન તણે રે, વિરહ પડ્યો નિરધાર; તરતમ ગે રે તરતમ વાસના રે, વાસિત બોધ આધાર. પંથડો.”—શ્રી આનંદઘનજી
વળી આ ઉપરથી એ પણ સ્પષ્ટ થાય છે કે જ્યાં લગી અસત પરિણામની વાસના હોય છે, ત્યાં લગી ગમે તેટલું શાસ્ત્રજ્ઞાન પણ અજ્ઞાનરૂપ જ હોય છે, ગમે તેટલે દ્રવ્ય
શ્રુતબધ પણ અધરૂપ જ હોય છે. શાસ્ત્રમાં કહ્યું છે કે-“અભવ્ય સારી ભવાભિનંદીના પેઠે શાસ્ત્રો અભ્યાસીને પણ પ્રકૃતિ છેડતે નથી,-સાકરવાળું દૂધ પીને જ્ઞાન-કિયા પણ પન્નગ (વિષધર-સા૫) નિર્વિષ–ઝેર વગરના નથી હોતા તેમ.” નિષ્ફળ (જુઓ પૃ. ૭૯ ). આ અભવ્યના દષ્ટાંત ઉપરથી એ સૂચિત થાય
છે કે અભવ્ય તો કદી પણ અનાદિ અસત્ વાસના છેડત નથી, સ્વપરનો ભેદ જાણવારૂપ ભેદજ્ઞાન પામી આત્મજ્ઞાન કદી પામતો નથી, તેથી તેને કદી મેક્ષ થતો નથી. તેમ અન્ય જીવ પણ-ભવ્ય પણ જ્યાંલગી અનાદિ કુવાસના-અસત્ વાસના છોડતું નથી, જ્યાં લગી સ્વ-પરનો ભેદ જાણવારૂપ ભેદ જ્ઞાન પામી આત્મજ્ઞાનને પામતે નથી, ત્યાં લગી તે પણ અજ્ઞાની હેઈ સંસારમાં રખડયા કરે છે. અર્થાત્ જ્યાં લગી જીવનું ભવાભિનંદીપણું ટળે નહિં ત્યાં લગી ભવભ્રમણ પણું ટળે નહિં; કારણે કે

Translation AI Generated

Dotada: Asata Parinamamukta Bodha Asata

(299) The example of food mixed with poison is appropriate. Even if the food is delicious, if it is contaminated with poison, then the entire dish becomes poisonous and unpalatable, and one does not want to consume it. Similarly, for the Bhavabhimandi (one who delights in existence) jiva, even the scriptures and other knowledge, which are inherently beautiful, become impure, tainted, and undesirable due to their false and wrong self-transformations (asata parinamas). The entire knowledge becomes spoiled by the poison of these wrong transformations.

Therefore, it is clear from this that even if the Bhavabhimandi jiva is highly learned, possesses abundant scriptural knowledge, is an expert in the scriptures, is eloquent, and has mastery over the scriptures, yet due to their ignorant transformations being false (asata), and being permeated by false tendencies (mithya vasanas), they are truly ignorant, and all their knowledge becomes non-knowledge (abodha) for them. Even if they have varying degrees of subsidence-cum-destruction (ksayopasama) of karmas, since that is based on their tendency-filled bondage (vāsanāmaya bandha), and their knowledge is also tainted, that knowledge is essentially non-knowledge for them.

Further, it is also clear from this that as long as the tendency for false transformations (asata parinamas) exists, even the greatest scriptural knowledge becomes ignorance, and even the most extensive scriptural learning becomes incomplete. The scriptures have stated that even the scriptures studied by the inauspicious (abhavya) are unable to transform their nature, just as drinking sweetened milk does not make the snake (visha-dhara) non-venomous. This example of the inauspicious (abhavya) indicates that the inauspicious never relinquishes their beginningless false tendencies, never attains the knowledge of the distinction between self and non-self, and hence never attains liberation. Similarly, other beings, even the auspicious (bhavya), as long as they do not relinquish their beginningless false tendencies and do not attain the knowledge of the distinction between self and non-self, continue to wander in the cycle of rebirth, being ignorant. In other words, as long as the Bhavabhimandi nature of the jiva is not eliminated, the cycle of rebirth cannot be eliminated, because...