Yogdrushti Samucchaya New Edition Part 01 and 02

SR No.: 034350
Original Sutra Author: Haribhadrasuri
Author: Bhagvandas Mehta
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay
Publication Year: 2018
Total Pages: 844
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 160 MB

Page 294

(૨૨૮)
યોગશ્તિસમુચ્ચય
અ:—આ દૃષ્ટિને વિષે, શુભ યાગના સમારભમાં કદી પણ ક્ષેપ હાતા નથી; અને તેના વિષયનુ ઉપાય—કૌશલ પણ સુદર હોય છે.
વિવેચન
અહીં અક્ષેપ ગુણનું સ્પષ્ટીકરણ કર્યું છે. આગલી દૃષ્ટિમાં ઉદ્વેગ દોષના ત્યાગ કર્યાં, એટલે તે પછી અનુક્રમે ક્ષેપ દોષ પણ જાય છે. એથી કરીને આ દૃષ્ટિમાં વા યેગી પુરુષ જ્યારે ધ્યાન વગેરે શુભ યાગના સમારંભ કરે છે, ત્યારે તેમાં કદી કોઈ પણ વિક્ષેપ આવી પડતા નથી, કેાઈ પણ આડખીલી કે અ'તરાય નડતા નથી, અહી' તહી' માંવાં નાંખી ચિત્ત ડામાડોળ થતું નથી, સંક્ષુબ્ધ થતુ' નથી. એટલે તે ધ્યાન કરતા હાય, તે એકાગ્ર ચિત્ત શુદ્ધ ભાવે કરે છે, પરીષહ-ઉપસ`થી ક્ષેાભ પામતા નથી; પ્રભુભક્તિ કરતા હાય તે। શુદ્ધ પ્રણિધાનથી તન્મયભાવે કરે છે,- અહીંતહીં ચિત્તવિક્ષેપથી ડામાડોળ થતા નથી; સામાયિકસ્વાધ્યાય કરતા હાય તેા સમતાભાવે અત્યંત સ્વસ્થતાથી કરે છે,-તેમાં આકાશ પાતાલના ઘાટ ઘડતા નથી; પ્રતિક્રમણ આદિ સતક્રિયા કરતા હોય, તે ઉપયાગપૂર્ણાંક નિજ દોષદનના સાચા પશ્ચાત્તાપ ભાવથી કરે છે,-પણ મનને બીજે ભમવા દેતા નથી; બીજો કાઈ પણ મેાક્ષસાધક યોગ સાધતા હાય, કે બીજું કેાઈ પણ શુદ્ધ તપશ્ચર્યાદિક ધર્માંકૃત્ય કરતા હાય, તેા આત્મજાગૃતિપૂર્ણાંક નિલ ભાવે કરે છે, પણ આ લાક-પરલેાકની ફુલાકાંક્ષાથી વિક્ષેપ પામતે નથી.
તેમજ તે તે ધ્યાન આદિ શુભ ચાગ સંબંધી ઉપાયમાં પણ આ મુમુક્ષુ પુરુષ કૌશલકુશલતા ધરાવે છે, કલાકારના જેવી નિપુણતા દાખવે છે. તે તે ચેાગ કેમ ઉત્તમ રીતે સાધી શકાય, તેનું તેને નિપુણુ જ્ઞાન હૈાય છે. અને આમ ઉપાયપટુ હેવાથી ઉપાય કૌશલ તે તે ચેાગને તે સુંદર રીતે સાધી શકે છે. કારણ કે જે શસ્રવ્યાપારમાં નિષ્ણાત હાય, તે અટાપટાના ખેલ ખેલવામાં પટુ હોય; તેમ જેને તે ધ્યાન આદિની વિધિનું ખરાખર જાણપણું હોય, તે તે ધ્યાનાદિની સાધનામાં કુશલ હોય છે. વ્યાયામમાં જે સારી પેઠે કસાયેલા હાય, તે જેમ કુસ્તી વગેરે પ્રયાગેામાં હાશીયાર હાય છે; તેમ તે તે ધ્યાનાદિના ઉપાય જે ખરાખર જાણતા હાય, તે ધ્યાનાદિ સિદ્ધ કરવામાં નિપુણ હાય છે. દાખલા તરીકે–ધ્યાન કરવું હેાય તે તેને ચેાગ્ય દેશ આદિ જાણવા જોઇએ, આસનાઢિ વિધિ જાણવી જોઇએ. તે જાણેલ હાય, તે જ તેના ઉપાયમાં ખરાખર પ્રવર્તી શકાય. કુશલ કારીગર પેાતાની કામગીરી ખરાખર ખજાવી શકે છે, પણ અણઘડ તેમ કરી શકતા નથી; તેમ ઉપાયપટુ પુરુષ ધ્યાનાદિ કુશલપણે કરી શકે છે, અપટુ તેમ કરી શકતે નથી. ગીતામાં કહ્યુ છે કે‘ ચો: મનુ કૌશામ્। ’
“ હવે જિનવચન પ્રસંગથી, જાણી સાધક નીતિ....નાથ રે;
સાધ્યરસી સાધકપણે, કરીએ સાધન રીતિ....નાથ રે.’’શ્રી દેવચ`દ્રજી
節
ાગમાં અવિક્ષેપ

Translation AI Generated

(228)
Yoga-stisamuccaya
A: - In this perspective, there is never any interruption in the performance of auspicious yagas; and the means - skill in this regard - is also beautiful.
Discussion
Here, the quality of non-interruption is explained. In the previous perspective, the defect of agitation was abandoned, so after that, the defect of interruption also goes away in due course. Therefore, in this perspective, when a yogi performs meditation and other auspicious yagas, there is never any interruption, no obstacle or hindrance, the mind does not become agitated or disturbed. Therefore, when he meditates, he does it with a concentrated mind and pure intention, he does not become agitated by external stimuli; when he performs devotion to the Lord, he does it with pure dedication and complete absorption, he does not become agitated by distractions; when he performs Samayika and Swadhyay, he does it with equanimity and utmost calmness, he does not become distracted by the thoughts of heaven and hell; when he performs Pratikramana and other virtuous actions, he does it with a true feeling of repentance for his own defects, but he does not let his mind wander elsewhere; when he performs any other moksha-achieving yoga, or any other pure tapasya or other Dharma-related actions, he does it with self-awareness and complete absorption, but he does not become distracted by the desire for worldly pleasures.
Similarly, in the means related to meditation and other auspicious yagas, this seeker of liberation possesses skill and expertise, he exhibits the skill of an artist. He has a thorough knowledge of how to perform these yagas in the best way. And thus, being skilled in the means, he can perform these yagas beautifully. Because one who is skilled in the art of weaponry is adept at playing with weapons; similarly, one who truly knows the method of meditation and other practices is skilled in the practice of meditation and other practices. Just as one who is well-trained in exercise is skilled in wrestling and other activities; similarly, one who truly knows the means of meditation and other practices is skilled in achieving meditation and other practices. For example, if one wants to meditate, one should know the appropriate place and other things, one should know the method of asanas. If one knows this, then one can truly practice the means. A skilled craftsman can truly perform his work, but an unskilled one cannot; similarly, a skilled seeker can perform meditation and other practices skillfully, but an unskilled one cannot. The Gita says, "Cho: Manu Kausham."
"Now, from the words of the Jina, knowing the path of the seeker...O Lord;
With the taste of the goal, we perform the method of the means...O Lord." Shri Devchandraji
Section
Non-interruption in the yaga