Yogdrushti Samucchaya New Edition Part 01 and 02

SR No.: 034350
Original Sutra Author: Haribhadrasuri
Author: Bhagvandas Mehta
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay
Publication Year: 2018
Total Pages: 844
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 160 MB

Page 234

(૧૬૮)
સાજો રોગવિકારથી, બાધિત થાય ન જેમ; ઇષ્ટાર્થ પ્રવર્ત્ત-વૃત્તિથી, હિતમાં આ પણ તેમ, ૩૭
યોગદૃષ્ટિસમુચ્ચય
અર્થ :—અલ્પવ્યાધિવાળા પુરુષ જેમ લેાકમાં તેના વિકારાથી ખાધા પામતા નથી, અને ઇષ્ટ સિદ્ધિને અર્થે પ્રવૃત્તિ કરે છે, તેમ આ (યાગી ) વૃત્તિથી જ હિતમાં પ્રવૃત્તિ કરે છે.
વિવેચન
ઉપરમાં જે ઘણા ભાવમલની ક્ષીણતા થયે, અવંચક પ્રાપ્તિની વાત કહી, તેનુ' અહી અન્વયથી એટલે કે વિધિરૂપ પ્રતિપાદનપદ્ધતિથી ( Positive Affirmation ) સમન કર્યું; છે. તેમાં પ્રથમ આ દૃષ્ટાંત રજૂ કયુ” છે:-કાઈ એક મનુષ્ય છે. તે મેાટી બિમારીમાંથી ઊઠયો છે. તેને રાગ લગભગ નષ્ટ થયેા છે. તે લગભગ સાજો થઇ ગયા છે. માત્ર ખૂજલી વગેરે નાનાસના ક્ષુદ્ર-નજીવા મામૂલી વિકારે ખાકી છે, પણ તે રહ્યાસહ્યા તુચ્છ વિકારા તેને ઝાઝી માધા કરતા નથી, બહુ હેરાન કરતા નથી, તેમ જ તેના રાજના કામમાં આડખીલી-અટકાયત કરતા નથી. અને આવેા અલ્પ વ્યાધિવાળા, લગભગ સાજો થઇ ગયેલા પુરુષ પેાતાના કુટુંબના ભરણુપેાષણ ખાતર રાજસેવા, વેપાર વગેરે ઈષ્ટ કાર્યની સિદ્ધિ અર્થે પ્રવર્તે છે.
તે જ પ્રકારે આ મિત્રા દૃષ્ટિમાં વત્તતા યાગી વૃત્તિથકી જ ઇષ્ટ સિદ્ધિ અર્થે પ્રવૃત્ત છે. આ વૃત્તિ ધમચેાનિ-ધમના જન્મસ્થાનરૂપ છે, ધર્મની જન્મદાત્રી જનનીએ છે. અને તે વૃત્તિ ચાર છેઃ-(૧) ધૃતિ, (૨) શ્રદ્ધા, (૩) સુવિવિદિષા, (૪) વિજ્ઞપ્તિ. વૃત્તિ ચારી આવી ચાર પ્રકારની વૃત્તિને આ મિત્રા દૃષ્ટિવાળા યાગીને સ'ભવ હાય છે. એટલે એને પ્રથમ તેા ધર્મકાર્યમાં ધૃતિ હોય છે, ધીરજ હાય છે. પ્રભુના
"
ચરણુ શરણે ' તે ‘મરણ સુધીની છેક' દૃઢ ધીરજ ધારણ કરે છે; ફળની તાત્કાલિક અપ્રાપ્તિથી પણ તે નિરાશ થઇ અધીરજ ધરતા નથી; કારણ કે તેને દૃઢ શ્રદ્ધા છે આ પ્રભુભક્તિ આદિ ધમ કૃત્યનું ફળ અવશ્યમેવ માક્ષ છે, માટે એની સાધનાને પુરુષાથ કર્યા કરવા એ જ ઉચિત છે. એવી શ્રદ્ધાવાળા હેાવાથી તે ધતું વિશેષ ને વિશેષ સત્સ્વરૂપ જાણવાની ઉત્કંઠા ધરાવે છે, વિવિદિષા રાખે છે. અને તેવી જિજ્ઞાસાથી પ્રેરિત થઈને તે જાણવા માટે સદ્ગુરુને વિજ્ઞપ્તિ-વિનતિ કરે છે, અને તેથી કરીને તેને વિજ્ઞપ્તિ-વિશેષ જ્ઞાનની પ્રાપ્તિ થાય છે. આમ ધર્મની માતા જેવી ઉત્તરાત્તર શુભ વૃત્તિએ આ મહાત્મા મુમુક્ષુ જોગીજનને ઉદ્દભવે છે,
આ શુભ વૃત્તિએને અહી સંભવ હૈાવાથી, અલ્પ વ્યાધિવાળા પુરુષની જેમ આ ચેગી કાય વૃત્તિઓને દૃઢ નિરોધ કરે છે, દુષ્ટ અશુભ વૃત્તિને શકે છે, ને શિષ્ટ વૃત્તિઓના પ્રભાવે કરી સ્વરસથી જ હિતાય માં પ્રશ્નો છે, આત્માનું શુભ પ્રવૃત્તિ કલ્યાણ થાય એવા શુભ કાર્ય કરે છે. તે યથાશક્તિ દાન દ્દીએ છે, સદાચાર આદિપ શીલ પાળે છે, અને ‘સવ' જગતનું કલ્યાણુ

Translation AI Generated

(168)
Just as a man, affected by a minor ailment, is not hindered by his ailment, so too, this (yogi) acts for his own benefit, driven by the desire for the good.
**Yoga-drishti-samuccaya**
**Meaning:** Just as a man with a minor ailment is not hindered by his ailment in the world, and acts for the sake of achieving his desired goal, so too, this (yogi) acts for his own benefit, driven by this (yogi) attitude.
**Analysis:**
The above statement, which spoke of the diminishing of many emotions and the attainment of unwavering attainment, is now reconciled here by means of an analogy, that is, by the method of positive affirmation. In it, first, this example is presented: There is a man. He has recovered from a serious illness. His anger is almost destroyed. He has almost recovered. Only minor ailments like itching, etc., remain, but these minor ailments do not bother him much, do not bother him much, and do not hinder his royal work. And this man, who has a minor ailment and has almost recovered, acts for the sake of achieving his desired work, such as royal service, trade, etc., for the sake of the sustenance of his family.
In the same way, this yogi, who has the attitude of a friend, acts for the sake of achieving his desired goal, driven by the yogi attitude. This attitude is the birthplace of dharma and adharma, the mother who gives birth to dharma. And there are four such attitudes: (1) patience, (2) faith, (3) desire to know, (4) inquiry. This yogi, who has the attitude of a friend, is capable of these four types of attitudes. Therefore, he first has patience in the work of dharma, he has patience. He takes firm patience until death in the shelter of the Lord's feet; he does not become discouraged and impatient even if the fruit is not immediately obtained; because he has firm faith that the fruit of this devotion to the Lord, etc., is certainly attainable, therefore, it is appropriate to strive for its practice. Being a man of such faith, he has a special desire to know the true nature of the self, he has a desire to know. And motivated by such curiosity, he inquires of the true teacher to know, and thus he attains special knowledge through inquiry. Thus, this great seeker yogi is born with such auspicious attitudes, which are like the mother of dharma.
Since these auspicious attitudes are possible here, this yogi, like a man with a minor ailment, firmly suppresses these yogi attitudes, overcomes evil and inauspicious attitudes, and acts for his own benefit, influenced by the auspicious attitudes, and acts for the benefit of his soul, doing auspicious deeds that lead to the welfare of his soul. He gives as much as he can, observes good conduct, etc., and the welfare of all beings.