Yogdrushti Samucchaya New Edition Part 01 and 02

SR No.: 034350
Original Sutra Author: Haribhadrasuri
Author: Bhagvandas Mehta
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay
Publication Year: 2018
Total Pages: 844
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 160 MB

Page 297

બલાદષ્ટિ : આત્માથે જ સાધન સેવન
(૨૩૧) બંધનને અર્થ થાય છે. મૂઢજ જનોનો જેમ સ્ત્રી-પુત્રાદિ સંસાર છે, તેમ સદ્ગરહિત-અધ્યાત્મરહિત વિદ્વાનોને પણ “શાસ્ત્ર-સંસાર” છે !
તે જ પ્રકારે યમ, નિયમ, સંયમ, ત્યાગ, વૈરાગ્ય વગેરે અત્યંતર સાધને પણ જે કરંજનાથે કરવામાં આવતા હોય, અથવા ઈષ્ટ સાધ્ય લક્ષ્યને ભૂલી જઈ સાધનની ખાતર સાધન કરવામાં આવતા હોય, અથવા સાધનને સાધ્ય માની સેવવામાં આવતા હોય, તે તે પણ બંધનરૂપ બને છે. શ્રી રત્નાકરપચીશીમાં કહ્યું છે કે –
“વૈશાચર પવષ્યનાચ, ધર્મોપદેશો સનસનાય . वादाय विद्याध्ययनं च मेऽभूत्, कियद् ब्रुवे हास्यकरं स्वमीश ॥"
આમ જાણતે હેઈ આ મુમુક્ષુ પુરુષ તે તે ઉપકરણોને ઉપકરણરૂપે આરાધે છે. તે તે સાધનેને સાધનરૂપે સેવે છે અને તેમાં મમત્વરૂપ ઈચ્છા–પ્રતિબંધ કરી તેને બંધન
બનાવતે નથી; કારણ કે તે યમ, નિયમ, સંયમ, ત્યાગ, વૈરાગ્ય, ભક્તિ આત્માથે જ જપ, તપ, વ્રત, શાસ્ત્ર આદિ આત્યંતર ઉપકારી સાધનને પણ કેવળ સાધન સેવન આત્માથે જ સેવે છે, શુદ્ધ આત્મસિદ્ધિને સતત નિશ્ચય લક્ષ્ય રાખી
આરાધે છે. જેમ રાધાવેધ સાધનારા બાણાવળીને લક્ષ રાધાની (પૂતળીની) કીકી પર જ હોય છે, તેમ આ આત્માથી મુમુક્ષુ પુરુષને નિરંતર લક્ષ શુદ્ધ આત્મારૂપ પરમાર્થ પર જ હોય છે; આમ હોવાથી એને ઉપકરણ વિષયમાં કઈ પણ વિઘાત ઉપજતું નથી, ઈચ્છા પ્રતિબંધરૂપ વિક્ત નડતું નથી.
તેમ જ આ મુમુક્ષુ પુરુષ સાવધને પરિહાર કરે છે, સર્વ પાપકર્મને ત્યાગ કરે છે, નિષિદ્ધ આચરણ કરતું નથી. એટલે તે અઢાર પાપસ્થાનક પ્રયત્નપૂર્વક વજે છે. આથી કરીને પણ તેને યોગસાધનમાં અવિઘાત હોય છે, ઈચ્છા પ્રતિબંધ રહિતપણું હોય છે. કોઈ પણ વિદ્ધ નડતું નથી. તે નિર્વેિનપણે, નિરાકુલપણે ગસાધના કર્યા કરે છે.
અને આ ગસાધનનો અવિઘાત મહેદયરૂપ ફળવાળે છે. એટલે આ નિવિન ચગસાધનથી મુમુક્ષુને માટે અમ્યુદય-પુણ્યદય પ્રાપ્ત થાય છે, તેમજ નિઃશ્રેયસૂ-મોક્ષની સિદ્ધિ સાંપડે છે. આ મહદયવાળે સુયશ તેને મળે છે !
“વિઘન ઈહાં પ્રાયે નહી જી, ધર્મ હેતુમાં કેય; અનાચાર પરિહારથી છ, સુયશ મહોદય હાય..રે જિનજી! ધન”—શ્રી યે દસ રૂ–પ
"पुत्रदारादिसंसारः पुंसां संमूढचेतसाम् । વિગુણ રાત્રઃ સોનાહિતામનામ્
– બિંદુ

Translation AI Generated

## Baladashti: Serving the Means with the Soul

(231) The meaning of bondage is this: Just as worldly possessions like wife, children, etc., are the world for the foolish, so too, for the ignorant and spiritually unrefined, "scriptural world" is their bondage!

Similarly, even the most excellent means like Yama, Niyama, Samyama, Tyaga, Vairagya, etc., become bondage if they are performed with attachment, or if they are performed forgetting the desired goal, or if the means are considered the goal itself. Shri Ratnakarpachisi says:

"Vaishachar Pavashyanaach, Dharmopadeisho Sansanay. Vaaday Vidyaadhyayanam Cha Me'bhoot, Kiyad Bruve Hasya Karam Swamiish."

Knowing this, the seeker of liberation (Mumukshu) uses these instruments as instruments. He serves these means as means and does not create attachment or desire-restriction, thus not making them bondage. Because he serves Yama, Niyama, Samyama, Tyaga, Vairagya, Bhakti, Japa, Tapa, Vrata, Shastra, etc., all these extremely beneficial means, only as means, with the soul. He constantly keeps the goal of pure self-realization in mind. Just as the arrow of the archer aiming at Radha is focused on the target (the idol of Radha), similarly, the seeker of liberation constantly focuses on the ultimate goal of pure soul (Atma). Because of this, he does not experience any obstacles in the means, and desire-restriction does not hinder him.

Similarly, this seeker of liberation avoids all means, abandons all sinful actions, and does not engage in prohibited conduct. Therefore, he diligently practices the eighteen stages of non-violence (Ahimsa). This also ensures that he does not face any obstacles in his spiritual practice, and he remains free from desire-restriction. Nothing hinders him. He practices his spiritual path with purity and without any distractions.

And this obstacle-free spiritual practice bears the fruit of great joy. Therefore, this pure and obstacle-free spiritual practice brings about the attainment of Amudaya-Punyadaya (liberation from the cycle of birth and death) and the achievement of liberation (Moksha) for the seeker. This great joy is his reward!

"Obstacles are not present here, in the pursuit of Dharma; by avoiding misconduct, one attains great joy. Oh Jinendra! Wealth." - Shri Ye Das Rupa

"Putradaraadisansaraha Punsam Samoodhachetasam. Viguna Ratraha Sonahiitamanaam" - Bindu