Yogdrushti Samucchaya New Edition Part 01 and 02

SR No.: 034350
Original Sutra Author: Haribhadrasuri
Author: Bhagvandas Mehta
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay
Publication Year: 2018
Total Pages: 844
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 160 MB

Page 345

દીપ્રાદષ્ટિઃ ક્ષાયિક સમ્યગ્નદષ્ટિને જ નિશ્ચય વેઘસવેદ્યપદ (279) આ વચન કોઈ અવિરતિપણાની પ્રશંસારૂપ નથી, પરંતુ બાહ્ય-દ્રવ્ય અવિરતિ છતાં પણ સમ્યગદર્શનને, આત્મજ્ઞાનનો, આત્માનુભૂતિને કેટલે બધો અચિન્ય અપૂર્વ મહિમા છે, તે સૂચવવા માટે જ છે. વળી ભાવથી જોઈએ તે તેવા સાચા સમ્યગદર્શનને સમ્યગદષ્ટિ પુરુષ અંતરાત્માથી પરભાવથી વિરામ-વિરતિ પામ્યા જ અપૂર્વ મહિમા હોય છે. બાકી સમ્યગદર્શન ને બાહ્ય વિરતિને સુમેળ તે તે સોનામાં સુગંધ ભળ્યા બરાબર છે. પણ સમ્યગદર્શન વિનાનું જે જ્ઞાન જાણ્યું તે ન જાણ્યા બરાબર છે; મોટા મીડારૂપ-શૂન્યરૂપ છે; તેમજ સમ્યગદર્શન વિનાનું જે ચારિત્ર-વિરતિ-વ્રતપચ્ચખાણ તે પણ મોક્ષપ્રાપ્તિ અર્થે શૂન્યરૂપ-મોટા મીંડા જેવું છેએમ શ્રી ભગવતી સૂત્રમાં ભાખ્યું છે. એને જ ભાવ સૂચવતા પરમ રહસ્યપૂર્ણ પરમાર્થગંભીર શબ્દોમાં એ જ સ્થળે કવિરાજ શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વદે છે કે“જે હેય પૂર્વ ભણેલ નવ પણ જીવને જાણે નહિ, તે સર્વ તે અજ્ઞાન ભાખ્યું સાક્ષી છે આગમ અહીં; એ પૂર્વ સર્વ કહ્યા વિશે જીવ કરવા નિર્મળે, જિનવર કહે છે જ્ઞાન તેને, સર્વ ભવ્ય સાંભળે. નહિ ગ્રંથમાંહિ જ્ઞાન ભાખ્યું, જ્ઞાન નહિ કવિ ચાતુરી, નહીં મંત્ર તંત્રો જ્ઞાન દાખ્યાં, જ્ઞાન નહિં ભાષા ઠરી; નહીં અન્ય સ્થાને જ્ઞાન ભાખ્યું, જ્ઞાન જ્ઞાનીમાં કળા, જિનવર કહે છે જ્ઞાન તેને, સર્વ ભવ્ય સાંભળે. આ જીવ ને આ દેહ એ ભેદ જે ભા નહી, પચખાણ કીધાં ત્યાંસુધી મેક્ષાર્થ તે ભાખ્યાં નહીં એ પાંચમે અંગે કહ્યો ઉપદેશ કેવળ નિમળે, જિનવર કહે છે જ્ઞાન તેને, સર્વ ભવ્ય સાંભળો. શાસ્ત્રો વિશેષ સહિત પણ જે જાણિયું નિજ રૂપને, કાં તેહ આશ્રય કરજે ભાવથી સાચા મને, તે જ્ઞાન તેને ભાખિયું, જે સમ્મતિ આદિ સ્થળે, જિનાવર કહે છે જ્ઞાન તેને, સર્વ ભવ્ય સાંભળે.” શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી આત્માનુભૂતિથી અવિનાભાવી એટલે કે નિશ્ચયથી જેમાં આત્માનુભવ હોય જ એવા સમ્યગદર્શનને આ પરમ પ્રભાવ છે. એટલે તે પ્રાપ્ત થયા પછી ફરીને દુર્ગતિને ગ થતું નથી. અત્ર કેઈને શંકા ઉદ્દભવવાને સંભવ છે કે-જેનું સમ્યગદર્શન આપીને ચાલી ગયું છે, પ્રતિપાતી થયું છે, પડી ગયું છે, એવા અનંત સંસારીઓને અનેકવાર દુર્ગતિને વેગ હોય છે, તેનું કેમ?

Translation AI Generated

**Deepradrusti:** This statement, that **Kshayika Samyagjnandristi** is the only **Nishchay Veghavedya Pad** (279), is not meant to praise **Aviratipana**, but rather to highlight the unparalleled glory of **Samyagdarshan**, the knowledge of the self, the experience of the soul, even though there may be external **Avirati**. Moreover, true **Samyagdarshan**, as seen with feeling, is an unparalleled glory for the **Samyagdristi** person, who has attained **Viram-Virati** from the external world through the inner self. Otherwise, **Samyagdarshan** combined with external **Virati** is like mixing fragrance into gold. But knowledge without **Samyagdarshan** is like not knowing at all; it is like a large, empty vessel. Similarly, **Charitra-Virati-Vratapacchakhana** without **Samyagdarshan** is also like a large, empty vessel, useless for attaining **Moksha**, as stated in the **Shri Bhagavati Sutra**.

This is what **Shrimad Rajchandraji**, in his profound and secret words, says in the same place, expressing this feeling: "He who has learned before, but does not know the soul, is ignorant, as the scriptures testify. All that has been said before, the soul must make pure. The Jina says, this is knowledge, let all the noble ones listen. Knowledge is not found in scriptures, nor in the cleverness of poets, nor in mantras and tantras, nor in language. Knowledge is not found in other places, knowledge is an art in the knower. The Jina says, this is knowledge, let all the noble ones listen. The soul and this body are not separate, until this is understood, the meaning of liberation is not spoken. The fifth limb of the teaching is pure, the Jina says, this is knowledge, let all the noble ones listen. Even those who have learned about the scriptures, but do not know their own form, let them take refuge in me with feeling. This is the knowledge that is spoken of, which is found in the place of agreement, etc. The Jina says, this is knowledge, let all the noble ones listen."

**Shrimad Rajchandraji** says that **Samyagdarshan**, which is inseparable from the experience of the soul, that is, which has the experience of the soul with certainty, has this supreme effect. Therefore, once it is attained, it never leads to **Durgati** again. Some may doubt this, saying that there are countless beings in the world who have received **Samyagdarshan**, but have fallen back, and who often experience **Durgati**. How is this possible?